THE LEGAL ADVANTURE OF THE DECISIONS OF THE EXTRAORDINARY LAW IN THE 1982 CONSTITUTION

Yıl 2020, Cilt: 78 Sayı: 3, 193 - 233, 15.10.2020

Fatih Özkul

https://doi.org/10.30915/abd.811908

Cited By: 1

Öz

Anahtar Kelimeler

Extraordinary management, martial law, extraordinary rule in the 1982 Constitution, martial law in the 1982 Constitution, 1982 Constitution

1982 Anayasası’nda Olağanüstü Dönem Kanun Hükmünde Kararnamelerinin Hukuki Serüveni

Öz

Devletin hukuki fonksiyonları yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç ana kategoriye ayrılır. Devlet, yasama fonksiyonu ile kural koyar, yürütme fonksiyonu ile kuralı uygular, yargı organları ile de çıkan uyuşmazlıkları çözüme kavuşturur. Her yönetim olağandışı dönemlerde, örneğin kamu düzeninin bozulması, savaş, seferberlik, devletin varlığına, anayasal düzenine karşı bir tehdidin var olması gibi durumlarda olağan dönemlerin aksine farklı yönetim usulleri getirmek zorundadır. Bu tür koşullarda yürütme organı, durumun acil ve etkili kararlar alınmasını gerektirmesi sebebiyle, olağan döneme en kısa ve az hasarla geçişi sağlayabilmek amacıyla üstün yetkilerle donatılır. Bu çalışmada önceki Anayasalarımız da gözetilerek, 1982 Anayasasında olağanüstü dönem kanun hükmünde kararnamelerinin hukuki rejimi ve yargısal denetimi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Olağanüstü yönetim, Sıkıyönetim, 1982 Anayasasında Sıkıyönetim, 1982 Anayasasında Olğanüstü Yönetim

