YARGITAY ÜÇÜNCÜ CEZA DAİRESİ’NİN AYM’NİN CAN ATALAY HÜKMÜNÜ UYGULAMAMA KARARININ SCHMITTYEN TAHLİLİ: ANAYASA NASIL KORUNUR?

Yıl 2024, , 337 - 381, 31.10.2024

Ayşegül Kars Kaynar

https://doi.org/10.30915/abd.1512746

Öz

Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Anayasa Mahkemesi’nin Şerafettin Can Atalay kararında verdiği milletvekili dokunulmazlığından yararlandırılmaya yönelik hükmüne önce 8 Kasım 2023’de, ardından 3 Ocak 2024’de uymama kararı almıştır. Ayrıca kendilerine verilen yetkileri aştıkları ve anayasayı ihlal ettikleri gerekçesiyle, AYM üyeleri hakkında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunmuş; AYM’yi anayasal düzen için bir tehlike addetmiş ve denetlenmesini istemiştir. Kamuoyu tarafından “anayasal düzeni değiştirme teşebbüsü” ve “anayasasızlaşma süreci” olarak yorumlanan bu karar, hukuki olduğu kadar siyasi bir karardır. Yargıtay’ın AYM’ye itirazının siyasi boyutunda ise terör suçları kapsamında yer alan bir suçtan mahkumiyet kararı verilen bir kişinin anayasal bir hak olan seçilme hakkından yararlandırılarak dokunulmazlık verilmesi vardır. Makale, Yargıtay’ın AYM’ye itirazının siyasi anlamını ünlü Alman hukukçu Carl Schmitt’in görüşlerinden yararlanarak incelemektedir. Bu inceleme yapılırken bilhassa Schmitt’in “Anayasanın Koruyucusu” ve “Anayasa Kuramı” adlı eserlerinden yararlanılmaktadır. Makale, Yargıtay’ın anayasal düzeni dost-düşman ayrımı üzerinden tahkim etmeyi ve anayasal hak ve özgürlüklerin öznesini bu ayrım üzerinden yeniden belirlemeyi önerdiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Carl Schmitt, anayasa kuramı, dost-düşman ayrımı, anayasal devlet, Anayasa Mahkemesi

THE 3rd CRIMINAL CHAMBER OF THE COURT OF CASSATION’S OBJECTION TO THE CONSTITUTIONAL COURT’S DECISION ON ŞERAFETTİN CAN ATALAY CASE THROUGH SCHMITT'S LENS: HOW IS THE CONSTITUTION PROTECTED?

Öz

The 3rd Criminal Chamber of the Court of Cassation decided on November 8, 2023, and again on January 3, 2024, not to comply with the Constitutional Court's ruling in the Şerafettin Can Atalay case concerning parliamentary immunity. It filed a criminal complaint to the Office of the Chief Public Prosecutor of the Court of Cassation against the members of the Constitutional Court, accusing them of exceeding their powers and violating the constitution. Additionally, it regarded the Constitutional Court as a threat to the constitutional order and called for its oversight. This decision, seen by the public as an "attempt to change the constitutional order" and a "move towards unconstitutionality," is as much political as it is legal. The political dimension of the 3rd Criminal Chamber of the Court of Cassation’s objection to the Constitutional Court involves granting immunity to a person convicted of terrorism offenses by leveraging constitutional rights. The article examines the political significance of this objection with reference to the views of the renowned German jurist Carl Schmitt. This analysis draws particularly on Schmitt's works "The Guardian of the Constitution" and "Constitutional Theory." The article demonstrates that the 3rd Criminal Chamber of the Court of Cassation aims to reinforce the constitutional order through the friend-enemy distinction and to redefine the subject of constitutional rights and freedoms based on this distinction.

Anahtar Kelimeler

Carl Schmitt, constitutional theory, friend-enemy distinction, constitutional state, Constitutional Court.

