Uluslararası Ticari Tahkimde Uyuşmazlığın Esasına Uygulanacak Hukukun Belirlenmesinde İrade Serbestisi Sınırları

Yıl 2020, , 99 - 121, 15.01.2021

Özdemir Köseoğlu

https://doi.org/10.30915/abd.859148

Öz

Uluslararası Ticari Tahkim, otoriteden bağımsız fakat ticaretin uluslararası çağdaş uygulamaları ile birlikte ortaya çıkan özel ticari yargılama olarak bilinmesine rağmen Uluslararası Ticari Tahkim ile ilgili Konvansiyonların görüşülme ve sonuçlandırılması sürecinde devletlerin otoritesinin siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomik etkisine maruz kalmış birçok farklı ulusal hukuk sistemleri ile birlikte çalışma ihtiyacı olmuştur.
Sonuçta Uluslararası Ticari Tahkim yargısında uluslararası kararterli ticari nitelikli uyuşmazlığın çözümünde esasa uygulanacak maddi hukuk olarak; “Hukuk”, “Hukuk Kuralları”, “sözleşme hükümleri, taraf davranışları, sözleşmeye uygulanabilir örf ve adet” ve “hakkaniyet ve nesafet veya dostane aracı” tanımlanmış ve maddi hukuk olarak Uluslararası Ticari Tahkim ile ilgili Konvansiyonların ve kurumsal tahkim kuruluşları tahkim kurallarının esasa uygulanacak hukuk klozlarında (şart, hüküm) kullanılmıştır. Bununla birlikte uyuşmazlığın çözümüne uygulanmasının uygun olduğuna karar verilen esasa uygulanabilir maddi hukukun seçimi esnasında, taraflar ve hakemler, tarafların aralarında esasa uygulanacak maddi hukuk hakkında kararın yokluğunda veya karar vermekte başarısız oldukları durumda doktrinlerde
belirtilen esasa uygulanacak maddi hukuk tespitinde irade serbestisine sahip olmalarına rağmen, Konvansiyonlarda ve Tahkim Kurallarındaki klozlarda belirtilmiş sınırlamalar ile karşılaşmaktadır.
Uluslararası Ticaret Hukuku yaşayan bir hukuk dalı olarak tanımlanır. Bu nedenle Uluslararası Ticari Tahkim’de uluslararası ticari uyuşmazlığın çözümüne uygulanacak maddi hukuk öngörülebilirlik sağlamalıdır. Dolayısıyla birden çok ulusal hukuk sistemi ile bağlantı içerisinde olan uluslararası ticari uyuşmazlığın belirli bir hukuk sistemi kapsamında çözüme ulaşması nedeniyle uluslararası ticaretin sürekliliği ve gelişiminde sınırlamalara sebebiyet vermemesine çalışılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Ticari Tahkim,, Esasa Uygulanacak Maddi Hukuk,, Sözleşmeye Uygulanabilir Örf ve Adet,, Hakkaniyet ve Nesafet,, Dostane Aracı,

THE LIMITS OF FREEDOM TO DETERMINE APPLICABLE SUBSTANTIVE LAW AT INTERNATIONAL COMMERCIAL ARBITRATION

Öz

Although, International Commercial Arbitration is known as private commercial judgement emerged independently from authority’s power but not far from international contemporary practice of the commerce, during negotiation and finalization of the Conventions related with International Commercial Arbitration needed to work with several different law and legal system of States which influenced by states authorities’ own political, social, cultural and economic structure.
Finally, the applicable law to substance of the international commercial dispute at International Commercial Arbitration judgement was defined as “law”, “rules of law”, “the terms of the contract, parties’ behaviour, the usages of the trade applicable to the transaction” and “ex aequo et bono or amiable compositeur” and these are applied in applicable law clauses of Conventions related with International Commercial Arbitration and Arbitration Rules of Institutional Arbitration Organizations. However, during the choosing of applicable substantive law to the merit of dispute which it determines to be appropriate, the parties and arbitrators, in the absence of parties’ agreement on decision of applicable law to substance or failing any designation by the parties are encountering with restrictions which described at clauses
in Conventions and Arbitration Rules in spite of they have own freedom to determine such law as mentioning on ordinary doctrine.
International Commercial Law is usually referred to as a living law discipline in dynamic field. Therefore the determination of predictability has to be provided upon applicable law to substance of the dispute at International Commercial Arbitration. The remedy of the international commercial dispute is connecting with several different law and legal system of States so in order to struggle to reach a remedy that is acceptable by parties under the coverage of the precise law or legal system must not create any obstruction for sustainability and development of the international commerce.

