Atatürkçü Düşünce Sisteminde Lâikliğin Yeri Ve Önemi

Yıl 1998, Cilt: 14 Sayı: 40, 6 - 35, 01.09.1997

Ersoy Taşdemirci

Öz

Lâiklik kavramının aslı "Lâik"dir, Sondaki "lik" eki Türkçe bir ektir.
Lâik kelimesi, Türkçeye Fransızcadan geçmiştir. Esasen Yunanca olan
Lâik kelimesi, yine Yunanca olan Lâikos sıfatından türetilmiştir. Lâikos
sıfatı ise, halk anlamına gelen "Laos" kelimesinden bir ek yardımıyla tü-
retilmiştir. Laikliğin tiiretildiği lâikos kelimesi, Tanrı ile yakın ilgisi bu-
lunmayanlar veya din adamları sınıfına mensup olmayanlar, yani din
adamları sınıfının dışında kalan alelade halk tabakasına mensup olanlar
anlamına gelir. Din adamları sınıfına veya Tanrı İle yakın ilgisi bu-
lunanlara ise, Kleros adı verilmektedir. Buradan hareketle Lâikos, dinî ni-
telik taşımayan, Klerikos ise dinî nitelik taşıyan anlamını kazanmıştır.
Bu durumda Lâik kelimesi din ve ruhbanlıkla ilgisi olmayan anlamına
gelir. Din ile ilgisi olmayan da dinsizlik demek değildir. *1 Ancak aşağıda
çeşitli tanımları verilen Lâiklik bugünkü gerçek anlamını Avrupa düşünce
tarihi, Özellikle Fransız düşünce tarihi içinde kazanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Laiklik, Din, Dil

