TİCARİ TAKSİ (SARI TAKSİ) DÜZENLEMELERİNİN KLASİK LİBERALİZM İLKELERİYLE UYUMU

Yıl 2023, Cilt: 81 Sayı: CUMHURİYET 100. YIL ÖZEL SAYISI, 295 - 328, 28.11.2023

Fatma Süzgün Şahin

https://doi.org/10.30915/abd.1273432

Öz

Liberalizm, belli bir özgürlük anlayışıyla mülkiyet ve pazarı temele alır. Bu nedenle özgürlüğün, özel mülkiyet ve pazar düzeniyle tamamlandığını iddia eder. Özgürlük ve özel mülkiyet arasındaki ayrılmaz ilişki, özellikle klasik liberallerin iddia ettiği şekliyle her insana hayatını istediği şekilde yaşama olanağı sağlamaktadır. Bir insanın hayatını istediği şekilde düzenlemesi; istediği işi kurabilmesini, istediği işe yatırım yapabilmesini ve istediği işte çalışabilmesini de kapsar. Sözleşme özgürlüğü, çalışma özgürlüğü ve angarya yasağı olarak anayasalara da giren bu anlayış herhangi bir pazarda, pazarın doğal koşullarına aykırı şekilde arz ve talebe müdahale edilmemesini gerektirir. Bu çalışma, klasik liberalizmin genel kavrayışla hali hazırdaki ticari taksi düzenlemesinin uyumunu incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Ticari taksi, klasik liberalizm, hukuk ve ekonomi, hür teşebbüs piyasası, monopol piyasası, düzenlenmiş piyasa, lonca.

COMPLIANCE OF COMMERCIAL TAXI (YELLOW TAXI) REGULATIONS WITH CLASSICAL LIBERAL PRINCIPLES

Öz

Liberalism is based on property and the market. with a specific understanding of freedom. It therefore claims that freedom is complemented by private property and the market order. The inseparable relationship between freedom and private property, especially as classical liberals claim, provides every human being with the opportunity to live her/his life as s/he wishes. It also includes arranging a person's life the way s/he wants; including the ability to establish the business s/he wants, investing in the business s/he wants and work in the job s/he wants. This understanding, which is included in constitutions as freedom of contract, freedom of work and prohibition of drudgery, requires that supply and demand should not be interfered with in any market contrary to the natural conditions of the market. This study examines the compatibility of classical liberalism with the general understanding of the current commercial taxi regulation.

Anahtar Kelimeler

Taxi, classic liberalism, law and economy, free enterprise system, monopoly market, guild.

