DEPREM SONRASI MEKANSAL ALAN KARARLARININ OLAĞANÜSTÜ HAL KARARNAMELERİ İLE DÜZENLENMESİ HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, , 217 - 239, 15.10.2023

K. Burak Öztürk , Ilgın Özkaya Özlüer

https://doi.org/10.30915/abd.1380950

Cited By: 1

Öz

6 Şubat Depremi’nin ardından depremden etkilenen illerde ilan edilen olağanüstü hal kapsamında çıkarılan 126 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, depremzedelerin barınma ihtiyacını karşılamaya dönük olarak kesin ve geçici iskan alanlarının belirlenmesine ilişkin düzenlemeler içermektedir. Anayasa Mahkemesi’nin olağanüstü hal kanun hükmünde kararnamesi adıyla çıkarılan kararnamelerin anayasallık denetimine tâbi olmadığını hükme bağlayan 2016 tarihli son içtihadı uyarınca, 126 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin de kanunlaşmadığı sürece yargısal denetiminin mümkün olmadığı sonucuna ulaşılabilir. Buna karşın hukuk düzeninin bütünlük ve tutarlılığı yönünden anılan kararnamenin anayasaya uygunluğunun tartışılması yine de anlamlıdır. Anayasa’nın olağanüstü hal kararnamelerinin olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda çıkarılabileceğine ilişkin hükmü karşısında, Anayasa Mahkemesi’nin eski ve yeni tarihli kararlarından hareketle, olağanüstü hal kararnamelerinin olağanüstü hal süresini aşan sürekli bir etkiye sahip olamayacağı görülmektedir. Bu makalede, 126 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin bir anlamda yeniden şehirleştirmeyi konu alan iskana ilişkin düzenlemelerinin mekânsal alan kullanımı, kamu mallarının mülkiyet rejimi ile temel hak ve özgürlükler üzerinde doğuracağı etkilerin kalıcılığı ve olağan hukuk düzenini geri dönüşü olmayacak biçimde başkalaştırma potansiyeliyle Anayasa’ya uygun olup olmadığı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, İskan, Kalıcı Etki, Mekânsal Karar, Olağanüstü Hal

Kaynakça

• Abdulhakimoğulları, Erdal ve Fatmagül Kale. “Türk Anayasalarında Karşılaştırmalı Hukukta Konut Hakkı.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, no. 15 (2013): 15-38.
• Acerer, Sibel. “Afet Konutları Sorunu ve Deprem Örneğinde İncelenmesi.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 1999.
• Aliefendioğlu, Yılmaz. “Anayasa Yargısı Açısından Olağanüstü Yönetim Usulleri.” Anayasa Yargısı 9 (1992): 411-434.
• Ardıçoğlu, M. Artuk. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi.” Ankara Barosu Dergisi 75 (2017): 19-51.
• Atar, Yavuz. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi.” Anayasa Yargısı 36, no. 1 (2019): 241-259.
• Balkır, Zehra Gönül. “Konut Hakkı ve İhlalleri: Kentli Hakkının Doğuşu.” IV. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu (Muğla, 2012): 351-358.
• Bayram, Ferhat. “Sürdürülebilir Kentsel Gelişme: Araçlar ve Yaklaşımlar ve Türkiye.” içinde Cevat Geray’a Armağan (Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayınları No:25, 2001), 251- 264.
• Dalkılıç, Elvin Evrim, Zülfiye Yılmaz, Oktay Karaalp ve Aysu Gül Yılmaz (haz.). 10 İlde Deprem Nedeniyle Gündeme Gelen Hak İhlallerinin Giderilmesi İçin Anayasa ve İdare Hukuku Kapsamında Sorumluluk, İ.D. Bilkent Üniversitesi İnsan Hakları Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi. https://ihm.bilkent.edu.tr/wp-content/uploads/2023/02/Deprem-Bilgi-Notu-20-02-202238185.pdf
• Duran, Lûtfi. “Bunalım Kararnameleri.” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 50, S. 3 (1995): 141-158.
• Eroğul, Cem, “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Olağanüstü Yasa Gücünde Kararnamelerin TBMM'ce Onaylanması Sorunu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 54, S. 4: 31-46.
• Ersoy, Melih, “İmar Mevzuatımızda Planlama Kademeleri ve Üst Ölçek Planlama Sorunu”, içinde Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, (Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları), 215- 231.
• Ersoy, Melih, “İmar Planlarının Kademelenmesi ve Farklı Ölçeklerdeki Planlar Arasındaki İlişki”, içinde Mekân Planlama ve Yargı Denetimi, der. Melih Ersoy, H. Çağatay Keskinok (Ankara: Yargı Yay, 2000), 36-43.
• Gözler, Kemal ve Gürsel Kaplan, İdare Hukuku Dersleri, 20. baskı, Bursa: Ekin, 2018.
• İnal, Esin ve Alper Ünlü. “Türkiye'de Afet Sonrası Kalıcı Konutlarda Esneklik Kavramının Değerlendirilmesi.” İTÜ Dergisi Seri A: Mimarlık, Planlama, Tasarım 8, no. 2, (2009): 101 – 109.
• İnce, Nurten, İmam Bakır Kanlı ve Burak Hamza Eryiğit. “İnsan Hakkı Olarak Konut Hakkı.”, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 3, no. 2 (2017): 21-36.
• Kaboğlu, İbrahim. “Yerleşme ve Konut Hakkı: Temel Özgürlük Sosyal Hak Birleşmesi.” İnsan Hakları Yıllığı 17 (1995-1996): 149-169.
• Kilkelly, Ursula. Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkı – Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. Maddesi’nin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz. 2. Baskı. İnsan Hakları El Kitapları No. 1, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Genel Müdürlüğü, 2003.
• Limoncu, Sevgül ve Cengiz Bayülgen. “Türkiye'de Afet Sonrası Yaşanan Barınma Sorunları.” Megaron 1, no. 1 (2005): 18 – 27, 24.
• Oğurlu, Yücel. Karşılaştırmalı İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi. Ankara: Seçkin Yayınları, 2002.
• Özdemir, Hasan. “Afetlere Hazırlık Çalışmalarında Geçici İskan Alanlarının Belirlenmesi.” Doğu Coğrafya Dergisi, no.12, (2004): 239-259.
• Ulusoy, Ali D. Yeni Türk İdare Hukuku. 3. baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.