Türk Askeri Disiplin Hukukunun Güncel Sorunları ve Amirlerin Suçta Kıyas Yetkisine Farklı Bir Bakış

Yıl 2019, Cilt: 77 Sayı: 1, 47 - 88, 15.04.2019

Tolga Yıldırım

https://doi.org/10.30915/abd.556922

Cited By: 1

Öz

Disiplin hukuku son yıllarda uluslararası insan hakları hukukunun gelişen
etkisiyle –tıpkı hukukun diğer dallarında olduğu gibi– kendini yenilemektedir.
Türk askeri disiplin hukuku –Türk disiplin hukukunun bir alt dalı olarak– 16
Şubat 2013’te 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanununun yürürlüğe
girmesi ile çarpıcı biçimde yenilenmiştir. Yeni yasa ile askeri personel lehine,
disiplin suç ve cezalarında kanunilik ilkesinin katı bir şekilde uygulamaya geçilmesi gibi ciddi kazanımlar elde edilmiştir. Ancak 6413 s. K. 8/2’nci maddesi,
nadir ve spesifik olaylara cezai düzenleme öngörülmediği takdirde, amirlere
disiplin suçlarında kıyas yapma yetkisi vermektedir. Yine de Anayasa Mahkemesi nullum crimen, nulla poena sine lege ilkesinin disiplin hukukunda mecburi
olduğunu belirtmiştir, bu nedenle bu ilkeye tamamen zıt olan mezkûr madde
kanunilik ilkesinin açık ihlalidir. Bu makalede, özellikle amirlere kanunla kıyas
yetkisi verilmesi olmak üzere Türk disiplin hukukunun genel güncel problemleri
incelenmiş ve bu problemlere yönelik bazı pratik çözümler ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk askeri disiplin hukuku, kanunilik ilkesi, belirlilik ilkesi, kıyas yasağı, 6413 sayılı Kanun, disiplin suç ve cezaları

THE ACTUAL PROBLEMS OF TURKISH MILITARY DISCIPLINARY SYSTEM AND A DIFFERENT LOOK AT ANALOGY-MAKING RIGHT OF MILITARY SUPERIORS

Öz

Disciplinary legal system clears away its cobwebs with the thriving impact of
international human rights law –just as it occurs in other branches of law– in
recent years. Turkish military disciplinary law –as a sub-branch of Turkish
disciplinary legal system– is modernised dramatically after Turkish Armed
Forces Disciplinary Code No. 6413 was promulgated on 16 February 2013.
Profound achievements were gained with the new law for the favour of subordinate military personnel, such as the rigid enforcement of the principle of
legality in disciplinary crimes and punishments. However, Code No. 6413 Art.
8 § 2 empowers the military superiors apply analogy in disciplinary crimes in
case of no penal regulation is foreseen for rare and specific cases. Nevertheless Turkish Supreme Court noted that nulla poena, nullum crimen sine lege
is mandatory in disciplinary law so that before cited article, which is directly
contrary to the principle, is a concrete violation of legality principle. In this
paper, general actual problems of Turkish military disciplinary legal system,
especially analogy-making right of military superiors by law, is examined and
some practical solutions to those problems are revealed.

Anahtar Kelimeler

Turkish military disciplinary law, legality principle, principle of legal certainty, analogy prohibition, Code No. 6413, disciplinary crimes and punishments

