PUBLIC ORDER ISSUES IN THE PERIOD OF NATIONAL STRUGGLE DURING THE BRITISH OCCUPATION IN ESKİŞEHİR

Yıl 2023, Cilt: 39 Sayı: 107, 105 - 124, 24.05.2023

Fahri Yetim

https://doi.org/10.33419/aamd.1301295

Öz

The issue of public order has always had an important place in the general flow of social history in terms of its aspects affecting the ordinary course. Most of the time, this situation, which is a reflection of the unique characteristics of the social environment, sometimes affects the destiny of the region in terms of the political consequences it may cause. When we look at the period of the National Struggle in terms of the situation in question, it is seen that in a period when the Turkish society was faced with the problem of survival, from time to time, the problems of public order reached the dimensions that would affect this process. During the wars on the Western Front of the National Struggle in Eskişehir, which was at the center of the region where the war was focused on militarily, and at the same time, the developments leading to a solution were experienced. Security problems emerged that deeply affected this process during the occupation period. This situation, which was also in question for the whole country to a certain extent within the historical conditions of the period, had a different importance in Eskişehir due to the critical location of the region in terms of the course of the war. Public order problems, which manifested themselves with the effect of internal revolts in some regions, and in some regions due to the situation arising from the occupation environment, reached chronic dimensions and made social life arduous.
This study will shed light on the social environment of Eskişehir with in the occupation period during the National Struggle, focusing specifically on the issue of public order. Since there are many documents on the subject and it is based on a broad context, the subject of the study is limited to the period of the British occupation (22 January-22 March 1920). In the study, archival documents will be included as the primary source. In addition, other official publications, periodicals, newspapers, and literature on the subject will be utilized to the required extent.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, National Stuggle, Occupation, Public Order, Social History

MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİNDE İNGİLİZ İŞGALİ SÜRECİNDE ESKİŞEHİR’DE ASAYİŞ SORUNLARI

Öz

Asayiş konusu toplumsal tarihin genel akışı içinde olağan gidişatı etkileyen yönleri itibarıyla her zaman önemli bir yere sahip olmuştur. Çoğu zaman toplumsal ortamın kendine özgü niteliklerinin yansıması olarak ortaya çıkan bu durum, bazen neden olabileceği politik sonuçları açısından bulunduğu bölgenin mukadderatına etki eder. Söz konusu durum açısından Millî Mücadele Dönemi’ne bakıldığında, Türk toplumunun tarihsel açıdan âdeta beka sorunu ile karşı karşıya bulunduğu bir dönemde asayiş sorunlarının zaman zaman bu süreci etkileyecek boyutlara vardığı görülmüştür. Millî Mücadele’nin Batı Cephesi’nde geçen muharebelerde özellikle askerî açıdan savaşın düğümlendiği ve aynı zamanda çözüme giden gelişmelerin yaşandığı bölgenin odağında yer alan Eskişehir’de, işgal döneminde bu süreci derinden etkileyen asayiş sorunları ortaya çıkmıştır. Dönemin tarihsel koşulları içinde belli ölçüde ülkenin geneli için de söz konusu olan bu durum, bölgenin savaşın gidişatı açısından bulunduğu kritik konumu dolayısıyla Eskişehir’de daha farklı önem taşımıştır. Bazı bölgelerde iç isyanların da etkisiyle kendini gösteren asayiş sorunları, bazı bölgelerde ise işgal ortamından kaynaklanan durum dolayısıyla kronik boyutlara ulaşarak toplumsal yaşamı oldukça zora sokmuştur.
Bu çalışmada spesifik olarak asayiş konusuna odaklanılarak Millî Mücadele Dönemi’nde işgal sürecinde Eskişehir’in toplumsal ortamına ışık tutulacaktır. Konuyla ilgili çok sayıda belge bulunması ve geniş bir kontekste dayanması dolayısıyla çalışma konusu, İngiliz işgali dönemi (22 Ocak 1919-20 Mart 1920) ile sınırlandırılmıştır. Çalışmada ana kaynak olarak arşiv belgelerine yer verilecektir. Ayrıca diğer resmî yayınlar, süreli yayınlar, gazeteler ve konuyla ilgili literatürden de gerekli ölçüde istifade edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Asayiş, Eskişehir, İşgal, Millî Mücadele, Sosyal Tarih

Kaynakça

• Ahmet Şerif, Anadolu’da Tanin, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
• Ahrâr, 7 Teşrinievvel 1335/7 Ekim 1919.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, C. III, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 1987.
• Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, Temel Yayınları, İstanbul 1953.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), BEO_004602_345131-6.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), DH_AYŞ_00036_00028-2.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), DH_EUM_AYŞ_00038_00043-1.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), DH_İ_UM_00020_30_00014_28_-2.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), DH_KMS_0005_3_00055-5.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), DH_KMS_00050_2_00012_19.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), BEO_004592_344380_6.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), BEO_004613_345941-7.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), DH_EUM_6_00049_00058-3.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), DH_KMS_00049_2_00024-2.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), DH_ŞFR_00100_00028-1.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), DH_ŞFR_00101_00019_044_001_001.
• Ergil, Doğu, Milli Mücadelenin Sosyal Tarihi, Turhan Kitabevi, Ankara 1981.
• Erşan, Mesut, Milli Mücadele’nin Başlangıcında Eskişehir’in Önemi, Atatürk Üniversitesi İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 1991.
• Gökbilgin, Tayyip, Milli Mücadele Başlarken, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011.
• Güneş, İhsan-Kemal Yakut, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 2007.
• İleri, 24 Teşrinievvel 1335/24 Ekim 1919.
• İpek, Nedim, Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
• Kırlı, Engin, 19. ve 20. Yüzyılda Eskişehir’e Yapılan Göçler, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir 2001.
• Kodaman, Bayram, “Milli Mücadele’nin Tarihi ve Sosyal Açıdan Değerlendirilmesi”, Milli Mücadelede Amasya Sempozyumu, Amasya 1986.
• Koylu, Zafer, “Eskişehir Mutasarrıfı Hilmi Bey’in Öldürülmesi”, Atatürk Yolu, C 12, S 46. ss.424-455.
• Koylu, Zafer, Esaretten Özgürlüğe 423 Gün İngiliz İşgalinde Eskişehir, Eskişehir Ticaret Odası Yayınları, Eskişehir 2010.
• Sakallı, Bayram, Milli Mücadelenin Sosyal Tarihi, İz Yayıncılık, İstanbul 1997.
• Sarıkoyuncu, Ali, Selahattin Önder, Mesut Erşan, Milli Mücadelede Eskişehir, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 2002.
• Türk İstiklal Harbi, C. I, Genel Kurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara 1974.
• Yakut, Kemal, “Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Eşkıyalığın Önlenmesine İlişkin Düzenlemeler”, Kebikeç, S 34, 2012, ss.139-157.
• Yetim, Fahri, Milli Mücadele Döneminde Mitingler, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir 1994.