Proclamation of The Republic of Turkey

Yıl 1989, Cilt: 6 Sayı: 16, 7 - 26, 01.11.1989

Hamza Eroğlu

Öz

Deciding on the renewal of the election on April 1, 1923, T.B.M.M., although it did not officially declare the Republic, was the historical assembly with great responsibility. The second Assembly met on August 11, 1923. Although the Republic is read by this council, the signature of the Lausanne Peace Treaty and T.B.M.M. two important decisions must be taken, such as Ankara's new headquarters State Administration Center. Mustafa Kemal Pasha, who was a civil servant in his Private Item and gained his personal trust, called Hasan Rıza Soyak to disassemble a few small pieces of paper: “Take these, they are in draft, you will be white. The articles are mixed, watch out, if you can not read or understand, you ask me. Only you and I will know them; There is no need to mention even their âmir ”. Haşar Rıza Soyak, Mustafa Kemal Pasha 20/01/1921 Organization adopted the Fundamental Law of substances that change the shape of the state and the State of Turkey, we see that draft. Mustafa Kemal Pasha made by the same text as follows: "State of the form of government in the Republic of Turkey". "The Government of Turkey shall be governed by the Grand National Assembly". “The Assembly administers the administration branches, where the government is inking, and the deputies to the movement”. "Cumhurrei of Turkey, by the General Assembly, Grand National Assembly of Turkey needed to elect a maximum circuit rating. The duty of the chief continues until the suicide of the new President. It is permissible to be a member of suicide. Turkey Cumhurrei is the head of state; as he deems necessary in this capacity, he obeys the Grand Millet Assembly and the Board of Deputies ”. “The applicant is committed suicide by the Republic and among the members of the parliament. Other deputies are offered the approval of the Assembly by the President after the suicide has been committed by the Applicant again within the Assembly. In the case of parliamentary dissent, the affirmation of the Parliament is prevented.

Anahtar Kelimeler

Republic, Republic of Turkey, Grand National Assembly of Turkey, Proclamation Of The Republic

Türkiye Cumhuriyeti'nin İlanı

Öz

1 Nisan 1923’de seçimin yenilenmesine karar veren T.B.M.M., Cumhuriyeti resmen ilan etmemesine rağmen görevini büyük bir sorumlulukla yapan tarihi meclis olmuştur. ikinci Meclis 11 Ağustos 1923’de toplanmıştı. Cumhuriyetin ilanı bu meclis tarafından gerçekleştirilmekle beraber, Lozan Barış Andlaşmasının imzası ve T.B.M.M. tarafından onaylanması, Ankara’nın yeni kurulan Devletin İdare Merkezi olması gibi iki önemli kararın alınmasını da öncelikle gerekli kılıyordu. Lozan Barış Andlaşmasımn imzasından sonra Mustafa Kemal Paşa, Özel Kaleminde memur olan ve kişisel güvenini kazanmış bulunan Hasan Rıza Soyak’ı çağırarak bir kaç küçük kâğıt parçasını vermiş ve şöyle demiştir: “Bunları al, müsvedde halindedirler, beyaz edeceksin. Yazılar karışıktır, dikkat et, okuyamadığın veya anlayamadığın yer olursa bana sorarsın. Bunları şimdilik yalnız sen ve ben bileceğiz; âmirlerine dahi bahsetmene lüzum yoktur”. Haşan Rıza Soyak, Mustafa Kemal Paşa’nın kullandığı küçük bir not defterinden koparılmış ve onun el yazısı bulunan bu sahifeleri okuyunca bunların 20.1.1921’de kabul edilen Teşkilâtı Esasiye Kanunu’nun devlet şekline ait maddelerini değiştiren ve Türkiye Devletine, “Cumhuriyet” şeklini kazandıran taslak olduğunu görmüştür. Mustafa Kemal Paşa tarafından hazırlanan metin aynen şöyledir: “Türkiye Devletinin hükümet şekli Cumhuriyettir”. “Türkiye Devleti Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur”. “Meclis, hükümetin inkisam ettiği idare şubelerini, icra vekilleri vasıtasıyla idare eder”. “Türkiye Cumhurreisi, Umumî Heyet tarafından, Türkiye Büyük Millet Meclisi azası arasından bir intihap devresi için seçilir. Reisin vazifesi yeni Cumhurreisinin intihabına kadar devam eder. Tekrar intihap olunmak caizdir. Türkiye Cumhurreisi, devletin reisidir; bu sıfatla lüzum gördükçe Büyük Millet Meclisine ve Vekiller Heyetine riyaset eder”. “Başvekil, Cumhurreisi tarafından ve meclis azası arasından intihap olunur. Diğer vekiller, Başvekil tarafından yine Meclis azası arasından intihap olunduktan sonra heyeti umumiyesi, Cumhurreisi tarafından Meclis’in tasvibine arz olunur. Meclis içtima halinde değilse, tasvip işi Meclis’in içtimaına talik olunur”.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Türkiye Cumhuriyeti, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Cumhuriyet'in İlanı

