YÜKLENİCİLERİN (MÜTEAHHİTLERİN) DEPREM SEBEBİYLE ORTAYA ÇIKAN MADDİ ZARARLARDAN ESERİN AYIPLI OLMASINDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUĞU

Yıl 2023, Cilt: 81 Sayı: Özel Sayı - DEPREM ÖZEL SAYISI-II (ÖZEL HUKUK), 65 - 101, 15.10.2023

Sarp Gümüş

https://doi.org/10.30915/abd.1381431

Öz

Ülkemizde 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli on bir ili etkileyen deprem felaketi, yıkılan veya ağır hasar gören yapılar sebebiyle bu yapıları inşa eden yüklenicilerin (müteahhitlerin) sorumluluğunu bir kez daha gündeme getirmiştir. Çalışmamız, yüklenicilerin özellikle yapıların ayıplı inşa edilmesi sebebiyle zarar görenler ile bir eser sözleşmesi ilişkisi içerisinde olması halinde hukuki sorumluluğunun ve buna karşılık iş sahibinin sahip olduğu hakların neler olduğunun incelenmesini hedeflemektedir.
Eserin ayıplı olarak inşa edilmesi halinde iş sahibi, yükleniciye karşı bazı seçimlik haklara sahip olup iş sahibinin bu seçimlik hakların yanında genel hükümlere göre yükleniciden tazminat isteme hakkı da saklıdır. Bu tazminat hakkının kapsamına, ayıp zararı ile birlikte ayıptan doğan zararların da girdiğinin kabulü ile iş sahibinin, eserde ayıp sebebiyle meydana gelen kıymet noksanının yanı sıra uğramış olduğu maddi zararın tazminini de talep edebilmesi mümkün olur. Bu sayede, iş sahibinin sahip olduğu seçimlik hakları çeşitli sebeplerle kullanamamasından veya kullansa bile zararını tam olarak karşılayamamasından kaynaklanan mağduriyetinin de önüne geçilir.
İş sahibi tarafından genel hükümlere dayanan maddi tazminat taleplerinde, özellikle deprem gibi doğal afetlerde mücbir sebep dolayısıyla illiyet bağının kesildiği savunmasıyla karşılaşılabilir. Bu tür durumlarda, yüklenicinin salt mücbir sebebe dayanarak illiyet bağının kesildiğine ve bu sebeple tazminat taleplerinden sorumlu olmadığına yönelik savı her zaman kabul görmemeli; somut uyuşmazlıkta hâkim tarafından mücbir sebebin kaçınılmazlık unsuru göz önünde tutularak maddi tazminat talepleri yönünden bir inceleme yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Eser sözleşmesi, yüklenici, iş sahibi, ayıp, deprem