Kaynakça

• Aren, Sadun. Ekonomi Dersleri. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1976.
• Barry, Brian. Sosyal Adalet Neden Önemlidir. Çeviren Ebru Kılıç. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2017.
• Becker, Gary S. The Economic Approach to Human Behavior. Chicago & London: The University of Chicago Press, 1976.
• Bravo, Işıl Bayar. “Aristoteles: Emeğin Sorumlusu Olarak Köle, Mülkiyetin Sahibi Olarak Efendi.” içinde Emek ve Mülkiyet, Editörler Işıl Bayar Bravo ve Hamdi Bravo, 23-45. Ankara: Fol Yayınları, 2022.
• Caldwell, Bruce. Hayek’s Challenge: An Intellectual Biography of F.A.Hayek. USA: The University of Chicago Press, 2004.
• Chin-Yi, Chung. “Walter Benjamin On The Destructive Character And Language.” International Journal of Research 3, no.10 (June, 2016): 1163-1166.
• Cholbi, Michael. "Philosophical Approaches to Work and Labor." içinde The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Editör Edward N. Zalta ve Uri Nodelman, (Stanford, 2022). Erişim 23 Aralık 2022. https://plato.stanford.edu/archives/fall2022/entries/work-labor/ .
• Clark, Samuel. “Good Work.” Journal of Applied Philosophy 34, no. 1 (February, 2017): 61-73.
• Cotterell, Roger. Hukukbilimin Politikası. Çeviren Saim Üye. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2018.
• Courtland, Shane D. ve Gaus, Gerald ve Schmidtz, David. "Liberalism." The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Editör Edward N. Zalta, (Stanford, 2022). Erişim 23 Aralık 2022 https://plato.stanford.edu/archives/spr2022/entries/liberalism/.
• Demir, Abdullah. “Mantıkta Tanım ve Hukuk Açısından Önemi.” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 22, no. 3 (2016): 3219-3229.
• Dülger, Muzaffer. Hukuka Ekonomik Yaklaşımın Toplumsal Dayanakları. İstanbul: Onikilevha Yayıncılık, 2020.
• Foucault, Michel. Büyük Kapatılma. Çeviren Işık Ergüden ve Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020.
• Gaus, Gerald F. Contemporary Theories of Liberalism. London: Sage Publication, 2003.
• Gerald F. Gaus, “Property, Rights, And Freedom.” Social Philosophy and Policy 11, no. 2 (1994): 209-240.
• Gorz, Andre. Critique of Economic Reason. Çeviren Gillian Handyside ve Chris Turner. New York: Verso, 1989.
• Güriz, Adnan. “Adalet kavramı Üzerine.” HFSA 9 (2004): 19-34.
• Hart, H.L.A. “Positivism and the Separation of Law and Morals.” Harvard Law Review 71, no. 4 (1958): 593-629.
• Hayek, F.A. New Studies in Philosophy, Politics, Economics and the History of Ideas. London: Routledge, 1990.
• Heywood, Andrew. Siyasi İdeolojiler. Çeviren Ş. Akın ve A.K. Bayram. Ankara: Adres Yayınları, 2013.
• Işıktaç, Yasemin ve Metin Sevtap, Hukuk Metodolojisi. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2021.
• Kammen, Michael. Spheres of Liberty: Changing Perception of Liberty in American Culture. USA: Banner Books, 2001.
• Koloş, Umut. Foucault, İktidar ve Hukuk. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Kornhauser, Lewis. "The Economic Analysis of Law." The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Editör Edward N. Zalta (Stanford, 2022). Erişim 12.02.2023 https://plato.stanford.edu/archives/spr2022/entries/legal- econanalysis/.
• Koutsoyiannis, Anna. Modern Microeconomics. London: The Macmıllan Press, 1975.
• Lomasky, Loren E. “Autonomy and Automobility,” The Independent Review 2, no. 1 (1997): 5-28.
• Miller, Fred D. “Aristotle on Property Rights.” The Society for Ancient Greek Philosophy Newsletter 317 (1986): 1-21.
• Murteza, Gökhan. “Locke Devrimi: Emeksiz Mülkiyetten Bir ‘Hak’ Olarak Mülkiyete.” içinde Emek ve Mülkiyet, Editörler Işıl Bayar Bravo ve Hamdi Bravo, 45-67. Ankara: Fol Yayınları, 2022.
• Özkan, Sezal Çınar. “Hukukun Ekonomik Analizi ve Nesnellik.” Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 3, no.1 (2013): 85–98
• Simmel, Gerog. The Philosophy of Money. Çeviren Tom Bottomore ve David Frisby. London & New York: Routledge, 2004.
• Stanford, Jim. Herkes İçin İktisat. Çeviren Tuncel Öncel. İstanbul: Yordam Kitap, 2015.
• Stark, W. Jeremy Bentham’s Economic Writings, Volume I. London: Routledge, 2004.
• Talas, Cahit. Toplumsal Politikaya Giriş. Ankara: Sevinç Matbaası, 1981.
• Türkbağ, Ahmet Ulvi. “Haklar, Hakkaniyet, Bütünlük ve Adalet: Dworkin’in Adalet Perspektifi”, HFSA 9 (2004): 88-95.
• Wacks, Raymond. Hukuk Kuramını Anlamak. Çeviren Fatma Süzgün Şahin ve Serdar Ünver. Ankara: Astana Yayınları, 2021.
• Waldron, Jeremy. “Liberalism, Political and Comprehensive.” içinde Handbook of Political Theory, Editör Gerald F. Gaus & Chadran Kukathas, 89-100. London & New York: Sage Publications, 2004.
• Zeyrek, Selin. “Walter Benjamin’in Dil Felsefesinde Adlandıran İnsan Figürü.” Yorum Yönetim Yöntem Uluslararası Yönetim Ekonomi ve Felsefe Dergisi 6, no. 2 (2018): 21- 26