Çalınan veya Gasp Edilen Araçta İşletenin Sorumluluğu

Yıl 2022, Cilt: 80 Sayı: 4, 1 - 32, 23.11.2022

Özlem Tüzüner , Perihan Ece Erzik

https://doi.org/10.30915/abd.1186639

Öz

Çalınan veya gasp edilen araçlarda işletenin sorumluluğu ve bu sorumluluğu bertaraf etme yolu 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 107. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenmiştir. İlgili hükme göre işleten, aracın çalınmasında veya gasp edilmesinde, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusurlu davranışlarının bulunmadığını ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilir. Bu çalışmada, çalıntı araçta işletenin sorumluluğunun eleştirel incelenmesi, özellikle Karayolları Trafik Kanunu’nun 107. maddesinin 1. fıkrası çerçevesinde gerçekleşmektedir. İşletenin hırsız veya gasıpla müteselsil sorumlu tutulması ihtimalini işletenin kusursuzluğunu ispatlayamamasına bağlayan yasa hükmü tenkit edilmektedir. Nihayet, çalınan veya gasp edilen araçta işletenin sorumluluktan kurtulmasına ek olarak, çalınan veya gasp edilen araca binenlerin durumu da açıklanmaktadır. Böylece, işletenin hırsız veya gasıpla birlikte sorumlu tutulması geniş açıdan dikkate alınmakta ve söz konusu birlikte sorumluluk de lege ferenda tartışmaya açılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

işletenin sorumluluğu, çalınan veya gasp edilen araç, Karayolları Trafik Kanunu m. 107/1, birlikte sorumluluk, işletenin sorumluluktan kurtulması

The Responsibility of The Vehicle Operators of Stolen or Usurped Motor Vehicles

Öz

The responsibility of the vehicle operators of stolen or usurped motor vehicles and the way to eliminate this responsibility are shown in the first paragraph of article 107 of Highway Traffic Law No: 2918. According to the aforementioned paragraph, operators can escape the liability to pay compensation by proving that they or the persons for whose actions they are responsible have no misbehaviors related to the theft or usurpation of the vehicles. In this study, the correlation between the first paragraph of article 107 of the Highway Traffic Law and the responsibility of the operators for stolen or usurped motor vehicles are examined. The first paragraph of article 107 of the Highway Traffic Law is criticized, in particular the possibility of the joint responsibility of the vehicle operator and the thief or usurper. Finally, in addition to the responsibility of the operator with the thief or usurper, the responsibility of those to the passengers who get into the stolen motor vehicle is also explained. It is hoped that a critical examination of the operator’s joint responsibility with the thief or usurper will contribute to the Turkish legal literature.

Anahtar Kelimeler

responsibility of the motor vehicle operators, stolen or usurped motor vehicle, article 107/1 of the Highway Traffic Law, joint responsibility, exemption of the vehicle operators from the responsibility

