THE POLLUTION DAMAGE CAUSED BY THE SHORE FACILITIES AND ITS LIABILITY ISSUE UNDER THE LAW NUMBERED 5312

Yıl 2020, Cilt: 78 Sayı: 4, 123 - 153, 15.01.2021

Yamaç Güneyli

https://doi.org/10.30915/abd.860307

Öz

Seas are the common heritage of mankind in social, cultural, economic and biological aspects. Whereas, marine pollution poses the closest danger to this heritage site. While sea pollution from the vessels has been subjected to many academic studies, marine pollution from land-based facilities has been ignored for many years. In this study, technical aspects of the land-based marine pollution are primarily taken into account and the term of shore facility is scrutinized. Moreover, marine pollution caused by the pollutants from shore facilities is introduced. Finally, the legal basis and the legal character of the civil liability of pollution damage caused by shore facilities have been attempted to discuss in accordance with the Law Pertaining to Principles of Emergency Response and Compensation for Damages in Pollution
of Marine Environment by Oil and Other Harmful Substances. In conclusion, the general provisions regarding the strict liability in the Code of obligation and the related clauses of Environmental Law are suggested to solve the issue of pollution damage from the land-based facilities those of which overwhelmingly participate in dangerous activities.

Anahtar Kelimeler

Pollution from shore facilities, Marine Pollution, Liability, Land-based Facilities, Marine Environment

Kıyı Tesislerinin Faaliyetlerinden Kaynaklı Kirlenmeden Doğan Zararların ve Hukuki Sorumluluğun 5312 Sayılı Kanun Çerçevesinde İncelenmesi

Öz

Denizler sosyal, kültürel, ekonomik ve biyolojik açıdan insanlığın ortak mirasıdır. Kirlilik ise bu mirasın karşısındaki en büyük ve yakın tehlikedir. Gemi kaynaklı kirlenme birçok akademik çalışmaya konu olmuşsa da, kıyı kaynaklı kirlenmenin önemi yıllardır göz ardı edilmiştir. Bu çalışmada öncelikle konunun teknik boyutu ele alınmış ve kıyı tesisi kavramı irdelenmiştir. Kıyı tesisleri kaynaklı kirleticilerin denizlerde yol açtığı kirlenme hususu ortaya konularak ortaya çıkan kirlenmeden doğan zarar tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonrasında, kıyı tesisleri kaynaklı kirlenmeden doğan zararlardan hukuki sorumluluğun niteliği ve dayanağı 3.3.2005 tarih ve 5312 sayılı “Deniz
Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun” kapsamında incelenmiş ve bu kanunun uygulanabilirliği tartışılmıştır. Sonuç olarak, tümü tehlikeli faaliyetler yürüten kıyı tesislerinden kaynaklı kirlenmeden doğan zarara Çevre Kanunu ve Borçlar Kanunu’nun tehlike sorumluluğunu düzenleyen genel hükümleri çerçevesinde çözüm bulunması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kıyı Kaynaklı Kirlenme, Deniz Kirliliği, Sorumluluk, Kıyı Tesisi, Deniz Çevresi

