GÜNCEL YARGI KARARLARI IŞIĞINDA ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA

Yıl 2025, Cilt: 83 Sayı: 4, 1 - 39, 08.12.2025

Ece Karaduman

https://doi.org/10.30915/abd.1648119

Öz

Eşler arasında evlilik birliği, evlenme ile kurulur (Türk Medeni Kanunu (“TMK”) m. 185/1). Geçerli ve devam eden bir evliliği sona erdiren en temel durum boşanmadır. Boşanmaya hükmedilmesi için TMK’da sınırlı sayıda sayılan sebeplerden birinin şartlarıyla birlikte gerçekleşmesi ve mahkemeye bu istemle usule uygun şekilde başvurulması gerekir. Ağır derecede onur kırıcı davranış özel ve mutlak bir boşanma sebebidir. Boşanma dâvalarında tarafların iddiayı ispat etmek üzere delil toplarken karşı tarafın temel hak ve hürriyetleri ile kişilik hakkına müdahalede bulunulmadan iddia edilen olguların ispatını sağlayamadıkları durumlarla karşılaşılabilmektedir. Boşanma dâvasının terditli açılması mümkündür. Bu durumda incelemenin hangi esaslar çerçevesinde yapılması gerektiği hususunda yargı kararları üzerinde durulacaktır. Dâva sebebinin değiştirilmesi Hukuk Muhakemeleri Kanunu (“HMK”) m. 141/1 karşısında kural olarak yasaktır. Bu yasağın istisnasını ıslah ve karşı tarafın açık kabulü teşkil eder (HMK m. 141/2). Çalışmada, boşanma sebeplerinden hareketle ağır derecede onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma, mevzuat, doktrin ve yargı kararları ışığında ele alınacaktır. Uygulamada ortaya çıkan ve önemini koruduğu düşünülen sorunlardan söz edilerek çözüm önerilerine yer vermeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

özel boşanma sebepleri , mutlak boşanma sebepleri , onur kırıcı davranış , terditli dâva , ıslah

DIVORCE DUE TO DISHONORABLE BEHAVIOR IN THE LIGHT OF CURRENT JUDICIAL DECISIONS

Öz

The marital union between spouses is established through marriage (Article 185/1 of the Turkish Civil Code (“TCC”)). The most fundamental situation that terminates a valid and ongoing marriage is divorce. In order for a divorce to be granted, one of the limited grounds specified in the TCC must occur under its conditions, and an application must be made to the court with this request in accordance with the procedure. Dishonorable behavior is a special and absolute ground for divorce. While collecting evidence to prove the claim in divorce cases, in some occasions unfortunately proof of the alleged facts are observed to have been provided interfering with the fundamental rights, freedoms and personal rights of the other party.
It is possible to file a divorce case with a conditional request. In this case, judicial decisions will be examined regarding the principles under which the examination should be conducted. The amendment of the cause of action is generally prohibited as a rule pursuant to Article 141/1 of the Code of Civil Procedure (“CCP”). The exception to this prohibition amendment of legal action and the express consent of the other party (Art. 141/2 of the CCP). This study will address divorce based on dishonorable behavior as a ground for divorce in the light of legislation, doctrine and judicial decisions. Issues arising in practice and also are thought to remain significant will be mentioned and solution suggestions will be intended to be proposed.

Anahtar Kelimeler

specific reasons for divorce , absolute reasons for divorce , dishonorable behavior , progressive lawsuit , amendment

