BERLİN- BRANDENBURG EYALET MAHKEMESİNİN 12.01.2022 TARİHLİ LAG 21 SA 390/22 SAYILI KARARI BAĞLAMINDA ACENTENİN BİLGİ VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 83 Sayı: 4, 229 - 252, 08.12.2025

Özlem Akıncı Albayrak

https://doi.org/10.30915/abd.1743950

Öz

Ticari hayatın dinamik yapısı içerisinde, tacir yardımcıları önemli bir rol oynamaktadır. Bu yardımcılar arasında, bağımsız niteliğiyle öne çıkan acente, Türk Ticaret Kanunu (TTK) kapsamında özel düzenlemelere tabi tutulmuştur. Sürekli ve yoğun bir ilişki içerisindeki olan acente ve müvekkilin sözleşmeden kaynaklı olarak çeşitli yükümlülükleri bulunmaktadır. Acentenin, müvekkilinin menfaatlerini koruma yükümlülüğünün bir uzantısı olarak bilgi verme yükümlülüğü bulunmaktadır. Yükümlülüğün kapsamı, zamanı ve şekli bakımından kanunda ayrıntılı düzenleme bulunmamakta olup yargı kararları bu konuda şekillendirici niteliktedir. Acentenin müvekkiliyle olan ilişkisinde, özellikle rekabetçi faaliyetler söz konusu olduğunda, bilgi verme yükümlülüğü kritik bir öneme sahiptir. Anılan kararda mahkeme, sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini ihlal eden acenteye karşı tazminat davası açmak isteyen müvekkilin delil toplama amacıyla dahi acenteden bilgi talep edeceğine hükmetmiştir. Bu açıdan sözleşme ilişkisinin sona ermiş olması açısından da bir fark bulunmamaktadır. Bu makalede, acentenin bilgi verme yükümlülüğünün hukuki dayanağı, kapsamı ve özellikle rekabetçi faaliyetler durumundaki özel koşulları, Berlin-Brandenburg Eyalet Mahkemesi’nin 12.01.2022 tarihli ve 21 Sa 390/22 sayılı kararı bağlamında incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Acentelik Sözleşmesi , Acentenin Yükümlülükleri , Acentenin Bilgi Verme Yükümlülüğü , Acentenin Rekabet Faaliyetleri

EVALUATION OF THE AGENT'S OBLIGATION TO PROVIDE INFORMATION IN THE CONTEXT OF THE DECISION OF THE STATE COURT OF BERLIN- BRANDENBURG DATED 12.01.2022 NUMBERED LAG 21 SA 390/22

Öz

Trader assistants play an important role in the dynamic structure of commercial life. Among these assistants, the agency, which stands out with its independent nature, is subject to special regulations under the Turkish Commercial Code (TCC). The agent and the principal, who are in a continuous and intensive relationship, have various contractual obligations. The agent is bound by a duty to provide information as an extension of its obligation to protect the interests of its principal. The absence of detailed regulation in the law with regard to the scope, time and form of the obligation is evident, and judicial decisions are beginning to shape the law in this regard. The provision of information is of critical importance in the relationship between the agent and its principal, especially in the case of competitive activities. In the aforementioned decision, the court ruled that the principal who intends to file a lawsuit for damages against the agent who breaches its contractual obligations may request information from the agent, even for the purpose of collecting evidence. In this regard, there is no distinction in terms of the termination of the contractual relationship. In this article, the legal basis, scope and special conditions of the agent's obligation to provide information, especially in the case of competitive activities, will be analysed in the context of the decision of the Berlin-Brandenburg State Court dated 12.01.2022 and numbered 21 Sa 390/22.

