İdare Hukuku Perspektifinden Sokak Çocukları

Yıl 2018, Cilt: 76 Sayı: 4, 75 - 144, 15.01.2019

Dilşat Yılmaz

https://doi.org/10.30915/abd.514440

Öz

Sokaklarda çalışan ya da sokakları yaşam alanı bilen çocukların sayısı giderek

artmaktadır. Bu artış sonucunda, anılan çocukların fail ya da mağdur oldukları

olaylar gündem oluşturmaktadır. Tartışmaların sosyolojik boyutu yoğunlaşırken,

hukuki, özellikle de idare hukuku boyutu ikinci planda kalmaktadır. Oysa,

toplumsal hayatı etkileyen bu durum, idare hukuku perspektifinden “kamu

hizmeti” olgusu ile içe içe geçmektedir. Sorunlar, idareye yerine getirme görevi

verilen, “kamu hizmeti” nitelikli faaliyetlerdeki aksaklığı ve düzensizliği işaret

etmektedir Dolayısıyla, ortaya çıkan istenmeyen sonuçların idareye atfı gündeme

gelebilmektedir. Bu makalede, sokak çocukları olgusu esasen kamu hizmeti ve

idarenin sorumluluğu perspektifinden incelenecektir Konu uluslararası düzenlemeler

ve Anayasa hükümleri ile yakın ilişkili olduğundan, İdare Hukukuna

ilişkin açıklamalardan önce; bu açıklamalara yetecek kapsamda anılan düzenlemelere

değinilecektir. Akabinde, anılan düzenlemeler ile bağlantısı kurularak

İdare Hukuku açısından inceleme yapılacaktır. Konunun genişliği sebebiyle

inceleme, daha dikkate değer bulunan hususlarla sınırlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sokak çocuğu, kamu hizmeti, idarenin sorumluluğu, sosyal devlet, idari teşkilat

STREET CHILD FROM THE PERSPECTIVE OF ADMINISTRATIVE LAW

Öz

The children who work at the streets and know there as home are increasing in

numbers day by day. Because of this increase, events resulting in being actor or

victim composes an agenda Although the debates in matter especially majors in

sociologic aspect; the aspect of law – especially administrative law-falls behind.

However, this issue that affects social life remarkable, is closely associated with

“public service” from the perspective of administrative law. The problems

occured indicate to the absence and confusion of public service, fullfillment

of which is given as a duty to the administration. In this perspective, the result

of attribution of results undesireble to the administration is the case. In this

article, street child fact will be mainly considered from the view of public service

and liability of administration. Because of the relation with international

regulations and Constitution, these regulations will also be handled before

the assesments regarding to Administrative Law, in a restricted amount that is

enough for the explanations related to last mentioned subject. After that, the

matter will be handled in terms of Administrative Law, but also associated with

the first mentioned regulations. . But because of the wide scope of the matter,

assessment will be restricted by the subjects considered more remarkable.

Anahtar Kelimeler

Street child, public service, responsibility of administration, social state, administrative establishment

