CALCULATION OF PROFIT SHARE IN JOINT STOCK COMPANIES AND DISTRIBUTION PRINCIPLES

Yıl 2019, Cilt: 77 Sayı: 3, 181 - 227, 15.10.2019

Hasan Karslıoğlu

https://doi.org/10.30915/abd.652544

Cited By: 2

Öz

The main purpose and duty of a company is to make profit. Establishing a company or to be a partner to an established company is also mainly for profit making. Some of the profit is left as a contingency reserve for stabilization and to overcome financial difficulties. Since the main purpose of both the company and its shareholders is to make a profit, the intersection of these two objectives is directly related to who will retain the profit for how long. In our opinion, how much of the profit is going to be distributed or be stocked in company is about calculation of the profit. While calculating pay dividend, net profit of the year indicates after-tax. We evaluated that
proportioning based on “capital” instead of “net profit of the year” contradicts with both business life and the spirit of law, even if it is the common practice nowadays.

Anahtar Kelimeler

Distribution of dividend, contingency reserve, calculation of profit, capital maintenance, dividend

Anonim Şirketlerde Kâr Payının Hesaplanması ve Dağıtım İlkeleri

Öz

Şirketlerin temel amacı ve esasında görevi kâr elde etmek olup pay sahibi olmanın, yani şirket kurmak veya kurulmuş bir şirkete ortak olmanın temel amacı da elde edilen kârdan pay almaktır. Sermayenin korunması için elde edilen kârın belli bir kısmı, istikrarı sağlamak ve finansal açıdan zor zamanlarda faydalanmak için, şirketin içinde yedek akçe olarak bırakılır. Kârın ne kadarının pay sahiplerine dağıtılacağı ve ne kadarının şirkette kalacağı da kârın hesaplanması ile ilgilidir. Bizce dağıtılacak kâr payı hesaplanırken net dönem kârı ifadesi, vergi sonrası kârı ifade eder. Kârın dağıtımında oranlama yapılırken hâlihazırdaki genel uygulamada olduğu gibi; “net
dönem kârının” esas alınması yerine, “sermayenin” esas alınarak oranlama yapılmasının, ticari hayatın normal akışına ve kanunun ruhuna aykırı olduğunu değerlendiriyoruz.

Anahtar Kelimeler

Kâr dağıtımı, yedek akçe, kâr hesaplanması, sermayenin korunması, kâr payı

Kaynakça

• ACAR, Fatih: Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Vergilendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa-2005. ARSLANLI, Halil: Anonim Şirketler, C. IV-V, İstanbul-1960, (Anonim Şirketler). ARSLANLI, Halil: Anonim Şirketin Organizasyonu ve Tahviller, Cilt: III, İstanbul-1960, (Anonim Şirketin Organizasyonu). ARSLANLI, Halil: Anonim Şirketler, IV. Kısım Anonim Şirketin Hesapları, V. Kısım Anonim Şirketin İnfisahı ve Tasfiyesi, Cilt: IV-V, Ankara-1961, (Anonim Şirketin Hesapları). AŞCI, Oğuzhan: Anonim Ortaklıklarda Kâr ve Kârın Dağıtımı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara-2009. ATEŞAĞAOĞLU, Erdem: Vergi Hukuku Bakımından Anonim Şirketlerde Kâr Payı Dağıtımı, İstanbul-2012. AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin/ÖZDAMAR, Mehmet: Şirketler Hukuku Genel Esaslar, Ankara-2019. AYTAÇ, Zühtü: Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Kâr Dağıtımı, Sermaye Piyasası Kurulunun 15. yıl Sempozyumu, Ankara-1998 BAHTİYAR, Mehmet: Ortaklıklar Hukuku, 13. Bası, İstanbul-2019. BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan: Şirketler Hukuku, 9. Bası, Bursa-2013. CANÖZÜ, Salih: Anonim Şirketlerde Kâr Payının Tespiti ve Dağıtılması, 2. Bası, Ankara-2016. ÇEVİK, O. Nuri: Anonim Şirketler, 4.Bası, Ankara-2002 ÇOLAK, Mustafa: Anonim Şirketlerde Kâr Payı Hakkı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale-2009. DOĞANAY, İsmail: Türk Ticaret Kanunu Şerhi 2, 3. Bası, Ankara-1990. ERDAMAR, Cengiz: Anonim Ortaklıklarda Kârın Dağıtımı ve Vergilendirilmesi, İstanbul-1984. ERİMEZ, Rüştü: Şirketlerde Kâr Dağıtımı Yedek Akçeler ve Vergilendirme, 3. Bası, İstanbul-1985. GÜNDOĞDU, Burhan: Sermaye Şirketlerinde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi, Vergi Dünyası Dergisi, Y. 2004, S. 279. İMREGÜN, Oğuz: Anonim Ortaklıklar, 4. Bası, İstanbul-1989. İMREGÜN, Oğuz: Kara Ticaret Hukuku Dersleri, Genel Hükümler-Ortaklıklar-Kıymetli Evrak, 12. Bası, İstanbul-2001. KARAYALÇIN, Yaşar: Muhasebe Hukuku, Kavramlar, İlkeler, Başlıca Sorunlar, Yeni Gelişmeler, Bankacılık ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara-1988. KARSLIOĞLU, Hasan: Anonim Şirketlerde Örtülü Kâr Dağıtımı, Adalet Yayınevi, Ankara-2015. KARYAĞDI, Nazmi: Tüm Yönleriyle Kâr Dağıtımı, 4. Bası, İstanbul-2014. MICHELER, Eva: Disguised Returns of Capital-An Arm’s Length Approach, Cambridge Law Journal 69(1), Mart-2010 MOROĞLU, Erdoğan: Anonim Ortaklıklarda Esas Sermaye Artırımı, 2. Bası, İstanbul-2003. NOMER, Füsun: Anonim Ortaklıkta Eşit Davranma (Eşit İşlem) İlkesi, Prof. Dr. Oğuz İmregün’e Armağan, İstanbul-1998. ÖZDAMAR, Mehmet: Banka Yöneticilerinin Mali Hakları, Ankara-2016. ÖZER, Işık: Türk ve Yabancı Hukuk Sistemlerinde Anonim Şirket Yöneticilerinin Mali Hakları, Ankara-2013. POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar Hukuku I, 14. Bası, İstanbul-2019. PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 5. Bası, Ankara-2017. SARIKAYA, İrfan: Ticari Kâr-Mali Kâr Ayrımında Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğ ve Ticari Kârdan Mali Kâra Geçiş, Vergi Dünyası, S.158, Ekim-1994. ÜNAL, O. Kürşat: Sermaye Piyasası Mevzuatında Birinci Temettü ve Sermaye Piyasası Değişiklik Tasarısında Bu Konuda Öngörülen Yenilikler, Yaklaşım Dergisi, S. 64, Eylül-1998. YASAMAN, Hamdi: Şirketler Hukuku ve Sermaye Piyasası Hukuku İle İlgili Makaleler, Mütalaalar, Bilirkişi Raporları, C. 2, İstanbul-2013. YILDIZ, Şükrü: Anonim Ortaklıklarda Pay Sahipleri Açısından Eşit İşlem İlkesi, Ankara-2004.