Kaynakça

• ABADAN, Yavuz: Amme Hukuku ve Devlet Nazariyeleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1952.
• ABADAN, Yavuz: Devlet Felsefesi (Seçilmiş Okuma Parçaları), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara, 1959.
• ALDER, John: Constitutional & Administrative Law, Second Edition, Macmillan, UK, 1994.
• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz: “Anayasa Yargısı Açısından Olağanüstü Yönetim Usulleri”, Anayasa Yargısı, C. 9. (http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasayargisi/anyarg9/aliefendi.pdf., erişim: 13/07/2016)
• ALPAR, Erol: “Olağanüstü Haller”, Amme İdaresi Dergisi, C.22, Sa. 4, Aralık 1989.
• ARIKAN, Cengiz: Türk Anayasa Hukukunda Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• ATAR, Yavuz: Türk Anayasa Hukuku, Mimoza Yayınları, Konya 2007, s. 243.
• ATAY, Ender Ethem: İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006.
• BİLGEN, Pertev: 1961 Anayasasına Göre Sıkıyönetim, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1976.
• ÇAVUŞOĞLU, Naz: İnsan hakları Sözleşmesi ve Avrupa Topluluk Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler Üzerine, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İnsan Hakları Merkezi Yayınları, Ankara, 1994.
• ÇELİK, Cemil Olağanüstü Hal ve Temel Hak ve Hürriyetler, Seçkin Yayınları, Ankara, 2010.
• DAVER, Bülent: İcra Organının İstisnai Yetkileri Bakımından Fevkalade Hal Rejimleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, 1961.
• DEMİRKOL, Ferman: Anayasa Hukuku (Genel Esaslar- Türk Anayasa Hukuku), Filiz Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2011.
• DERDİMAN, R. Cengiz: “Türk Kamu Yönetimi ve Hukukunda Kanun Hükmünde Kararnameler” Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Oral Sender’e Armağan, C.51, Sa. 1-4, Ankara, 1996.
• DERDİMAN, R. Cengiz: Türkiye İdaresinin Hukuksal Yönü ve Yapısı, Alfa Yayınları, Bursa, 2003.
• DURAN, Lütfi: “Türkiye’nin Siyasi Rejimi”, Yeni Gündem, 16-31 Mayıs 1985.
• DURAN, Lütfi: “Bunalım Kararnameleri”Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.50, Sa. 3, Ankara, 1995.
• DURAN, Lütfi Türkiye Yönetiminde Karmaşa, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1988.
• ERDOĞAN, Mustafa: Anayasa Hukuku, Orion Kitabevi, Aralık 2011.
• EROĞUL, Cem: “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Olağanüstü Yasa Gücünde Kararnamelerin TBMM’ce Onaylanması”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.54, Sa. 4.
• ESEN, Selin: Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye’de Olağanüstü Hal Rejimi, Adalet Yayınevi, Ankara.
• FRIEDRICH, Carl: Constitutional Government and Democracy, Gin and Company, 1950.
• FRIEDRICH, Carl J.: Limited Government, Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall. Inc., 1974.
• GEMALMAZ, M. Semih: Ulusalüstü ve Türk Hukukunda Olağanüstü Rejim Standartları, İstanbul, 1994.
• GÖREN, Zafer: Anayasa Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2006.
• GÖZLER, Kemal: Kanun Hükmündeki Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Ekin Kitabevi, Bursa, 2000.
• GÖZLER, Kemal: İdare Hukuku Dersleri, Ekin Yayınevi, Bursa, 2004.
• GÖZLER, Kemal: Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin Yayınevi, Bursa, 2013.
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Yayınevi, Bursa, 2013.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref: Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2004.
• GÜNDAY, Metin: “Metin Günday’ın Yorumu”, Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 1986.
• GÜRİZ, Adnan Hukuk Başlangıcı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1992.
• KABOĞLU, İbrahim Ö.: Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), Legal Yayınevi, İstanbul, 2009.
• KANTAR, Erol: Kanun Hükmünde Kararname, Ankara, 1976.
• KARAHANOĞULLARI, Onur: “Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.52, Sa. 1.
• KİLİ, Suna / GÖZÜBÜYÜK, Şeref: Sened’i İttifaktan Günümüze Türk Anayasa Metinleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2006.
• KÖKÜSARI, İsmail: Anayasa Mahkemesi Kararlarının Türleri ve Nitelikleri, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• KUZU, Burhan: Olağanüstü Hal Kavramı ve Türk Anayasa Hukukunda Olağanüstü Hal Rejimi, Kazancı Yayınları, İstanbul 1993.
• OKANDAN, Recai G. Umumi Amme Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1976.
• ONAR, S. Sami: İdare Hukukunun Umumi Esasları, Hak Kitabevi, İstanbul, 1996.
• ÖDEN, Merih “Anayasa Mahkemesi ve Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Kanan Hükmünde Kararnamelerinin Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.58, S.3, 2009.
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• ÖZEK, Çetin: “Yumuşatma Değil, Aldatmaca”, Cumhuriyet Gazetesi, 22.05.1990.
• ÖZKUL, Fatih Anayasaya Uygunluk Denetiminin Amacı Kapsamında, Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği İlkesinin, Anayasa Yargısında “Yürürlüğü Durdurma” ve “Yokluk” Kavramlarının Değerlendirilmesi, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Ankara, 2015.
• RADİN, Max “Martial Law and State of Siege”, Califorrnia Law Rewiew, V.390, 1942.
• RAPPARD, William E: The Crisis of Democracy, Chicago, 1976.
• ROSSITER, Clinton. L: Constitutional Dictatorship, Princeton University Press, New Jersey, 1948.
• SABUNCU, Yavuz: Anayasaya Giriş, İmaj Yayınları, Ankara, 1997
• SAĞLAM, Fazıl: “Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisinin Sınırları: Uygulamasından Doğabilecek Sorunlar”, Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 1984.
• SAĞLAM, Fazıl: Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1982.
• SCHMITT, Carl Siyasi İlahiyat, Dost Yayınları, Ankara, 2010.
• SOYSAL, Mümtaz : “Anayasaya Uygunluk Denetimi ve Uluslararası Sözleşmeler”, Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi Yayını, Ankara, 1986.
• SOYSAL, Mümtaz: Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1987.
• SOYSAL, Mümtaz: “İnsan Hakları Açısından Temel Hak ve Özgürlüklerin Niteliği”, Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi Yayını, Ankara, 1987.
• STORER, Colin: Weimar Cumhuriyeti’nin Kısa Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2015.
• TAN, Turgut: “1982 Anayasası Yönünden Yürütme Görevi ve Yetkisinin Niteliği”, Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, 1986.
• TAN, Turgut: “Kanun Hükmünde Kararname Uygulaması”, Amme İdaresi Dergisi, C.17, Sa. 4, 1994.
• TANİLLİ, Server: Devlet ve Demokrasi, Say Yayınları, İstanbul, 1982.
• TANÖR, Bülent Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, BDS Yayınları, İstanbul, 1990.
• TANÖR, Bülent / YÜZBAŞIOĞLU, Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 2012.
• TANÖR, Bülent: “Sıkıyönetim”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.4, İletişim Yayınları, İstanbul, tarihsiz.
• TERZİOĞLU, Sırrı: Anayasa Hukuku, Karahan Kitabevi, Adana, 2011.
• TEZİÇ, Erdoğan Anayasa Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 2012.
• TUNÇ, Hasan / BİLİR, Faruk / YAVUZ, Bülent: Türk Anayasa Hukuku, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 2009.
• TURHAN, Mehmet: “Olağanüstü Hallerde Çıkartılabilecek Kanun Hükmünde Kararnameler”, Amme İdaresi Dergisi, S.25, Sa., 3, 1992.
• UYGUN, Oktay: 1982 Anayasasında Temel Hak ve Özgürlüklerin Temel Rejimi, Kazancı Yayınları, İstanbul 1996.
• YENİCE, Kazım: “Meclis Başkanı’na ve Milletvekillerine Düşen Görev”, Cumhuriyet Gazetesi, 12.07.1990.
• YÜZBAŞIOĞLU, Necmi: Türk Anayasa Yargısında Anayasallık Bloku, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1993.
• ZABUNOĞLU, Yahya, K.: “Anayasa ve Kararname”, Cumhuriyet Gazetesi, 21.04.1990.