Kolektif Başkanlık Teorisine Göre Yüksek Sovyet : İcra Kurulu Olarak Yüksek Sovyet Presidyumu ve Hükümet Organı Olarak Bakanlar Sovyeti

Yıl 2021, Cilt: 79 Sayı: 2, 81 - 116, 30.08.2021

Davut Özyurt Abdulkadir Saka

https://doi.org/10.30915/abd.978786

Öz

SSCB’nin kabul ettiği anayasal düzen karma kuvvetler birliği ve kolektif başkanlık modelidir. Anayasal kuvvetler Yüksek Sovyet’te birleşmektedir. Yüksek Sovyet, devlet iktidarının tek ve yegane kuvvetidir. Yasama ve yürütme fonksiyonlarının asli sahibi olan Yüksek Sovyet, Yüksek Sovyet Presidyumu ve Bakanlar Sovyeti olarak adlandırılan iki farklı kurum vasıtası ile fonksiyonlarını icra etmektedir. Yüksek Sovyet Presidyumu, sistemin kolektif başkanlık olarak adlandırılmasını sağlayan yapıdır. Bakanlar Sovyeti ise hükümet faaliyetlerini ifa etmektedir. Bu üçlü yapı SSCB anayasal düzeninin temelini oluşturmaktadır. Ancak Sovyetler Birliği Komünist Partisi olmadan bu üçlü yapının değerlendirilmesi eksik ve yetersiz kalmaktadır. Zira SSCB bir parti devletidir. Parti doğrudan anayasal yetkiler bağlamında olmasa da parti üyelerinin Yüksek Sovyet, Yüksek Sovyet Prezidyumu ve Bakanlar Sovyeti’nde yerine getirdikleri görevler bağlamında oldukça önemlidir. Anayasal düzen içerisindeki yapısal ve fonksiyonel değişiklikler, Parti Genel Sekreteri her değiştiğinde, yeni gelen Genel Sekreterin görüş ve yaklaşımına göre değişmektedir. Tüm bu ifade edilenlerin ışığında konu Yüksek Sovyet, Yüksek Sovyet Presidyumu ve Bakanlar Sovyeti’nin yapısı, yetkileri ve fonksiyonları bakımından ele alınmıştır. SBKP’ye ise diğer unsurların daha iyi anlaşılabilmesine yetecek ölçüde yer verilmiştir. Böylelikle Rusya Federasyonu’nun mevcut başkanlık modelinin gelişim evresi olarak ifade edilebilecek olan kolektif başkanlık modelinin anayasal kuvvetlerinin izah edilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yüksek Sovyet, Yüksek Sovyet Presidyumu, Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Kuvvetler Birliği ve Kolektif Başkanlık Hükümet Sistemi, Bakanlar Sovyeti

Kaynakça

• ASKER,A.,(2015). Rusya’da Yönetim Geleneğinin Değişmeyen Özelliği: Güçlü Yürütme. Başkanlık Sistemi. Ankara: Liberte Yayınları.
• AVAKYAN,S.,(2011). Konstitutsionno-Pravovoy Status Politiçeskih Partiy V Rossi. İzadatelstvo Norma.
• BRAHAM,R.,(1965). Soviet Politics and Government. New York: Alfred A Knopf Publisher.
• ÇAM,E., (1982). Devlet Sistemleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• CHKHIKVADZADE,V.,(1972). The Soviet Form Of Popular Government, Moscox: Progress Publishers.
• ÇİRKİN,V.,(2013). Glava Gosudarstva : Sravnitelno-pravovoe İssledovanie. Moskova: İzdatelstvo Norma.
• ÇİRKİN,V.,(2015). Zakonodatelnaya Vlast. Moskova: İzdatelstvo Norma.
• GRIPP, R., (1967). Pattern Of Soviet Politics. Homewood/Illionıs: The Dorsey Press.
• GÜRBÜZ, Y., (1987). Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler. İstanbul: Beta Yayınları.
• HENDERSON,J.,(2011).The Constitution of The Russian Federation: A Contextual Analysis. Oxford: Hart Publishing.
• HUSKEY,E.,(1992). “Executive-Legislative Relations”, Executive Power and Soviet Politics: The Rise and Decline of the Soviet State. New York.
• İSAEV,B.A.,BARANOV,N.A.,(2013). Sovremennaya Rossiyskaya Politika. Moskva: Piter.
• KIRICHENKO, M./DENISOV, A.,(1965). “Soviet Constitutionalism”. Soviet Politics and Government. New York : Alfred A Knopf Publisher.
• KUTAFİN,O.E.,(2014). Glava Gosudarstva. Moskva: Prospekt.
• LAZAREV,V.V.,(1991). Prezident SSSR. Moskva: İzdatestvo Nauka.
• MAZO, E.D., (2005). Constitutional Roulette: The Russian Parliament’s Battles with the President over Appointing a Prime Minister. Standford Journal Of International Law, Vol. 41, No: 123.
• MİSKETVİÇ, A.V.,(1967). Aktı Vısşih Organov Sovetskovo Gosudarctva. Moskva: Yuridiçeskaya Literatura.
• MUHAMEDOVA,R.H.,(1980). Prezidium Verhovnovo Soveta Soyoznoy Respubliki, Taşkent: İzdatelstvo FAN.
• ÖZYURT,D.,(2021).Rusya Federasyonu Anayasal Düzeninde Devlet Başkanının Konumu ve Fonksiyonu. Ankara: Adalet Yayınevi.
• ÖZYURT,D.,(2021). Rus Tipi Başkanlık Modeline Giden Yolda 1918 Rusya ve 1924, 1936, 1977 SSCB Anayasasında Karma Kuvvetler Birliğinin Uygulanması ve Sorunları. HBV Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XXV,Sayı-1, S.473-510.
• POPOV,L./MİGRAÇEV,Y./TİHOMİROV,S.,(2012). Gosudarstvennoe Upravlenie V Rossii i Zarubejnıh Stranah: Administrativno-Pravovıe Aspektı.Moskva: İzdatelstvo Norma.
• POPOV,L./MİGRAÇEV,Y./TİHOMİROV,S.,(2011).Gosudarstvennoe Upravlenie i İspolnitelnaya Vlast. Moskva: İzdatelstvo Norma.
• REMINGTON, T.F.,(1999). Politics in Russia. New York: Longman. SCHAPIRO,L.,(1970). The Goverment and Politics of the Soviet Union, London: Hutchinson University Library Press.
• STAŞENKO,L./ŞAMBA,T.,(2003). İstoriya Gocudarctva i Prava Rosii. Tom.2. Moskva: İzdatelstvo Norma.
• ŞEN,İ.G.,(2004). Rusya Federasyonu Siyasal Sistemi. Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:1552, Hukuk Fakültesi Yayınları, No:7.
• TANİLLİ,S.,(2017).Uygarlık Tarihi, İstanbul: Cumhuriyet Yayımları.
• TOWSTER,J.,(1965). The Geograpy and Historical Heritage of the U.S.S.R. Soviet Poitics and Government. New York-1965:Alfred A Knopf Publisher.
• TÜRKKAYA, A.,(1961). “Sovyetler Birliği Devlet İdaresi”. A.Ü.S.B.F. Yayınları.
• UNGER,A.,(1981). Constitutional Development in the USSR. London: Methuen Publisher.
• WHITE, S.,(2000). Russia’s New Politics: The Management of A Postcommunist Society. Cambridge: Cambridge University Press.