İş Yerinde Oluşan Stresin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri; Acil Servis Hizmetleri Kapsamında Bir Uygulama

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 24 - 34, 25.08.2016

Meral Çevik Yunsur Çevik , Dilaver Tengilimoğlu Murat Daş

Öz

Giriş ve Amaç: Stres, kaçınılmaz etkenlerin bireyin psişik  dengesini bozması ile ortaya çıkan gerilim ve zorlanma halidir. Her ne kadar hayat şartları ve iş koşulları açısından, bireylerin hayatları farklılık gösterse de, herkes belli bir ölçüde stresten etkilenmektedir. İşe bağlı stres, performansı düşürür, iş kazalarına sebep olur, çalışanların ilişkilerini bozar, depresyon ve kaygı bozukluklarına yol açar, ayrıca çok derin psikolojik ve fizyolojik zararlar oluşturur. Ancak insanın amacına ulaşması  ve motive olması için makul bir stres olumlu etki yaratmaktadır. Yani belli bir seviyeyi aşmadıkça stresin insanı çalışmaya teşvik ettiği ve başarısını arttırdığı söylenebilir. Araştırma, iş yerinde oluşan stresin, acil serviste çalışan doktor ve hemşireler üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve analitik bir araştırma olarak planlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Araştırma, Ankara’da bulunan Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Özel Medicana ve Özel Bayındır Hastane’lerinden yazılı ve sözlü izinler alınarak, Şubat 2010 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma toplam 131 sağlık çalışanı ile anket tekniği ile gerçekleştirilmiştir.

Bulgular: Araştırmanın büyük bir kısmını 26-30 yaş grubundaki çalışanlar oluşturmaktadır. Stres ölçeğine göre toplam stres puanı ortalama 28.031±3.792 (minimum 18, maksimum 38)’dir. Katılımcıların büyük bir kısmı iş yükünün fazla olduğunu ifade etse de, mesai süresinde işlerini bitirememe kaygısı taşımadıkları, işlerini eve taşımadıklarını, yeni eklenen sorumlulukları başkasına devretmek yerine kendileri üstlendikleri belirlenmiştir. Hem mükemmel bir eş, hem mükemmel bir çalışan, hem mükemmel bir ebeveyn olmanın katılımcılar için önemli olduğu belirlenmiştir. İş yükünün çalışanlar üzerinde önemli bir stres faktörü olmadığı görülmüştür. Stresin çalışanlarda en fazla yorgunluk, gerginlik, baş ağrısı ve uykusuzluk şikayetlerine neden olduğu belirlenmiştir.

Sonuç: Stres ölçeğine göre acil servis çalışanlarının stres düzeyinin orta derecede yüksek olduğu bulunmuştur. Çalışanların sosyodemografik özellikleriyle stresin olumsuz etkileri arasında anlamlı bir ilişki vardır. Acil servislerde çalışan personelin iş stresinden etkilenme düzeylerinin düzenli olarak kontrol edilmesi, iş stresi etkenlerinden yüksek düzeyde etkilenenlere bireysel ya da grup danışmanlığının verilmesi uygun olabilir.

Anahtar Kelimeler

Stres, Stresin Etkileri, İş Stresi, Sağlık Hizmetleri

Impacts of The Stress on Employees that Occurs in The Workplace; A Practice Within The Scope of Emergency Department Services

Öz

Introduction and Aim: Stress is a manner of tension and strain which is associated with impairment of the psychological balance of

the individual cause of inevitable factors. Even though the differences in the lifes of individuals in terms of living conditions and working conditions, everyone is affected by stress to a certain degree. Work-related stress, reduces performance, leads to accidents

at work, impair relations of employees, leads to depression and anxiety disorders, and also bring into being deep psychological

and physiological damage. However, reasonable amount of stress create positive impact to achieve the objectives of the individual

and to be motivated. So stress, which encourages people to work and increases success, otherwise exceed a certain level.

The study is planned as a descriptive and analytical research, in order to determine impacts of stress in the workplace on doctors

and nurses in the emergency department.

Material and Methods: The study was performed in Ankara Ataturk Training and Research Hospital, Gulhane Military

Medical Academia School of Medicine, Medicana and Bayindir Hospitals in February 2010 after written consents were taken.

131 health care providers were included into the study and questionnaires were used.

Results: A large part of the employees were between the ages of 26-30 years. According to stress scale, mean of total stress score

was 28.031±3.792 (minimum 18, maximum 38). Although the majority of participants stated that excess of the workload and

long working hours, they do not concern about finishing their work during working hours and they take responsibilities of new

duties rather than transfer to another. It was determined that being perfect as a partner, as an employee, and as a parent is important

for participants. It was noted that workload is not an important stress factor for the employees. Also it was found that stress

mostly causes fatigue, strain, headache, and insomnia.

Conclusion: According to the stress scale, it is found that stress levels of the emergency healthcare professionals were moderately

high. There is a significant relationship between the socio-demographic characteristics of employees and negative effects of

stress. The level of being affected by work stress of employees in emergency department should checked regularly, and those highly

affected from determinants of work stress should be given individual or group counseling.