Kaynakça

• İslâm Ansiklopedisi, 10ncu Cüz, “Atatürk” maddesi, s. 772
• Falih Rıfkı Atay, Çankaya, Atatürk’ün Doğumundan ölümüne Kadar, İstanbul, 1969, s. 374
• Atatürk, Nutuk, C. II., s. 793-794
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C. III., 1918-1937, İkinci Baskı, Ankara, 1961, s. 63-64
• Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, Mustafa Kemal (1922-1938), C. III, İstanbul, 1965, s. 140
• Bernard Lewis, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (İngilizceden çeviren Doç. Dr. Metin Kıratlı), Ankara, 1970, s. 250
• Atatürk, Nutuk, C. II., İstanbul, 1961, s. 800
• Atatürk, Nutuk (Bugünkü Dile Aktaran: Zeynep Korkmaz), C. II., Ankara 1984, s. 541
• Asım Us, Gördüklerim, Duyduklarım, Duygularım, İstanbul, 1946, s. 95
• T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, İkinci İnkılâp Devresi, C. 3., s. 90-93
• Eyüp Sabri Efendi, T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, İkinci İnkılâp Devresi, C. 3, s. 94-95
• İlhan Arsel, Türk Anayasası Hukukunun Umumî Esasları, Ankara, 1962, s. 43
• Dankwart A. Rustow, Atatürk, Kişiliği ve Başarısı, Atatürk ve Cumhuriyet Dönemi Türkiyesi (Kollektif Eser), Odalar ve Borsalar Birliği, Ankara, 1981, s. 229-230. Enver Ziya Karal, Atatürk’ten Düşünceler, s. 39
• Tarık Zafer Tunaya, Devrim Hareketleri içinde Atatürk ve Atatürkçülük, s. 165
• Ergun Özbudun, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinin Hukukî Niteliği, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. I., Sayı 2, s. 481
• İnönü, Atatürk’ü Anlatıyor, Hazırlayan Abdi İpekçi, İstanbul, 1968, s. 18-19
• Norbert Von Bischoff, Ankara, Türkiye’deki Yeni Oluşun Bir İzahı, (Çeviren: Burhan Belge), Ankara, 1936, s. 204
• Arnold Toynbee, Türkiye-Bir Devletin Yeniden Doğuşu, (Çev: Kasım Yargıcı), İstanbul, 1971, s. 186
• Enver Ziya Karal, Atatürk ve Cumhuriyetin Duyurulması, Türk Dili, Sayı 278, Kasım 1974, s. 837
• Ahmet Ağaoğlu, İstiklâl Mahkemelerinin faaliyeti, Hâkimiyeti Milliye, 4 Ocak 1926. (Tarık Zafer Tunaya tarafından zikredilmiştir. Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, s. 163.