Kaynakça

• AKILLIOĞLU, Tekin; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtüzüğü Başvuru Bilgileri, İmaj Kitabevi, Ankara, Mayıs 2002. AKSOYLU, İlter; Hukuk Devleti İlkesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Askeri Disiplin Hukukunun Değerlendirilmesi, AYİM Dergisi Sayı: 22. <E.A.: http://www.simesen.org.tr/Files/IcerikDosya/12-2016/239-ayim_22_nolu_dergi.pdf>, <E.T.: 17.12.2017>. AKYILMAZ, Bahtiyar; Anayasal Esaslar Çerçevesinde Kamu Personeli Disiplin Hukuku ve Uygulamadaki Sorunlar, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı 1-2, Haziran-Aralık 2002. < E.A.: http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/6_tam.pdf>, <E.T.: 17.12.2017>. ALKAN, Mehmet, 6413 Sayılı TSK Disiplin Kanununun Esasları, TBB Dergisi, Sayı: 117, Mart-Nisan 2015. <E.A.: http://tbbdergisi.barobirlik.org. tr/m2015-117-1463>, <E.T.: 20.12.2017>. ALTUNDİŞ, Mehmet; Hukuki Güvenlik İlkesi, Yasama Dergisi, Sayı: 10, Eylül-Ekim-Kasım-Aralık 2008. < E.A.: http://www.yasader.org.tr/web/yasama_ dergisi/2008/sayi10/Hukuki_Guvenlik_Ilkesi.pdf>, <E.T.: 17.12.2017>. ARTUK, Emin/GÖKCEN, Ahmet/YENİDÜNYA, A. Caner; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9’uncu Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015. BECCARIA, Cesare; Suçlar ve Cezalar Hakkında (Çev. Sami SELÇUK), 3’üncü Baskı, İmge Kitapevi, Ankara, Mart 2013. BEKRİ, M. Nedim; Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi ve İlkenin Uluslar arası İnsan Hakları Belgeleri ile Uluslararası Ceza Hukuku Uygulamalarındaki Durumu, Adalet Dergisi, 38’inci Sayı, Eylül 2010. <E.A.: http://www.yayin.adalet.gov.tr/adaletdergisi/38.sayi/10_27_54.pdf>, <E.T.: 15.12.2017>. BOYAR, Oya; İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme (Editör: Sibel İNCEOĞLU), 1’inci Baskı, Şen Matbaa (Avrupa Konseyi Ortak Programı Baskısı), Ankara, 2013. CAN, Osman; Belirlilik İlkesine Anayasal Bakış, AÜEHFD, C. IX, S. 1-2, 2005. <E.A.: http://eski.erzincan.edu.tr/birim/HukukDergi/makale/2005_ IX_5.pdf>, <E.T.: 16.12.2017>. CİN, Halil/AKGÜNDÜZ, Ahmed; Türk Hukuk Tarihi, (Osmanlı Arştırmaları Vakfı) Pasifik Ofset, İstanbul, 2011. CONANT, E.B.; The laws of the Twelve Tables, Washington University Law Review, Volume. 13, Issue. 2, January 1928. <E.A.: http://openscholarship. wustl.edu/law_lawreview/vol13/iss4/1>, <E.T.: 15.12.2017>. DEĞİRMENCİ, Olgun; Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu Kapsamında Disiplin Amirinin Kıyas Yetkisinin Sınırları, Ceza Hukuku Dergisi, Sayı: 29, Aralık 2015. < E.A.: https://jurix.com.tr/article/4173>, <E.T.: 29.01.2017>. DEĞİRMENCİ, Olgun/TANRIVERDİ, Battalgazi; Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu Şerhi, 1’inci Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Temmuz 2013. DEMİRBAŞ, Timur; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7’nci Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2011. DURAN, Gökhan Yaşar; Askeri Disiplin Hukuku, 1’inci Baskı, 12 Levha Yayıncılık, İstanbul, Nisan 2012. DURSUN, Hasan; İdari Suç ve Cezalarda Kanunilik İlkesi, 1’inci Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, Haziran 2015. DURSUN, Hasan; Suç ve Cezada Kanunilik İlkesinin Yazılı Dünya Tarihçesi, Adalet Dergisi, 59’uncu Sayı, Eylül 2017. <E.A.: http://www.yayin.adalet.gov. tr/adaletdergisi/59.sayi/7.pdf>, <E.A.: 15.12.2017>. DUTERTE, Gilles; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarından Alıntılar, Avrupa Konseyi Yayını, Basımevi belirtilmemiş, 2005. EREM, Faruk; Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler Cilt: I, 13’üncü Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 1995. EVREN, Çınar Can; Kabahatlerde Kanunilik İlkesi, İÜHFM, C. L’XIX, S. 1-2, 2011. <E.A.: http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuhfm/article/view/1023010583/1023009819>, <E.T.: 17.12.2017>. HAFIZOĞULLARI, Zeki; Ceza Normu, 2’nci Baskı, US-A Yayıncılık, Ankara, 1996. HAKERİ, Hakan; Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9’uncu Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Ekim 2010. HALL, Jerome; Nulla Poena Sine Lege, The Yale Law Journal, Vol. 47, No. 2, 1937. <E.A.: http://www.repository.law.indiana.edu/facpub/1378?utm_ source=www.repository.law.indiana.edu%2Ffacpub%2F1378&utm_medium=PDF&utm_campaign=PDFCoverPages>, <E.T.: 14.12.2017>. GÖZLER, Kemal/KAPLAN, Gürsel; İdare Hukuku Dersleri, 12’inci Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, Eylül 2012. GÖZLER, Kemal; Olağanüstü Hal Rejimlerinde Özgürlüklerin Sınırlandırılması Sistemi ve Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Ankara Barosu Dergisi, 1990/4. <E.A.: http://www.anayasa.gen.tr/olaganustuhal.pdf>, <E.T.: 10.02.2018>. GÖZLER, Kemal; 15 Temmuz Kararnameleri, Olağanüstü Hâl Kanun Hükmünde Kararnamelerinin Hukukî Rejiminin İfsadı Hakkında Bir İnceleme, Ankara Barosu Dergisi, 2017/1, <E.A.: http://www.ankarabarosu.org.tr/Siteler/1944-2010/Dergiler/AnkaraBarosuDergisi/2017-1.pdf>, <E.T.: 11.02.2018>. GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/TAN, Turgut; İdare Hukuku Genel Esaslar, Cilt: 1, 7’nci Bası, Turhan Yayınevi, Ankara, 2010. GÜNAL, Yılmaz; Disiplin Cezaları, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, 1958. <E.A.: http://www.politics.ankara.edu.tr/dergi/pdf/13/2/yilmazgunal.pdf>, <E.T.: 14.02.2017>. GÜNDAY, Metin; OHAL, İhraç KHK’leri ve Hukuki Durum, Ankara Barosu Dergisi, 2017/1, <E.A.: http://www.ankarabarosu.org.tr/Siteler/1944-2010/Dergiler/AnkaraBarosuDergisi/2017-1.pdf>, <E.T.: 10.02.2018>. GÜRİZ, Adnan; Hukuk Başlangıcı, 13’üncü Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2011. IŞIKLAR, Celal; TSK Disiplin Kanunu ve Yorumu, 1’inci Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, Haziran 2015. KANGAL, Zeynel T.; Anayasal Güvence Olarak Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi, Ceza Hukuku Dergisi, Sayı: 17, Aralık 2011. <E.A.: http://www.zeynelkangal.av.tr/Makaleler/Yasal_Guvence_Olarak_Sucta_Ve_Cezada_Kanunilik_ilkesi.pdf>, <E.T.: 16.12.2017>. KAŞKA, Hakan; Kabahatlerin Beyaz Hüküm Niteliğindeki Normlarla Düzenlenebilmesi Meselesi (Kabahatler Kanunu Madde 4/1 Üzerine Bir İnceleme), S.D.Ü. Hukuk Fakültesi, C. 3, S. 2, 2013. < E.A.: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/213555>, <E.T.: 17.12.2017>. KAYA, Cemil; Memur Disiplin Suç ve Cezalarına ve Disiplin Soruşturmasına Hakim Olan Temel İlkeler, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 38, Sayı: 2, Haziran 2005. < E.A.: http://www.todaie.edu.tr/resimler/ekler/af93b43c552509a_ek.pdf?%20kar.na>, <E.T.: 17.12.2017>. MOKHTAR, Aly; Nullum Crimen, Nulla Poena Sine Lege: Aspects and Prospects, Statute Law Review 26(1), Oxford University Press, 2005. <E.A.: https://doi.org/10.1093/slr/hmi005>, <E.T.: 15.12.2017>. MONTESQUIEU, Charles; The Spirit of Laws (Translated by Thomas NUGENT), Batoche Books, Canada, 2001. <E.A.: https://socialsciences.mcmaster.ca/econ/ugcm/3ll3/montesquieu/spiritoflaws.pdf>, <E.T.: 16.12.2017>. MUNDAY, Roderick; İngiliz Hukukunda ve Common Law Ülkelerinde Kanunilik İlkesi (Çev.: Zeynel T. KANGAL), İÜHFM, C. LXI, S. 1-2, 2003. <E.A.: http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuhfm/article/view/1023004114/1023003713>, <E.T.: 14.12.2017>. ÖZGENÇ, İzzet; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3’üncü Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2008. ÖZTAN, Bilge; Medeni Hukukun Temel Kavramları, 35’inci Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011. PINAR, İbrahim; Memur