Kaynakça

• AKYILMAZ Bahtiyar- SEZGİNER Murat-KAYA Cemil, Türk İdare Hukuku, 8. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017. AKYÜZ Emine, Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması, Pegem Akademi, Genişletilmiş 5. Baskı, Ankara, Ekim 2016. Ankara Sokaklarında Çalıştırılan Çocuklar: Sorunlar ve İhtiyaçlar, (ASPB, ILO, Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi), Anıl Grup Matbaacılık Yayıncılık, Ankara, Aralık 2016. ARICI Kadir, “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Sosyal Güvenlik Hakkı”, VII. Sosyal İnsan Hakları Uluslararası Sempozyumu, http://www.sosyalhaklar.net/2015/ bildiriler/arici.pdf ASLAN Betül, Devletin Temel Amaç ve Görevleri Işığında Öznel Gelişme Hakkı”, 1. Baskı, 12 Levha Yayınları, İstanbul, Aralık 2009. ATAUZ Sevil, “Dünya Kentlerinin Yeni Olgusu: Sokak Çocukları”, Birikim Dergisi, Aralık 1998, S. 116. ATAY E. Ethem, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, 4. Bası, Ankara, 2014. BALO Yusuf Solmaz, Çocuk Koruma Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, Nisan 2013. BAYRAKTAR Güray, Sokak Çocuklarının Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Özellikleri Açısından İncelenmesi: Ankara Sakarya Caddesi Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, PÜSBE, Ekim 2007, s. 5, 6 (Yök Ulusal Tez Merkezi Web Sayfası) Birleşmiş Milletlerin Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi ile Türk Hukuk Mevzuatı Karşılaştırmalı Analizi, Yönetici Özeti, http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/ doc/yoneticiozeti.pdf Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, Uygulama El Kitabı, http://www.unicef.org.tr/ files/bilgimerkezi/doc/Uygulama%20Elkitabi%20TR.pdf ÇOŞTU Kamil, Sokak Çocuklarının Sosyo-Kültürel Yapısı (İstanbul Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, MÜSBE, Temmuz 2007, (Yök Ulusal Tez Merkezi Web Sayfası.) DOĞAN Recep, “Bir Koruma Tedbiri Olarak Koruyucu Aile Kurumu ve Koruyucu Aile Yönetmeliği”, ABD, 2013/2, http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/ tekmakale/2013-2/2013-2-5.pdf FENDOĞLU Hasan T, Çocuk Hakları Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014. GÖZLER Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt II, Ekin Yayınevi, Bursa, 2011. GÖZLER Kemal, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa 2000. GÜLAN Aydın, “Çocuklara Yönelik İdari Faaliyetlere İlişkin İlkelerin Anlam Ve Kapsamlarına İlişkin Düşünceler I, Çocuğun Korunması İlkesi”, http://dergipark.gov. tr/download/article-file/13671 GÜLAN Aydın, “Kamu Hizmeti Kavramı”, İHİD, C.9, S. 1-3, 1988, http://www. journals.istanbul.edu.tr/iuihid/article/view/1023002591/1023002183 GÜMÜŞ Ali Tarık, “Türk Anayasasında Kişinin Maddi Ve Manevi Varlığını Koruma Ve Geliştirme Hakkı” SÜHFD, C. 13, S. 2, 2005, http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/262632 GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, 10 Baskı, Ankara, 2011. İNAN Ali Naim, Çocuk Hukuku, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara, 1968. İNCE Nurten, KANLI İmam Bakır, ERYİĞİT Burak Hamza, “İnsan Hakkı Olarak Konut Hakkı”, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, Ağustos 2017, C. 3, S. 2 , http://politikarastirmalar.org/index.php/ICPS/article/view/110/109 İPEK Ali İhsan, “ Türk Hukukunda Çocuk Haklarına Dair Uluslararası Sözleşmelerin Çocuk Hukukuna Etkileri”, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Aralık 2014, S. 100. İPEK Aydın, “Çocuk Haklarının Gelişimi ve Karşılıklı Olarak Anayasal Açıdan Değerlendirilmesi”, SÜHFD, C. 20, S. 1, 2012, http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/262769 İZGİ Ömer-GÖREN Zafer, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Yorumu, Cilt 1, TBMM Basımevi, Ankara, 2002. KABOĞLU İbrahim, “Yerleşme Özgürlüğü ve Konut Hakkı, Temel Özgürlük Sosyal Hak Birleşmesi”, İnsan Hakları Yıllığı, S. 17-18, 1996, http://www.todaie.edu.tr/ resimler/ekler/2a626e15f266c54_ek.pdf?dergi=Insan%20Haklari%20Yilligi KALABALIK Halil, İnsan Hakları Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, Eylül, 2017. KAPANCI Kadir Berk, BAŞOĞLU Başak, “Çocuğun Medeni Hukuk Kuralları Çerçevesinde Şiddete Karşı Korunması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, S. 1, http://dergipark.gov.tr/maruhad/issue/27591/290674 OZANSOY Cüneyt, “Öznesini Arayan Nesneler: Çocuk ve Çocuk Hakları”, TBB Dergisi, 1999/1, s. 43, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m1999-19991-876 ÖZBUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014. ÖZDEK Yasemin, Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye, TODAİE Yayını, Ankara, Mart 2004 . SAYITA USTA Sevgi, “Türkiye’de Çocukların Evlerini Terkederek Sokakta Yaşamalarında Sorumlular ve Sorumlulukları”, İÜHFM, C. 66, S.1, 2008, http://www. journals.istanbul.edu.tr/iuhfm/article/view/1023000111 ŞENER Sami- SERDAR Meryem, “Sokak Çocukları” Problemi ve Probleme Yönelik Uygulanan Politikalar (Türkiye- Hindistan Örneği), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Nisan 2015, S. 45, , http://www.dergipark.gov.tr/download/ article-file/56084 ŞENOCAK Hasan, “Sosyal Güvenlik Sistemini Oluşturan Bileşenlerin Tarihi Süreç Işığında Değerlendirilmesi”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S. 56, 2009, http:// dergipark.gov.tr/download/article-file/9077 TEMİZ Özgür, “Türk Hukukunda Bir Temel Hak Olarak Sağlık Hakkı”, AÜSBFD, Cilt 69, No. 1, 2014 , http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/1927/20207.pdf TUNÇ Güven, “Sokaklar ve Çocukları”, Birikim Dergisi, Aralık 1998, S. 116. ULUSOY Ali, Türk İdare Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017. ÜNAL Şeref, Temel Hak ve Özgürlükler ve İnsan Hakları Hukuku, Yetkin Yayınevi, Ankara 1997. YAŞAR Hasan Nuri, İdare Hukuku, 2. Basım, Der Yayınları, İstanbul 2014.. YAŞAR Öznur, DAĞDELEN Nihal, “Korunmaya Muhtaç Çocukların Yetiştirilmesinde Çocuk Yurtlarından Çocuk Evlerine Geçişin, Çocukların Sosyo-Kültürel Ve Psikolojik Gelişimlerine Etkisi Üzerine Bir Çalışma: Isparta Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2013/2, Sayı:18, http://dergipark. gov.tr/download/article-file/215729 YAZICI Ergün , “Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi ve Koruyucu Aile Bakım Yönteminde Yeni Yaklaşımlar”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 247- 270., http://iibfdergi.karatekin.edu.tr/Makaleler/1786723541_ JFEAS_4_2_13.pdf. (Yazıcı, E. (2014). Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi ve Koruyucu Aile Bakım Yönteminde Yeni Yaklaşımlar. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 247- 270.) YAZICI, Ergün, “Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Çocuk Evleri”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 9, S. 18, 2012, http://sbed.mku.edu. tr/article/view/1038000287/1038000132 YILDIRIM Turan, YASİN Melikşah, KAMAN Nur, ÖZDEMİR H. Eyüp, ÜSTÜN Gül, TEKİNSOY OKAY Özge, (YILDIRIM VE DİĞERLERİ), İdare Hukuku, 12 Levha Yayınları, 5. Bası, İstanbul, Ekim 2013. AİHM, Timishev Rusya, 55762/00 , 55974/00, 13.12.2005, https://hudoc.echr.coe.int/tur#{“fulltext”:[“timishev”],”documentcollectionid2”:[“ GRANDCHAMBER”,”CHAMBER”],”itemid”:[“001-71627”]} BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi (BM Çocuk Hakları Sözleşmesi), http:// cocukhaklari.barobirlik.org.tr/dokuman/mevzuat_uamevzuat/birlesmismilletler.pdf http://sgb.aile.gov.tr/mevzuat/protokoller http://www.cocukvakfi.org.tr/resource/docs/cocukla_ilgili%20sozlesmeler/A.CocuklaIlgiliUluslararasiSozlesmeler/ A.2.f.%201924CENEVRE_COCUK_HAKLARI_BiLDiRiSi. doc http://www.danistay.gov.tr/upload/avrupainsanhaklarisozlesmesi.pdf http://www.danistay.gov.tr/upload/insanhaklarievrenselbeyannamesi.pdf http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377287/lang— tr/index.htm http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377311/lang— tr/index.htm http://www.kdkcocuk.gov.tr/anasayfa/contents/files/YasalDuzenlemeler/BM_cocuk_ Haklari_Bildirisi.pdf http://www.mfa.gov.tr/cocuk-haklari-konusunda-turkiye_de-yapilan-calismalar. tr.mfa http://www.mynet.com/haber/yasam/koruyucu-ailesi-olduklari-cocuklari-gostermediler- 1234331-1 http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanat&arama=kelime&guid= TDK.GTS. 59d145d62edaf9.52379231 http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK. GTS.5a5a8cebe082b8.13835419 http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/metin133.pdf http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/metin134.pdf http://www2.tbmm.gov.tr/d23/2/2-0656.pdf https://aa.com.tr/tr/turkiye/cocuk-yetistirme-yurtlari-cocuk-evlerine-donusturuluyor/ 899443 https://ailetoplum.aile.gov.tr/uygulamalar/asdep-sosyal-hizmet-merkezleri https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/sosyalsart.pdf https://www.toki.gov.tr/sosyal-konutlar Elektronik ortamdan erişilen verilerin tamamı için son erişim tarihi 06.05.2018 dir.