Kaynakça

• Akıntürk, Turgut ve Derya Ateş, Türk Medenî Hukuku: Aile Hukuku, İstanbul, Beta, 25. Baskı, c. II, 2024.
• Arslan, Ramazan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz ve Emel Hanağası, Medenî Usul Hukuku, Ankara, Yetkin, 7. Baskı, 2021.
• Atalı, Murat ve İbrahim Ermenek, Temel Hukuk Dizisi: Medenî Usûl Hukuku, Ankara, Seçkin, 6. Baskı, 2024.
• Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan, Medenî Usûl Hukuku, Ankara, Yetkin, 6. Baskı, 2023.
• Ayan, Serkan, Evlilik Birliğinin Korunması, Ankara, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 58, 1. Baskı, 2004.
• Ayar, Ahmet, “Evliliğin Sona Ermesi.”, in Şebnem Akipek Öcal ve Hayrunnisa Özdemir (Ed.), Aile Hukuku, Ankara, Seçkin, 2024, s.125-169.
• Başpınar, Veysel, “Türk Medeni Kanunu ile Aile Hukukunda Yapılan Değişiklikler ve Bu Konuda Bazı Önerilerimiz”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 52, Sayı 3, 2003, s.79-101, https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000526 (DergiPark) (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2025)
• Berki, Şakir, Medenî Hukuk (Umumi Esaslar, Şahıs ve Aile Hukuku), Ankara, Yargıçoğlu Matbaası, 1961.
• Burcuoğlu, Haluk, “Aile Hukuku, Boşanmaya İlişkin Yasal Düzenleme ve Uygulamaya Yönelik Eleştiriler”, İzmir Ekonomi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi – EconJURA, Cilt 1, Sayı 1, Mayıs 2022, s.15-31, https://jurix.com.tr/article/30629?u=0&c=0 (Jurix) (Erişim Tarihi: 23 Haziran 2025).
• Çağlayan, Yılmaz, Açıklamalı - İçtihatlı Türk Medeni Kanunu Şerhi, Ankara, Seçkin, 1. Baskı, 2024.
• Çiftçi, Pınar, “Boşanma Siteminin Yargılamada Doğurduğu Temel Hak İhlâlleri ve İspat Sorunları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16 (Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan), Cilt 16, Özel Sayı, Temmuz 2014, s.1741-1821, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/756097 (DergiPark) (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2025).
• Domaniç, Hayri, Yaradılıştan Bu Yana Kadın Haklarının Gelişimi ve Sorunları; Kadın Haklarını Savunan ve Koruyan Anayasalar, Yasalar ve Milletlerarası Sözleşmelerden Örnekler ile Kadın Hakları ve Sorunları Konusunda Basından Örnekler, İstanbul, Arıkan Basım Yayın, 2007.
• Dural, Mustafa, Tufan Öğüz ve Mustafa Alper Gümüş, Türk Özel Hukuku: Aile Hukuku, İstanbul, Filiz, 19. Bası, 2024, c. III.
• Erdem, Mehmet ve Aslı Makaracı Başak, Aile Hukuku, Ankara, Seçkin, 2. Baskı, 2024.
• Feyzioğlu, Feyzi Necmeddin, Aile Hukuku, İstanbul, Filiz, 3. Baskı, 1986.
• Gençcan, Ömer Uğur, Boşanma Tazminat ve Nafaka Hukuku, Ankara, Yetkin, 2015. (“Boşanma”)
• Gençcan, Ömer Uğur, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu Yorumu, Ankara, Yetkin, 2015, c. I. (“Yorum”)
• Gönensay, A. Samim, Medenî Hukuk, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınlarından: No. 43, 1937.
• Görgün, L. Şanal, Levent Börü ve Mehmet Kodakoğlu, Medenî Usûl Hukuku, Ankara, Yetkin, 10. Baskı, 2021
• Hatemi, Hüseyin ve Burcu Kalkan Oğuztürk, Aile Hukuku, İstanbul, On İki Levha, 6. Baskı, 2018.
