İzmir'in İşgali Üzerine

Yıl 1996, Cilt: 12 Sayı: 36, 739 - 753, 01.11.1996

Mustafa Turan

Öz

Osmanlı Devleti, 1914'de dâhil olduğu, I. Dünya Harbi'nden, Müttefiklerinin ateşkes istemesi ve harpten çekilmeleri sonucu, 30 Ekim 1918'de Mondros Mütârekesini imzalamak suretiyle mağlup bir devlet olarak çıkmıştır. Mütârekenin imzalanması, mevcut kayıplar bir yana, meseleyi hukuken sona erdirmiş olmuyordu. Devlet, iki önemli mesele ile karşı karşıya idi. Birisi; Mondros Mütârekeşi'nin nasıl uygulanacağı?; diğeri de Mütâreke sonrasında imzalanacak Muâhede ile Devlet'in durumunun ne olacağı? idi. Ali Fuat Cebesoy'un "2 Kasım 1918'de Mütâreke şartları ordulara tebliğ edilmişti. Müttefiklerimize dikte ettirilen şartlar nazar-ı itibara alınırsa daha mûtedil sayılabilirdi. Bulgarlar kayıtsız şartsız teslim olmuşlardı. Ancak gâlib devletler ahde vefa gösterebilecekler miydi? Yoksa bir kin ve intikam politikası mı güdeceklerdi?" sözleriyle ifade ettiği endişeler, Mütârekenin akabindeki psikolojiyi ve belirsizliği izah etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İzmir, İşgal, Kurtuluş Savaşı

Kaynakça

• Cebesoy, Alİ Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul 1953.
• Selek, Sebahattin, "İsmet İnönü, Hatıralar," C I, İstanbul 1985.
• Orbay, Rauf, Cehennem Değirmeni, C I, İstanbul 1993.
• Tansel, Selâhattin, Mondros'tan Mudanya'ya Kadar, C I, Ankara 1977.
• Okyar, Fethi, Üç Devirde Bir Adam, Haz, Cemal Kutay, İstanbul 1980.
• Özalp, Kâzım, Milli Mücadele, 1919-1920, C I, Ankara 1988.
• Kurat, Yuluğ Tekin, Osmanlı İmparatorluğu’nun Paylaşılması, Ankara 1986.
• Terek, Ahmet Bekir, "Yunan Hedefleri ve Stratejisi Karşısında Gerçekler ve Türkiye", BTTD, C V, S 29, Şubat 1970.
• Bayur, Hikmet, "Dünya Savaşı Sırasında Osmanlı Devleti'nin Paylaşılması Hakkında Yapılan Anlaşmalar", Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Semineri, Ankara 1975.
• Jaeschke, Gotthard, Kurtuluş Savaşı İle İlgili İngiliz Belgeleri, Çev. Cemal Köprülü, Ankara 1991.
• Tansel, Selâhattin, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı, Ankara 1965.
• Smith, Michael Liewellyn, Anadolu Üzerindeki Göz, Çev. Halim İnal, İstanbul 1978.
• Baykal, Bekir Sıtkı, "İzmir'in Yunanlılar Tarafından İşgali ve Bu Olayın Doğu Anadolu'daki Tepkileri", BELLETEN, C XXXIII, S 132, Ekim 1969.
• Öktem, Haydar Rüştü, Mütâreke ve İşgal Anıları, Haz. Zeki Arıkan, Ankara 1991.
• Taçalan, Nurdoğan, Ege'de Kurtuluş Savaşı Başlarken, İstanbul 1970.
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KI.402 Ds. (16-5) 3 F. 34.
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kİ. 12 Ds.74-49 F.5;72/l-7
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KI.14 Ds. 72-55 F.27-1.
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kl.26 D.38-105 F.64-65
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KI.81 Ds. 128-301 F.l-2
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KI.85 Ds. 103-316 F.10
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi, S 37, Vesika No: 895.
• Bayar, Celâl, Ben de Yazdım, C IV, İstanbul 1968.
• Gökbel, Asaf, Millî Mücadelede Aydın, Aydın 1965.
• Genelkurmay Harp Tarihi Dairesi, Türk İstiklâl Harbi, C II, Ks.l, Ankara 1963.
• Hocaoğlu, Mehmet, Belgelerle Yunan Barbarlığı, İstanbul 1985.
• Süvari Yüzbaşısı Ahmet, Türk İstiklâl Harbi Başında Millî Mücadele, "Yay. İsmail Aka, Vehbi Günay, Cahit Telci", İzmir 1993.
• Altay, Fahrettin, "İzmir Faciasının Muhâkemesi', BELLETEN, C XXIII, S 89, Ocak 1959.
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KI.12 Ds.74-49 F.5.
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KI.14 Ds.72-55 F.27-1.
• Erdeha, Kâmil, Millî Mücadelede Vilâyetler ve Valiler, İstanbul 1975.
• Coşar, Ömer Sami, İstiklâl Harbi Gazetesi, 15 Mayıs 1919.
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KI.12 Ds.74-49 F.5.
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KI.14 Ds.72-55 F.274.
• Apak, Rahmi, İstiklâl Savasında Garp Cephesi Nasıl Kuruldu?, Ankara 1990.
• Kocatürk, Utkan, Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi, 1918-1938, Ankara 1973.
• Gökbilgin, M. Tayyib, Millî Mücadele Başlarken, C I, Ankara 1959.
• Kemal Atatürk, Nutuk, 1919-1927, Ankara 1989.
• Tansu, Muzaffer, Konuşan Hatıralar, Ankara 1974.
• Tanaş, İ. Hrisoltoos, Yunan Süvarisi Küçük Asya Harekâtında, Terc. Niko Grigoriadis, Atina 1934.
• İzmir’in Yunanlılar Tarafından İşgaline Müteallik Olarak Makâmât-ı Askeriyeden Mevrûd Raporlar, Matbaa-i Askeriye, Dersaadet 1335.
• Orhonlu, Cengiz, "Yunan İşgalinin Meydana Getirdiği Göç ve Yunanlıların Yaptıkları Tehcirin Sonuçları Hakkında Bazı Düşünceler", BELLETEN, C XXXVII, S 148, Ekim 1973.
• Genelkurmay Askeri Tarih Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KI.27 Ds.75-105 F.6/13.
• Umar, Bilge, İzmir'de Yunanlıların Son Günleri, Ankara 1974.
• Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, 1906-1938, Haz. Nimet Arsan, C II, Ankara 1981.