Kaynakça

• Ağsakal, İ.: “Donatanın Deniz Kirliliğinden Hukuki Sorumluluğuna Uygulanabilecek Hükümlerin Tespiti”, Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Rayegân Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı, İstanbul 2007, s.227-245.
• Akkayan Yıldırım, A.: “6098 Sayılı türk borçlar kanunu düzenlemeleri çerçevesinde kusursuz sorumluluğun özel bir türü olarak tehlike sorumluluğu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.2012, C.70, S.1.
• Atamer, M.Y.: Haksız Fiillerden Doğan Sorumluluğun Sınırlandırılması, İstanbul 1996.
• Başpınar, V. ve Yıldırım, M.F.: “Doktrin ve Uygulama Açısından Türk İsviçre Hukukunda Doğrudan ve Dolaylı Zarar Ayrımı”, Prof.Dr.Bilge Öztan’a Armağan, Ankara 2008.
• Çağa, T.: “Özel Hüküm Genel Hükmü Daima Bertaraf Eder Mi?”, TBBD, Y. 1991/3, s.366-375.
• Demir, İ.: “Hukuki Sorumluluk ve Tazminat Esasları Açısından Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanunun Değerlendirilmesi”, İÜHFD, C. II, S. 1, s. 239-324 (Hukuki Sorumluluk).
• Demir, İ.: “Kıyı Ötesi (Offshore) Tesislerin Sebep Olduğu Kirlenme Zararları Dolayısıyla Hukuki Sorumluluk ve Tazminat Meselesi Üzerine Değerlendirmeler”, İÜHFD 2015, C.6, S.1, s.33-86 (Offshore).
• Demir, İ.: “Milletlerarası Deniz Kirliliği Sorumluluk ve Tazminat Rejimi İçinde Türkiye’nin Yeri”, Ankara Barosu Dergisi, 2014, S. 4, s. 121-152 (Sorumluluk ve Tazminat Rejimi).
• Deutsch, E.: “Sorumluluk Hukukunun Temel İlkeleri”, Profesor Muhittin Alam Armağanı, DEÜHFD, Y.2, S.2, s.245-259.
• Doğan, E./Güven, K.C./Ünlü, S./Okuş, E./Gezgin, T.: “Oil Spill from Tüpraş Refinery Following Earthquake Occured in 17 August 1999”, II. International Conference Oil Spills in the Mediterranean and Black Sea Regions, Istanbul 2000.
• Eren, F.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2017.
• Erişgin, E.: “Gaz ve Akaryakıt aşıyan Boru Hattı İşletenin Hukuki Sorumluluğu”, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), Ankara 1996.
• Freitag, R.: “Illegality and Adequate Causation as Preconditions to Torts Liability under sec. 823 par. 1 of the German Civil Code”, Tort Law in Poland, Germany & Europe, Munich 2009, s.1 <https://silo.tips/download/tort-law-in-poland-germany-and-europe> (Erişim Tarihi 1.12.2020).
• Gao, Z.: Environmental Regulation of Oil and Gas, Kluwer Law International 1998.
• Güneyli, Y.: Determination of Environmental Problems of the Transboundary Pipeline and Applicable National and International Legal Framework, Yayınlanmamış Tez, Ankara 2003.
• Güneyli, Y.: Sınıraşan Boru Hatlarının Üçüncü Kişilere Verdiği Zararlardan Doğan Sorumluluk, Ankara 2012 (Sınıraşan).
• Kara, H.: “5312 Sayili Kanuna Göre Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararli Maddelerle Kirlenmesinde Zararlarin Tazmini”, YBHD, Y. 4, S. 2019/1, s.311-357.
• Karahasan, M.R.: Sorumluluk Hukuku, İstanbul 2003.
• Kender, R.: “Gemilerin Denizleri Kirletmesi Dolayısıyla Donatanların Sorumluluğu”, Sorumluluk ve Sigorta Hukuku Açısından Türkiye’de Deniz Kazaları Sempozyumu (İstanbul 13-15 Ekim 1982), Ankara 1983, s. 209-230.
• Kılıçoğlu, A.M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2012. Tandoğan, H.: Türk Mesuliyet Hukuku, Ankara 1961.
• Tandoğan, H.: Üçüncü Şahsın Zararının Tazmini, Ankara 1963.
• Tiftik, M.: Türk Hukukunda Tehlike Sorumluluklarının Genel Kural ile Düzenlenmesi Sorunu, Ankara 2005.
• Turgut, N.: Çevre Hukuku, Ankara Savaş Y. 1998.
• Tsuda, T./Takashi, Y./Soshi, T./Masaya, M./Akira, B.: “Minamata Disease: Catastrophic Poisoning Due to a Failed Public Health Response”, Journal of Public Health Policy 2009, C.30, S.1,s. 54–67. doi:10.1057/jphp.2008.30.
• Yılmaz, S.: “Türk Borçlar Kanunu Tasarısında Sebep Sorumluluklarına İlişkin Yeni Hükümler”, AÜHFD, Y.2010, C.59, S.3.
• Zilelioğlu, H.: “Denizlerde Petrolden Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi İçin Alınan Yasal Önlemler”, Prof Dr Jale G. Akipek’e Armağan, Konya 1991, s.507-533.