• Havutçu, Ayşe, “Evli Kadının Yerleşim Yeri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, Haziran 2005, s.29-50, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/754281 (DergiPark) (Erişim Tarihi: 23 Haziran 2025).
• Keskin, Alper, Boşanma Davaları, Ankara, Seçkin, 1. Baskı, 2017, c. I.
• Kılıçoğlu, Ahmet M., Aile Hukuku, Ankara, Turhan, 8. Bası, 2025.
• Kneip Thorsten and Gerrit Bauer, “Did Unilateral Divorce Laws Raise Divorce Rates in Western Europe?”, Journal of Marriage and Family, Cilt 71, Sayı 3, July 2009, p.592-607, Wiley, https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2009.00621.x (Erişim Tarihi: 26 Şubat 2025).
• Köprülü, Bülent ve Selim Kaneti, Aile Hukuku, İstanbul, Filiz, 2. Bası, 1989.
• Kuru, Baki ve Burak Aydın, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku Ders Kitabı, Ankara, Yetkin, 8. Baskı, 2023.
• Oğuzman, M. Kemal, Özer Seliçi, Saibe Oktay-Özdemir, Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), İstanbul, Filiz, 22. Bası, 2024.
• Olgaç, Senaî, İçtihatlarla Türk Medenî Kanunu Şerhi, Ankara, Olgaç Yayınları/Emel Matbaacılık Sanayii, 3. Baskı, 1975.
• Öztan, Bilge, Aile Hukuku, Ankara, Turhan, 6. Bası, 2015.
• Tanrıver, Süha, Medenî Usûl Hukuku: Temel Kavramlar ve İlk Derece Yargılaması, Ankara, Yetkin, 4. Bası, 2021, c. I.
• Schwarz, Andreas B. (Çeviren: Bülend Davran), Aile Hukuku I, İstanbul, Ülkü Matbaası, 1942. Tekinay, Selâhattin Sulhi, Türk Aile Hukuku, İstanbul, Filiz, 7. Baskı, 1990.
• Tutumlu, Mehmet Akif, Kuram ve Uygulama Işığında Medenî Usul Hukukunda Islah, Ankara, Seçkin, 7. Baskı, 2024. (“Islah”)
• Tutumlu, Mehmet Akif, Teorik ve Pratik Boşanma Yargılaması Hukuku, Ankara, Seçkin, 2. Baskı, 2009, c. I. (“Boşanma Yargılaması I”)
• Tutumlu, Mehmet Akif, Teorik ve Pratik Boşanma Yargılaması Hukuku, Ankara, Seçkin, 2. Baskı, 2005, c. II. (“Boşanma Yargılaması II”)
• Uçar, Mehmet Ali, Aile İçi Şiddet ve Aile Koruma Yasası, Ankara, Yetkin, 2003.
• Ürem Çetinel, Merve ve Biset Sena Güneş, “Mahkeme Dışı Boşanma Kurumu ve Türk Hukukunun Bu Kuruma Yaklaşımı”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, Sayı 1, 2020, s.309-340, https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.633547 (DergiPark) (Erişim Tarihi: 26 Şubat 2025).
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, Türk Medenî Hukuku: Aile Hukuku, İstanbul, Tan Matbaası, Üçüncü Bası, 1956, c. III.
• Yılmaz, Süleyman ve Abdulkerim Yıldırım, Medeni Hukuk - I (Başlangıç Hükümleri-Kişiler Hukuku-Aile Hukuku), Ankara, Seçkin, 4. Baskı, 2023.
• Yücel, Özge, Boşanma Hukukunda Kusur İlkesinden Kusurdan Bağımsızlığa Geçiş, Ankara, Seçkin, 1. Baskı, 2023.
• Zevkliler, Aydın, Emre Cumalıoğlu ve Mehmet Beşir Acabey, Zevkliler Medeni Hukuk – III: Aile Hukuku, Ankara, Adalet, 1. Bası, 2024.
• Zevkliler, Aydın, M. Beşir Acabey, K. Emre Gökyayla, Zevkliler Medeni Hukuk, Ankara, Seçkin, 5. Bası, 1997.
• Zorlu, Zeki, “Boşanma Davalarında İspat”, Konya Barosu Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2023, s.1- 41, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3312090 (DergiPark) (Erişim Tarihi: 23 Haziran 2025).