ECONOMIC AGENDA IN THE GNAT: THE RUSSIAN GOLD (1920-1922)

Yıl 2020, Cilt: XXXVI Sayı: 102, 255 - 276, 01.11.2020

Gazi Çamur

https://doi.org/10.33419/aamd.815937

Öz

By 1918, World War I had not yet reached the conclusion for the
Near East region. The government of the Grand National Assembly
continued financial aid with the Bolshevik Russia on the one hand
while expanding its political relations. After long negotiations, it was
agreed that there would be assistance in the form of gold rubles. As of
September 1920, 1 Gold ruble started trading on 59 kurus, and after
November 1921, 75 kurus. On the other hand, the absence of a national
bank caused the Government to carry out its gold policy on a fixed
value. This brought with it new discussions. Comments on the damage
to the treasury were moved to the agenda of the assembly. The issues
discussed by the Assembly were not limited to this. The steps to prevent gold smuggling were insufficient. Despite the fact that gold prices
were juggled, the desired result could not be achieved. Therefore, gold
smuggling was one of the problems expected to be solved as soon as
possible.

Anahtar Kelimeler

Government of the Grand National Assembly of Turkey and Bolshevik Russia, Ministry of Finance, Treasury, Financial Aids, Gold Ruble, Gold Smuggling

TBMM’de Ekonomik Gündem: Rus Altınları (1920-1922)

Öz

1918 yılına gelindiğinde, I. Dünya Savaşı Yakındoğu bölgesi için
henüz neticeye kavuşmamıştı. TBMM Hükûmeti Bolşevik Rusya’sıyla
bir yandan siyasî ilişkilerini geliştirirken bir yandan da maddî yardımların yapılması için görüşmelerini sürdürdü. Uzun süren müzakerelerden sonra altın rubleler halinde yardım yapılması konusunda mutabakata varıldı. Altınlar mali sıkıntıların giderilmesi maksadıyla piyasaya
sürüldü. Eylül 1920 tarihinden itibaren 1 altın ruble 59 kuruş, kasım
1921 tarihinden sonra ise 75 kuruş üzerinden işlem görmeye başladı.
Öte yandan millî bir bankanın olmayışı, Maliye Vekâletinin sabit bir
değer üzerinden altın politikasını yürütmesine sebep oldu. Bu durum
yeni tartışmaları beraberinde getirdi. Hazinenin zarara uğratıldığına
yönelik yapılan yorumlar, meclisin gündemine taşınmıştı. Meclisin
tartıştığı konular sadece bununla sınırlı değildi. Altın kaçakçılığını önlemek adına atılan adımlar yetersiz kalmıştı. Altın fiyatlarında
oynama yapılmasına rağmen istenilen sonuca ulaşılamamıştı. Dolayısıyla altın kaçakçılığı, bir an önce çözüme kavuşturulması beklenen
sorunların başında gelmekteydi.

Anahtar Kelimeler

TBMM Hükûmeti ve Bolşevik Rusya, Maliye Vekâleti, Hazine, Maddî Yardımlar, Altın Ruble, Altın Kaçakçılığı

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi BCA, Fon Kodu: 30.18.1.1, Yer No: 3.25.17.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BCA, Fon Kodu, 30.10.0.0,Yer No: 180.242.1.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, 25 Eylül 1336 (1920), C IV.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, 5 Mayıs 1337 (1921), C X.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, 14 Mayıs 1337 (1921), C X.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, 9 Şubat 19338 (1922), C II.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, 24 Mart 1338 (1922), C XVIII.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, 11 Nisan 1338 (1922), C III.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 8 Ekim (Teşrin-i Evvel) 1337 (1921), C XIII.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 17 Ağustos 1338 (1922), C XXII.
• Akyıldız, Ali, Osmanlı Finans Sisteminde Dönüm Noktası Kâğıt Para ve Sosyo-Ekonomik Etkileri, Eren Yayıncılık, İstanbul 1996.
• Çavdar, Tevfik, Millî Mücadele başlarken Sayılarla Vaziyet ve Manzara-i Umumiye, Milliyet yayınları, İstanbul 1971.
• Eldem, Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu Ekonomisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
• Ferid, Hasan Osmanlı’da Para ve Finansal Kredi: Evrak-ı Nakdiye, Haz. Mehmet Hakan Sağlam, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, C 2, İstanbul 2008.
• Müderrisoğlu, Alptekin, “Kurtuluş Savaşı’nın Mali Kaynakları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S 13, Ankara 1994.
• Özkaya, Yücel, “Ulusal Bağımsızlık Savaşı’nda Anadolu’nun ve Kamuoyunun Durumu”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S 5, Ankara 1990.
• Türk İstiklâl Harbi, C VII, Genelkurmay Harp Daire Başkanlığı, Ankara 1975.
• Türkmen, Saim, “Kuvayi Milliye’nin İaşe İkmali ve Heyeti Temsiliye’nin Kaynakları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S 22, Ankara 1998.
• Yaman, Ahmet Emin, “Kurtuluş Savaşı Ekonomisi ve Maliyesi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S 12, Ankara 1993.
• Çamur, Gazi, Türk-Sovyet Münasebetlerinin İktisadî Boyutları (1923- 1938), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Ana Bilim Dalı Cumhuriyet Tarihi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2018.