Kaynakça

• Altunkaya, Mehmet. “Araç İşletenin Sorumluluğunda Kusurun Rolü.” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no.1-2 (1999): 171-99.
• Arslan, Aziz Serkan. “Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortasından Doğan Rücu Davaları.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi 88. (2010): 195-224.
• Ateş, Hüseyin. “Motorlu Araç İşletenin Sorumluluktan Kurtulması.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi 100. (2012): 343-62.
• Ateş, Hüseyin. “Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğunun Azaltılması.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi 97. (2011): 302-20.
• Bolatoğlu, Bolat. Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Motorlu Araç İşletenin Hukukî Sorumluluğu. Ankara: Kazancı Kitabevi, 1988.
• Bulgur, Meltem Hayat. “Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Tehlike Sorumluluğu.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Bulut, Erhan. “2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu Uyarınca Araç İşletenin Sorumluluğu (Sorumluluğun Şartları).” Mevzuat Dergisi. 40. (2001).
• Canbolat, Ferhat ve Günhan Gönül Koşar. “Motorlu Aracın İşletilmesinden Doğan Hukukî Sorumlulukta Kusurun Önemi ve Sorumluluğa Etkisi.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23, no. 2 (2021): 839-72.
• Çelik, Ahmet Çelik. Trafik Kazaların Tazminat ve Sigorta Hukuk ve Ceza Sorumluluğu Uygulama ve Yargıtay Kararları Hesaplama ve Rapor Örnekleri. 2. baskı, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2019.
• Eren, Fikret. “Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Motorlu Araç İşletenin Akit Dışı Sorumluluğunun Hukukî Niteliği ve Unsurları.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 39, no. 1 (1987): 159-212.
• Eren, Emre. “Trafik Kazalarında Sigorta ve Tazminat”. Erişim 20.7.2021. http://web.e-baro.web.tr/uploads/41/Av.%20Emre%20EREN.pdf
• Gökcan, Hasan Tahsin ve Seydi Kaymaz. Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Hukukî Sorumluluk, Tazminat, Sigorta, Rücu Davaları ve Trafik Suçları. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2001.
• Gökfidan, Gökhan Mustafa. “Trafik Kazalarında Motorlu Araç İşletenin Hukukî Sorumluluğu.” Yüksek Lisans Tezi, Mersin Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Gülerci, Altan Fahri. Borçlar Hukuku Dersleri. 2. baskı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Kapancı, Kadir Berk. “Ceza Mahkemesi̇ Kararlarının Hukuk Mahkemesi Kararlarına Etkisi (TBK m. 74).” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no. 1 (2016): 511-552.
• Karacan Çetin, Hatice. Karayolları Trafik Kanunu’nda Hukukî Sorumluluk. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2016.
• Karahasan, Mustafa Reşit. Tazminat Davaları Doktrin ve Yargıtay Kararları. İstanbul: İstanbul Matbaası, 1976.
• Kılıçoğlu, Ahmet. “2918 Sayılı Yasaya Göre Araç İşletenin Sorumluluğu.” Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 12, no. 2-3 (1984): 3-52.
• Küçük, Damla. “Kara Taşıtları Kasko Sigortası Bağlamında, Türk Ticaret Kanunu’nun 1429/1. Maddesinde Geçen -Sigorta Ettiren veya Sigortalının Fiilinden Sorumlu Olduğu Kişiler- Kavramına İlişkin Kısa Bir Değerlendirme.” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no. 1 (2020): 39-55.
• Nomer, Haluk Nami. “2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununa Göre Motorlu Araç İşletenin Hukukî Sorumluluğu.” İstanbul Barosu Dergisi 66, no. 1-2-3 (1992): 1-54.
• Oğuzman, M. Kemâl ve M. Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler II. 16. baskı, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2021.
• Öznur, Alev. “Yargıtay Kararları Doğrultusunda Karayolları Trafik Kanununa Göre Kusursuz Sorumluluk.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• Özsunay, Ergun. “Karayolları Trafik Kanunumuzdaki Büyük Bir Boşluk: Çalınan veya Araç Sahibinin İzni Dışında Kullanılan Motorlu Taşıt Araçlarının Sebep Olduğu Zararlardan Doğan Hukukî Sorumluluk.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 30, no. 3-4 (1964): 827-60.
• Özsunay, Ergun. “Trafik Hukukunda Zarar Giderimi Sorumlusu Olarak İşleten Kavramına İlişkin Bazı Sorunlar.” Banka ve Ticaret Hukuk Dergisi 6, no. 1 (1971): 83-110.
• Özsunay, Ergun. “Trafik Hukukunda Sorumlu Kişi Olarak İşleteni (Araç Sahibini) Tayin Bakımından Trafik Sicilinin Rolü.” İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi 4, no. 6 (1970): 87- 100.
• Şemenoğlu Pakyürek, İlknur. “Motorlu Araç İşletenin Sorumluluktan Kurtulması.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
• Tekinay, Selâhattin Sulhi, Akman Sermet, Burcuoğlu Halûk ve Atillâ Altop. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 7. baskı, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1993.
• Tunç, Ramazan. “Çalınan veya Gasp Edilen Motorlu Araçların Sebep Oldukları Zararlardan Doğan Hukukî Sorumluluk.” Yargıtay Dergisi 17, no. 1-2 (1991): 68-87.
• Üçışık, Güzin. “Tehlike Sorumluluğunun Genel Kural ile Düzenlenmesi.” Bildiri Gazi Üniversitesi Sorumluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu. Ankara, 28-29 Mayıs 2009, içinde Sorumluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu, Editörler Mustafa Fadıl Yıldırım ve Erden Ethem Atay, 127-146. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayını, 2009.
• Yalçınkaya, Aslıhan. “Genel Hatları ile Karayolları Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortası.” Ankara Barosu Dergisi 77, no. 1 (2019): 399-457.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Sözlüğü. Ankara: Yorum Matbaacılık-Yayıncılık, 1982.
• Yücel, Çağrı. “Motorlu Araçlar Sorumluluk Sigortasında Riziko İstisnaları.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.