Kaynakça

• Akbaş, Kasım, “Hans Kelsen: Hukukun Saf Kuramı”, in Kasım Akbaş, Melike Belkıs Aydın, Sevtap Metin ve Ertuğrul Uzun (Ed.), Çağdaş Hukuk Düşüncesine Giriş, İstanbul, İthaki, 2015, s.29-49.
• Akçil, Yılmaz, “Bireysel Başvuru Kararlarının Subjektif ve Objektif Etkisinin İdari Yargı Yönünden İncelenmesi”, Anayasa Yargısı, Cilt 39, Sayı 1, 2022, s.1- 45.
• Ankara Barosu, “8 Kasım 2023 Yargıtay, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasını tasfiye etti! Bugünü Unutma!”, https://www.ankarabarosu.org.tr/duyuru/2797f702-7e60-11ee-9dfe-000c29c9dfce (Erişim Tarihi: 16 Şubat 2024).
• Aydın, Oya ve Özlem Kaygusuz, “Yargıtay Kararı ve Türkiye’de Siyasi Anayasasızlaştırma”, https://birikimdergisi.com/guncel/11548/yargitay-karari-ve-turkiyede-siyasi-anayasasizlastirma, (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2023).
• Bobbio, Norberto, “Kelsen ve Hukukun Kaynakları”, in Cemal Baki Akal (Ed.), Devlet Kuramı, Ankara, Dost Kitabevi, 2013, s. 459-469.
• Gornisiewicz, Arkadiusz, “Dispute over the Guardian of the Constitution: Hans Kelsen, Carl Schmitt and the Weimar Case”, Politeja, Cilt 3, Sayı 72, 2021, s.193-214.
• Göztepe, Ece, “Bir Klasik Eser Olarak Carl Schmitt’in ‘Anayasa Öğretisi’”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: LXXIII, Sayı 1, 2015, s.129-180.
• Kaboğlu, İbrahim, “Yargıtay Kararı ve Anayasal Yokluk Hali”, https://legal.com.tr/blog/ (Yayın Tarihi: 16 Kasım 2023).
• Kardeş, Ertan, Schmitt’le Birlikte Schmitt’e Karşı: Politik Felsefe Açısından Carl Schmitt ve Düşüncesi, İstanbul, İletişim, 2015.
• Loughlin, Martin, Foundations of Public Law, New York, Oxford University Press, 2010.
• McCormick, John P., “The Dilemmas of Dictatorship: Carl Schmitt and Constitutional Emergency Powers”, The Canadian Journal of Law and Jurisprudence, Cilt 10, 1997, s.163-187 (https://doi.org/10.1017/S0841820900000291) Özenç, Berke, Demokrasiyi ve Anayasayı Korumak: Kelsen Schmitt’e Karşı, İstanbul, İletişim, 2022.
• Paulson, Stanley L, “Hans Kelsen and Carl Schmitt: Growing Discord, Culminating in the “Guardian” Controversy of 1931”, in Jens Meierhenrich ve Oliver Simons (Ed.), The Oxford Handbook of Carl Schmitt, New York, Oxford University Press, 2016, s.510-547.
• Schmitt, Carl, Der Hüter der Verfassung, Berlin, Duncker und Humblot, 1996.
• Schmitt, Carl, Legalität und Legitimität, Achte Auflage, Berlin, Duncker und Humblot, 2012.
• Schmitt, Carl, Legality and Legitimacy, Berlin, Duke University Press, 2004.
• Schmitt, Carl, Siyasal Kavramı, İstanbul, Metis, 2006.
• Schmitt, Carl, Constitutional Theory, USA, Duke University Press, 2008.
• Schmitt, Carl, “The Dictatorship of the President of the Reich according to Article 48 of the Weimar Constitution,” in Carl Schmitt, Dictatorship: From the Origin of the Modern Concept of Sovereignty to Proletarian Class Struggle, Cambridge, Polity Press, 2014, s.180-226.
• Schmitt, Carl, “Closing Statement Before the Staatsgerichtshof in Leipzig,” in Lars Vinx (Ed.), The Guardian of the Constitution: Hans Kelsen and Carl Schmitt on the Limits of Constitutional Law, Cambridge, Cambridge University Press, 2015, s.222-228.
• Schmitt, Carl, “The Guardian of the Constitution”, in Lars Vinx (Ed.), The Guardian of the Constitution: Hans Kelsen and Carl Schmitt on the Limits of Constitutional Law, Cambridge, Cambridge University Press, 2015, s.79-174.
• Schmitt, Carl, Kanunilik ve Meşruiyet, İstanbul, İthaki, 2016.
• Schmitt, Carl, Parlamenter Demokrasinin Krizi, Ankara, Dost, 2017.
• Schmitt, Carl, Verfassungslehre, Elfte Auflage, Berlin, Duncker und Humblot, 2017.
• Schupmann, Benjamin A., Carl Schmitt’s State and Constitutional Theory, Birleşik Krallık, Oxford University Press, 2017.
• Seitzer, Jeffrey ve Christopher Thornhill, “An Introduction to Carl Schmitt’s Constitutional Theory: Issues and Context”, in Carl Schmitt, Constitutional Theory, USA, Duke University Press, 2008, s.1-53.
• Sevinç, Murat, “Bir adım, bir adım daha… Bir ‘dip’ olmayabilir!”, https://www.diken.com.tr/bir-adim-bir-adim-daha-bir-dip-olmayabilir/, (Erişim Tarihi: 14 Haziran 2024).
• Şen, Ersan, Erkan Duymaz, Hasan Yılmaz ve Özüm Su Uzun, “AYM’nin Şerafettin Can Atalay (2) Kararı ve Kararın İnfazı Sorunu”, https://sen.av.tr/tr/makale/aymnin-serafettin-can-atalay-(2)-karari-ve-kararin-infazi-sorunu#:~:text=Ceza%20Dairesi'nin%20karar%C4%B1na%20itiraz,oy%C3%A7oklu%C4%9Fu%20ile%20kesin%20olarak%20reddetmi%C5%9Ftir, (Erişim Tarihi: 3 Temmuz 2024).
• Türkeli, Gözde, “Schmitt ve Kelsen’in Görüşleri Ekseninde Anayasanın Koruyuculuğu Tartışması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 26, Sayı 2, 2020, s.980-1005.
• Türkiye Barolar Birliği, “Bu karar anayasal düzene karşı açık bir başkaldırıdır.” https://www.barobirlik.org.tr/Haberler/bu-karar-anayasal-duzene-karsi-acik-bir-baskaldiridir-84291, (Erişim Tarihi: 24 Haziran 2024).
• Vinx, Lars, “Carl Schmitt and The Problem of Constitutional Guardianship”, in Matilda Arvidsson, Leila Brännström ve Panu Minkkinen (Ed.), The Contemporary Relevance of Carl Schmitt: Law, Politics, Theology, New York, Routledge, 2015, s.34-49.
• Vinx, Lars, “Introduction”, in Lars Vinx (Ed.), The Guardian of the Constitution: Hans Kelsen and Carl Schmitt on the Limits of Constitutional Law, Cambridge, Cambridge University Press, 2015, s.1-22.
• Wolin, Richard, “Carl Schmitt, Political Existentialism, and the Total State”, Theory and Society, Cilt 19, 1990, s. 389-416 (https://doi.org/10.1007/BF00137619).