Anahtar Kelimeler

Agency Agreement , Obligations of the Agent , Obligation of the Agent to Provide Information , Competition Activities of the Agent

Kaynakça

• Ahouzaridi, Irini ve Marco Keßler, Handelsgesetzbuch, Nomos Kommentar, (Hrsg: Thomas Heidel ve Alexander Schall), Baden-Baden 2024.
• Arkan, Sabih, Ticari İşletme Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2023.
• Ayhan, Rıza, Mehmet Özdamar ve Hayrettin Çağlar, Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, Yetkin Yayınevi, Ankara 2014.
• Bilgili, Fatih, Ertan Demirkapı ve Alper Özboyacı, Ticari İşletme Hukuku, Dora Yayınevi, Bursa 2023.
• Bozer, Ali, Celal Göle, Ticari İşletme Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü (T. İş Bankası A.Ş. Vakfı), Ankara 2015.
• Busche, Jan, Handelsgesetzbuch, (Hrsg: OETKER, Hartmut), C.H. Beck, München 2024.
• Bühler, Theodor, Der Agenturvertrag, Art. 418a-418v OR Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, Kommentar zur 1. und 2. Abteilung (Art. 1-529 OR), Zürher Kommentar, (Hrsg: Peter Gauch ve Jörg Schmid), Schulthess Juristische Medien AG, Zürich 2000.
• Ebenroth, Carsten Thomas ve Karlheinz Boujong, Handelsgesetzbuch, (Hrsg: Detlev Joost, Lutz Strohn, Dörte Poelzig, Volker Sander), München 2024.
• Emde, Raimond. “Weichenstellungen beim Entscheid über den Abschluss von Vertriebsverträgen” Neue Juristische Online Zeitschrift, 2018, (s.441-445).
• Flohr, Eckhard, Ulf Wauschkuhn ve Carsten Dau, Vertriebsrecht, (Hrsg: Flohr Eckhard ve Ulf Wauschkuhn), C.H. Beck Verlag, München 2023.
• Gautschi, George, Kreditbrief und Kreditauftrag, Mäklervertrag, Agenturvertrag, Geschäftsführung ohne Auftrag, Art. 407-424 OR Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, Berner Kommentar, (Hrsg: Meier-Hayoz, Arthur), Bern 1964.
• Hopt, Klaus, Handelsvertreterrecht, C.H. Beck, München 2019.
• Kaenel, Adrian, Annette Lenzlinger ve Romina Carcagni Roesler, Vertragsvorlagen, Schulthess Verlag, 2021 Zürich.
• Kaya, Arslan, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Birinci Kısım: Ticari İşletme, Yedinci Kısım: Acentelik, Beta Yayınevi, İstanbul 2013.
• Kaya, Mustafa İsmail, Acentelik Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• Kayar, İsmail, Ticari İşletme Hukuku, Seçkin Yayıncılık, İstanbul 2022.
• Kayıhan, Şaban, Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, Umuttepe Yayınları, Kocaeli 2018.
• Kayıhan, Şaban ve Mustafa Yasan, Ticari İşletme Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2015.
• Koller, Ingo, Peter Kindler, Klaus-Dieter Drüen, Stefan Huber, Peter Stelmaszczyk ve Nina Bach, Handelsgesetzbuch Kommentar, C.H. Beck Verlag, 2023.
• Lehmann, Arnold, Beck Online Grosskommentar HGB, (Hrsg: Martin Häublein, Roland Hoffmann-Theinert, Jens Poll,), C. H. Beck, München 2025.
• Poroy, Reha ve Hamdi Yasaman, Ticari İşletme Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
• Ströbl, Albin: Münchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch, C. H. BECK Verlag, München 2025.
• Spoerri, Thomas ve Sabrina Bernet-Maurer, OR Kommentar Kommentar zum Schweizerischen Obligationenrecht, OFK - Orell Füssli Kommentar, (Hrsg: Jolanta Kren Kostkiewicz, Stephan Wolf, Marc Amstutz ve Roland Fankhauser), Zürich 2023.
• Ülgen, Hüseyin, Mehmet Helvacı, Arslan Kaya ve N. Füsun Nomer Ertan, Ticari İşletme Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2022.