Kaynakça

• Aydoğdu, Murat ve Kahveci, Nalan. Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. 4. Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Başpınar, Veysel ve Altunkaya, Mehmet. “Depremden Doğan Zararların Tazmininde Zamanaşımının Başlaması ve Süresi.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 57, no. 1 (2008): 95-131.
• Bilici Kal, Ceylan. “Eser Sözleşmelerinde Ayıplı İfa Nedeniyle Sözleşmeden Dönme.” İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: 2019.
• Büyükay, Yusuf. Eser Sözleşmesi. 3. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Canbolat, Ferhat. İstisna Sözleşmesinde İş Sahibinin Ayıba Karşı Tekeffülden Doğan Hakları. 1. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2009.
• Demir, Remzi. “Yüklenicinin Eserde Meydana Gelen Ayıplardan Sorumlu Olmadığı Haller.” Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, (2022): 131-152.
• Erdoğan, İhsan. “İstisna Sözleşmesi ve Bazı İşgörme Sözleşmeleri ile Karşılaştırılması.” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3, no. 3 (Ocak-Haziran 1990): s. 135-172.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 9. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Eren, Fikret. Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi. 1. Baskı. Ankara: Fakülte Matbaası, 1975.
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukuku Özel Hükümler II. 3. Baskı. İstanbul: Vedat Yayınevi, 2014.
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri. 1. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Gümüşsoy Karakurt, Güler. Eser Sözleşmesinde Yüklenicinin Borca Aykırılığının Önceden Belli Olması, 1. Baskı, İstanbul: Onikilevha, 2017.
• Karan, Yeliz. “Haksız Fiil Sorumluluğu ile Sözleşmeden Doğan Sorumluluğun Karşılaştırılması.” içinde Prof. Dr. Mustafa Dural'a Armağan, (İstanbul: Filiz, 2013): 685-723
• Oğuzman, Kemal ve Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler 2. 14. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018.
• Öktem, Seda. “Eser Sözleşmesinde İş Sahibinin Ayıptan Doğan Hakları.” İstanbul Barosu Dergisi 80, no. 5 (2006): 1947-1965.
• Öz, Turgut. Borçlu Temerrüdünde Sözleşmeden Dönmenin Bu Sözleşme Gereğince Kazanılmış Ayni Haklara Etkisi ve Klasik Dönme Kuramı ile Yeni Dönme Kuramının Kısa Bir Karşılaştırmalı Eleştirisi. 1. Baskı, İstanbul: Aristo, 2020.
• Öz, Turgut. İnşaat Sözleşmesi ve İlgili Mevzuat. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013.
• Özdemir, Hayrunnisa. “Eser Sözleşmesi.” içinde Borçlar Hukuku Özel Hükümler. editör Turgut Öz, Ankara: Seçkin Yayınları, 2023.
• Paket, Sabure. Eser Sözleşmesinin İfasında Kabul. 1. Baskı, Ankara: Yetkin, 2020.
• Pek, Mercan. “Eser Sözleşmesı̇nde Yüklenı̇cı̇nı̇n Borca Aykırılığı.” Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: 2020.
• Seliçi, Özer. İnşaat Sözleşmelerinde Müteahhidin Sorumluluğu. 1. Baskı. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1978.
• Serozan, Rona. Sözleşmeden Dönme, 2. Baskı, İstanbul: Beta, 2010.
• Sürer, Metin ve Demir, Bahadır. “Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Eser Sözleşmesinde Ayıp Sebebiyle Sorumluluk.” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14, no. 1, 2023: 232-243.
• Şahankaya, Arda. “Eser Sözleşmesinde Yüklenicinin Ayıptan Sorumluluğu.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.
• Şahin, Turan. “Borçlar Kanunu ve 6098 sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Yüklenicinin Ayıba Karşı Tekeffül Borcu.” Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, no. 2 (2011): 135-157.
• Şenocak, Zarife. Eser Sözleşmesinde Ayıbın Giderilmesini İsteme Hakkı. 1. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2002.
• Tandoğan, Haluk. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri II. Tıpkıbasım. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2010.
• Tandoğan, Haluk. Türk Mes’uliyet Hukuku Akit Dışı ve Akdi Mesuliyet, Ankara, 1961.
• Tosun, Çağdaş. Haksız Fiilden ve Sözleşmeden Doğan Sorumluluk Çerçevesinde Sebeplerin Yarışması. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Turanboy, Asuman. “Yargıtay Kararlarına Göre Müteahhidin Teslimden Sonra İnşaattaki Noksan ve Bozukluklardan Doğan Mesuliyeti.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 41, no. 1-4, (1989-1990): 151-189.
• Türker, Güray. “İvazlı Alacağın Devrinde Sözleşmeden Dönme ve Buna Bağlı Sonuçların Türk Hukuku ve İsviçre Borçlar Kanunu Genel Tasarısı Çerçevesinde Değerlendirilmesi.” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13, no.2, (2022): 306-322.
• Uçar, Ayhan. İstisna Sözleşmesinde Müteahhidin Ayıba Karşı Tekeffül Borcu. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2003.
• Yener, Mehmet Deniz. “Eser Sözleşmesinde Müteahhidin Ayıba Karşı Tekeffül Borcu ve İş Sahibinin Hakları.” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4, no. 1 (2009): 135-157.
• Yıldırım, Mustafa Fadıl ve Başpınar, Veysel. “Doktrin ve Uygulama Açısından Türk-İsviçre Hukukunda Doğrudan Doğruya ve Dolaylı Zarar Ayrımı.” içinde Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan. Ankara: Turhan Kitabevi, 2008.
• Yücer Aktürk, İpek. Satım ve Eser Sözleşmesinde Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetleri. 1. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2012.
• Yavuz, Cevdet. Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 7. Baskı, İstanbul: Beta, 2007.
• Zevkliler, Aydın ve Gökyayla, Emre. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. 19. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2019.