Anahtar Kelimeler

International Commercial Arbitration,, Applicable Law to Substance,, The Usages of Trade Applicable to The Transaction,, Ex Aequo et Bono,, Amiable Compositeur,

Kaynakça

• Akıncı, Z., (2013), Milletlerarası Tahkim, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Ayoğlu, T., (2011), Uluslararası Ticari Sözleşmelere Uygulanan Genel Prensipler, Maddi Hükümler ve Ticari Adet–Teamüller Olarak Lex Mercatoria, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Born, G., (2009), International Commercial Arbitration, Netherland, Kluwer Law International.
• Özel, S., (2008), Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri, İstanbul, Legal Yayıncılık.
• Şanlı, C., (2013/a), Milletlerarası Özel Hukuk, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Şanlı, C., (2013/b), Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Şanlı, C., (1986), Milletlerarası Ticari Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Doktora Tezi, 1985), Ankara, Sevinç Matbaası.
• Şanlı, C., ve Ekşi, N., (2005), Uluslararası Ticaret Hukuku, İstanbul, Arıkan Basım Yayım Dağıtım.
• Uluslararası Ticari Tahkime İlişkin Avrupa Konvansiyonu (Cenevre, 1961), (RG 23.09.1991–21000)
• Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve İcrası Hakkındaki New York Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (New York, 1958), (RG: 21.5.1991–20877)
• Gemalmaz, B., (2012), Uluslararası Yatırım Tahkimi Hukuku ve İnsan Hakları Hukuku İlişkisi Üzerine Başlangıç Notları, Yatırım Kavramı–Mülkiyet Kavramı Benzerliği ile Hak Sahipliğinin Karşılaştırılması, Esen, E., ve Akcan, A., (edt.), 2012 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Münasebetler Araştırma ve Uygulama Merkezi Uluslararası Tahkim Kongresi, (50-90), İstanbul
• CISG Convention, Contracts for The International Sale of Goods (Vienna, 1980); http://www.uncitral.org/uncitral/en/uncitral_texts/sale_goods/1980CISG.html [10.06.2015].
• ICC Arbitration Rules (2017); http://icc.tobb.org.tr/icc-tahkimkullari.php [10.06.2015]; https://iccwbo.org/dispute-resolution-services/arbitration/rules-of-arbitration [30.09.2018].
• ICSID Convention (2006); https://icsid.worldbank.org/apps/icsidweb [10.06.2015].
• ICSID Convention, Regulations and Rules (2006) Report of the Executive Directors on the Convention on the Settlement of Investment Disputes between States and Nationals of Other States https://icsid.worldbank.org/apps/icsidweb [10.06.2015].
• European Convention on International Commerial Arbitration (Geneva, 1961) https://treaties.un.org [10.06.2015] ; http://conventions.coe.int [10.06.2015].
• The Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards (New York, 1958), http://www.uncitral.org/uncitral/en/uncitral_texts/arbitration/NYConvention.html [10.06.2015].
• The Statute of the International Court of Justice, http://www.icj-cij.org/documents [10.06.2015].
• UNCITRAL Arbitration Rules (with new article 1, paragraph 4, as adopted in 2013) http://www.uncitral.org/uncitral/en/uncitral_texts/arbitration/2010Arbitration_rules.html [10.06.2015].
• UNCITRAL Model Law on International Commercial Arbitration (1985) with amendments as adopted in 2006 http://www.uncitral.org/uncitral/en/uncitral_texts/arbitration/1985Model_arbitration.html [10.06.2015].
• Vienna Convention on the Law of Treaties (Vienna, 1969) http://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/conventions/1_1_1969.pdf [22.02.2015] https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20 1155/volume-1155-I-18232-English.pdf [22.02.2015].