Kaynakça

• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Kültür Koleji Yayını, İstanbul 1994.
• Arsan, Nimet, Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri-I İkinci Baskı, İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara 1961.
• Ayaz, Nevzat, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitimi, Maarif Vekaleti Yayını, Ankara 1948.
• Aytaç, Kemal, Avrupa Eğitim Tarihi ikinci Baskı, A.Ü.D.T.C.F. Yayını, Ankara 1980.
• Aytaç, Kemal, Çağdaş Eğitim Akımları, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayını, Ankara, 1976.
• Aytaç, Kemal, Ingiltere, İsveç, Fransa İle Federal Almanya'da Okul Reformları ve Okul Kuruluş Sistemlerinde Demokratlaşma Temayülleri, M.E.B. Yayını, İstanbul, 1970.
• Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam-III, Altıncı Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul 1978.
• Barthold, Vasilij Vladimiroviç, - Köprülü, Mehmet Fuat, İslam Medeniyeti Tarihi, Akçağ Yayınları, İstanbul 1940.
• Başgöz, İlhan - Wilson, E. Howard, Türkiye Cumhuriyetinde Eğitim ve Atatürk, Dost Yayınları, Ankara 1968.
• Batuhan, Hüseyin , Laiklik ve Dinî Taassup "Laiklik-I", İstanbul 1954.
• Batuhan, Hüseyin ,Batıda Tolerans Fikrinin Doğuşu ve Gelişimi-I, İstanbul 1959.
• Bilgin, Beyza, Türkiye'de Din Eğitimi ve Liselerde Din Dersleri, Ankara 1980.
• Bursalıoğlu, Ziya, Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış, A,Ü.E.F. Yayını, Ankara 1971.
• Dewey, John, Türkiye Maarifi Hakkında Rapor, Maarif Vekaleti Yayını, İstanbul 1939.
• Gökberk, Macit, Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul 1961.
• Goloğlu, Mahmut, Halifelik, Kalite Maatbası, Ankara 1973.
• Jaschke, Gotthard , Yeni Türkiye'de İslamlık, Bilgi Yayınevi, Ankara 1972,
• İnalcık, Halil, Osmanlı Hukukuna Giriş, S.B.F. Dergisi, C XIII, S 2 1958.
• İnalcık, Halil, Osmanlı Padişahı, S.B.F. Dergisi, C XIII, S 4, 1958.
• İnalcık, Halil, Osmanlılarda Saltanat Veraseti Usulü ve Türk Hakimiyet Telakkisi İle İlgisi, S.B.F. Dergisi, C XIV, S 1, 1959.
• Karal, Enver Ziya, Atatürk'ten Düşünceler, İş Bankası Yayını, Ankara 1969.
• Sinanoğlu, Suat, Devrim ve Laiklik, "Laiklik-I", İstanbul 1954.
• Atatürk Döneminin Ekonomik ve Toplumsa! Sorunları Sempozyumunda Şerif Mardin Tarafından Sunulan Tebliğ ile İlgili Konuşması, "Sempozyum Tebliğleri" İstanbul 1977.
• Baykara, Tuncer, Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan Tanzimat'a Kadar Siyasi Tarihi "Yeni Türkiye", İstanbul 1959.
• Ali Kılıç, Kılıç Ali Hatıralarım Anlatıyor, Sel Yayınları, İstanbul 1955.
• Koçer, Hasan Ali, Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişmesi, M.E.B. Yayını, Ankara 1974.
• Kunter, Halil Baki, Türkiye Maarifinde Vakıflar, "Eğitim Hareketleri", C 1, S 3, Ankara, 1955.
• Kühne, Alfred, Türkiye'de Mesleki ve Teknik Terbiyenin İnkişafına Dair Rapor, "Maarif Vekaleti Mecmuası", İstanbul 1927.
• Malche, Albert, İstanbul Üniversitesi Hakkında Rapor, Maarif Vekaleti Yayınları, İstanbul 1939.
• Mardin, Şerif, Laiklik İdeali ve Gerçeklik, "Atatürk Döneminin Ekonomik ve Toplumsal Sorunları Sempozyumu Tebliğleri", İstanbul 1977.
• Özek, Çetin, Türkiye'de Laiklik, İstanbul Üniversitesi Yayını, İstanbul 1962.
• Çağatay, Neşet, Türkiye'de Gericilik Hareketleri ve Nurculuğun İçyüzü, Ekin Bsımevi, İstanbul 1964.
• Özer, Yusuf Ziya, Cumhuriyette Hukuk İnkılâbı, "Belleten", C II, T.T.K. Yayını, Ankara 1938.
• Öztürk, Halil Nimetullah, Layiki eşmek, Laiklik-I, İstanbul 1954.
• Poroy, Nazım, Laiklik Hakkında Misalli Bir İnceleme, "Laiklik-I", İstanbul 1954.
• Sinanoğlu, Suat, Laik Kelimesinin Etymonu ve Anlamları, "Laiklik-I, İstanbul 1954.
• Sungu, İhsan, Tevhidi Tedrisat, "Belleten", II,T.T.K, Yayını, Ankara, 1938.
• Taneri, Aydın, Türk Devlet Geleneği, A.Ü.D.T.C.F. Yayını, Ankara 1975.
• Taneri, Aydın, Osmanlı Devletinin Kuruluş Döneminde Hükümdarlık Kurumunun Gelişmesi ve Saray Teşkilatı, A.Ü. DTCF yayınları, Ankara 1978.
• Unan, Nimet, Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri-II, İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara 1959.
• Unat, Faik Reşit , Türk Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, M.E.B. Yayını, Ankara 1964.
• Üçyiğit, Ekrem, Din ve Biz, İş Matbaacılık ve Ticaret Yayınevi, Ankara 1968.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, Devirden Devire-III, Bilgi Yayınevi, Ankara 1976.
• Çetinoğlu, Neşe, Nutuk-I, T.D.K, Enstitüsü yayını, İstanbul 1960.
• Çetinoğlu, Neşe, Cumhurbaşkanları, Başbakanlar ve M.E. Bakanlarının M.E. ile İlgili Söylev ve Demeçleri-I, T.D.T. Enstitüsü Yayını, Ankara, 1946.
• Uludağ, Süleyman, İslam Ansiklopedisi'nin Halife maddesi.
• İpşirli, Mehmet, İslam Ansiklopedisi'nin Şeyhülislam maddesi.