Anahtar Kelimeler

Stress, Impacts of stress, Workplace stress, Healthcare services

Kaynakça

• 1. Akbal Ergün Y, Özer Y, Baltaş Z. Yoğun Bakımda Çalışan Hemşirelerin Stres Düzeyleri ve Stresin Hemşireler Üzerindeki Etkileri. Yoğun Bakım Hemşireleri Dergisi 2001;5:70-79.
• 2. Demir A. Hemşirelerin Çalışma ortamlarında stres oluşturan Faktörlerin İrdelenmesi. Toplum ve Hekim 2003; 18: 300-307.
• 3. Yildiz S., Görak G., “Hemşirelikte Çalışma Şekillerinin Anksiyete Düzeyine Etkisi. “, III. Ulusal Hemşirelik Eğitimi Sempozyumu (Uluslararası Katılımlı), İstanbul, Türkiye, 8-10 Eylül 1993. Kongre Özet Kitabı, 472-480
• 4. Whitehead DC, Pines A. Surviving The 10-Year Ache: Emergency Practice Burnout. Emergency Medicine Reports (Supplement) 1991 ;23:1-7
• 5. Aktaş AM . Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 2001; 56:26-42
• 6. Cleeg A. Occupational Stress in Nursing: A Review of the Literature. J Nurs Manag 2001; 9: 101-106.
• 7. Boswell C.A. Work Stress and Job Satisfaction for the Community Health Nurse. J Community Health Nurs 1992; 9: 221-227.
• 8. Fernington F. Stress and Nursing. Br J Nurs 1995; 4: 574- 578.
• 9. Iacovides A, Fountoulakis KN, Kaprinis S, Kaprinis G. The Relationship Between Job Stress, Burnout and Clinical Depression. Journal Affective Disorders 2003; 75: 209-221.
• 10. Boey KW. Coping and family relationships in stress resistance: a study of job satisfaction of nurses in Singapore. Int J Nurs Stud 1998; 35: 353–361
• 11. Görgülü S. Hemşirelik ve İş Ortamı Stresörleri. Türk Hemşireler Dergisi 1990; 39: 23-27
• 12. AslanSH, Alparslan ZN, Aslan RO, Kesepara C, Ünal M. İşe Bağlı Gerginlik Ölçeğinin Sağlık Alanında Çalışanlarda Geçerlik ve Güvenirliği. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi: 1998;11:4-8
• 13. Seago JA, Faucett J. Job strain among registered nurses and other hospital workers. J Nurs Adm 1997; 27:19-25.
• 14. Riding RJ, Wheeler, HH. Occupational Stress in General Nurses and Midwives. Br J Nurs 1994; 3:527-534.
• 15. Kalemoğlu M, Keskin Ö. Acil Servis çalışanlarındaki stres faktörleri ve tükenmişlik. Ulus Travma Derg 2002; 8: 215-219
• 16. Sağlam Z. Acil Servis Hemşirelerinin Stres Kaynakları ve Başa Çıkma Yöntemlerinin Değerlendirilmesi. MarHemşirelik Esasları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2005.
• 17. Türkçüer İ, Erdur B, Ergin A, Serinken M, Bukıran A, Aydın B, ve ark. Acil Tıp Sisteminde Çalışan Hekimlerin İşyeri Stres Faktörleri: Denizli İli Araştırma Sonuçları” Türkiye Acil Tıp Dergisi 2007;7:68-72.
• 18. Özbay E. İstanbul İlinde Askeri Hastanelerde Çalışan Yönetici Hemşirelerin Stres Kaynakları ve Başa Çıkma Yöntemlerinin Belirlenmesi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı, İstanbul 2007
• 19. Dalyan Aycan Z. Servis Sorumlu Hemşirelerinin Stres Kaynakları ve Stresle Başa Çıkma Yöntemlerinin Belirlenmesi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2010.
• 20. Ekinci H, Ekici S. İşletmelerde Örgütsel Stres Yönetim Stratejisi Olarak Sosyal Desteğin Rolüne İlişkin Görgül Bir Araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2003; 27:109- 120. 21. Yılmazcan N. Sağlık İşletmelerinde Stres ve Yönetimi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999: 101-106.
• 22. Erdoğan T, Ünsar S, Süt N. Stresin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 2009; 14: 447-461.
• 23. Akgün S. Örgütsel Stresin Çalışan Kadınların Verimliliğine Etkisi: Seramik Sektöründe Bir Uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya, 2010.
• 24. Işıkhan V, Çömez T, Danış MZ. Kanser hastalarıyla çalışan sağlık personelinin iş stresi ve başa çıkma yöntemleri. Sağlık ve Toplum Dergisi. 2003:13: 32-41.
• 25. Yıldırım O, Tektüfekçi F, Çukacı YC. Modern Toplum Hastalığı: Stres ve Muhasebe Meslek Elemanı Üzerindeki Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 2004; 9: 1-20.
• 26. Uçman P. Ülkemizde çalışan kadınlarda stresle başa çıkma ve psikolojik rahatsızlıklar. Psikoloji Dergisi 1990; 7: 58-75