Suçlarında İdari Soruşturma, Seçkin Kitabevi, Ankara, 1987. PINAR, İbrahim; Memur Suçlarında İdari ve Adli Soruşturma Usulleri, 4’üncü Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2003. Rome Statute of the International Court, <E.A.: https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english. pdf>, <E.T.: 16.12.2017>. SELÇUK, Sami; Eski Çağlarda Suç Hukuku (Prof. Dr. Nevzat Toroslu’ya Armağan Cilt-II içinde), Ankara Üniversitesi Yayınları No.: 459, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 2015. <E.A.: http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/873.pdf>, <E.T.: 18.12.2017>. ŞEN, Ersan; Yeni Türk Ceza Kanunu Yorumu Cilt: 1, 1’inci Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2006. ŞEN, Ersan; Emniyet (Kolluk) Disiplin Mevzuatında İstikrarlı Hatalar, <E.A.: http://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/2267516-emniyet-kollukdisiplin-mevzuatinda-istikrarli-hatalar>, <E.T.: 10.02.2018>. ŞEN, Ersan; KHK’dan Kanun Olur Mu?, <E.A.: http://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/2256905-khkdan-kanun-olur-mu>, <E.T.: 10.02.2018>. TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/SANCAKDAR, Oğuz/ÖNOK, Rifat Murat; İnsan Hakları El Kitabı, 3’üncü Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010. TOROSLU, Nevzat; Ceza Hukuku Genel Kısım, 17’nci Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, Şubat 2012. Türk Dil Kurumu (TDK) Güncel Türkçe Sözlük. <E.A.: http://www.tdk.gov.tr>, <E.T.: 08.12.2017>. ULUSOY, Ali D.; İdari Yaptırımlar, 1’inci Baskı, 12 Levha Yayıncılık, İstanbul, Kasım 2013. YAZICI, Serap; Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri, Türkiye İçin Bir Değerlendirme, 1’inci Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Mart 2002. YILDIRIM, Ramazan; Türk Askeri Disiplin Hukukuna Kısa Bir Bakış, AYİM Dergisi, Sayı: 14. <E.A.: http://www.msb.bak/my1/askeriadaletisleri/index.asp#>, <E.T.: 07.12.2017>. YILMAZ, Esat Mahmut; Uluslararası Hukukta Saldırı Suçu, Genelkurmay Basımevi, Yayın No.: 2011/47, Ankara, 2011. ZENGİN, Mehmet Ali; ABD Başkanlık Sisteminde Fren ve Denge Mekanizması Üzerine Bir İnceleme, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 28, Ankara, Ekim 2016. MAHKEME KARARLARI AİHM İrfan Bayrak/Türkiye davası, Başvuru No: 39429/98, K.T.: 03.05.2007. <E.A.: https://hudoc.echr.coe.int/eng#{“itemid”:[“001-121749”]}>, <E.T.: 19.12.2017.> AYM Kararı, E.: 1970/6, K.: 1970/29, K.T.: 04.06.1970. E.A.: http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html, E.T.: 12.12.2017. AYM Kararı, E.: 2013/46, K.: 2013/46, K.T.: 28.11.2013. E.A.: http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html, E.T.: 01.11.2017. AYM Kararı, E.: 2013/67, K.: 2013/164, K.T.: 26.12.2013. E.A.: http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html, E.T.: 01.11.2017. AYM Kararı, E.: 2014/100, K.: 2015/6, K.T.: 14.01.2015. E.A.: http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html, E.T.: 01.11.2017. AYM Kararı, E.: 2014/120, K.: 2015/23, K.T.: 05.03.2015. E.A.: http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html, E.T.: 01.11.2017. AYM Kararı, E.: 2015/22, K.: 2015/37, K.T.: 01.04.2015. E.A.: http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html, E.T.: 01.11.2017. AYM Kararı, E.: 2015/85, K.: 2016/3, K.T.: 13.01.2016. E.A.: http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html, E.T.: 01.11.2017. AYM Kararı, E.: 2015/68, K.: 2017/166, K.T.: 29.11.2017. E.A.: http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html, E.T.: 09.05.2018. Danıştay 8’inci D. Kararı, E.S.: 2002/2254, K.S.: 2003/1357, K.T.: 26.03.2003. E.A.: www.kazancı.com, E.T.: 13.12.2017.