KARMA EĞİTİM SİSTEMİNİN TERKİ VE KIZ ÇOCUKLARINA ÖZEL OKUL TARTIŞMALARI ÇERÇEVESİNDE ALMAN ANAYASA HUKUKUNUN PARALEL TOPLUMLARLA YÜZLEŞME PRATİĞİ

Yıl 2023, Cilt: 81 Sayı: CUMHURİYET 100. YIL ÖZEL SAYISI, 595 - 630, 28.11.2023

Mustafa Yaşar Demircioğlu

Öz

Toplumsal yapıda meydana gelen değişimler hukuk alanında yeni sorunları ve tartışmaları beraberinde getirmekte ve hukuk devleti, bu değişimlere yine evrensel hukuk ilkeleri çerçevesinde çözümler üretmek zorunda kalmaktadır. Sanayileşme ile birlikte nasıl ki modern toplumlar kentleşme, çocuk isçilik, çalışma süreleri gibi yeni problemlerle yüzleşme ve hukuki çözümler üretme zorunluluğu ile karşı karsıya kaldıysa ayni şekilde çeyrek asırdır devam eden toplumsal kutuplaşma, dindarlaşma ve radikalleşme gibi Türk toplum yapısında meydana gelen sorunlarla da Türk hukuk düzeni yüzleşmek ve evrensel hukuki çözümler üretme zorunluluğu ile karşı karşıya kalmıştır.
Siyasal iktidarın, yeni bir toplum inşa etme ideolojisi çerçevesinde Türk toplum yapısında yaklaşık çeyrek asırdır yaşanan değişim ve dönüşüm, son günlerde cumhuriyet değerlerine karşı yürütülen rövanşist yöntemlerle Türkiye’nin milli eğitim politikalarını hedef almış görünmektedir. Çeşitli cemaat ve tarikatların yönlendirmeleri sonucu zorunlu ilköğretime yönelik verilen tavizler, son günlerde karma eğitim sistemine alternatif olarak kız çocuklarının ayrı okullarda eğitim hizmetlerinden yararlanmalarına yönelik devlet söylemi ile bir kez daha tartışmaya açılmıştır. Bu çalışma, benzer sorunlarla karşı karşıya kalmış Alman hukuk siteminin, bu sorunlara ne şekilde çözümler ürettiğine yönelik emsal kararları Türk Hukuk sistemine kazandırmayı amaçlamaktadır.
“Anayasal ilke ve değerler”den verilen tavizler sonucu bu değerlerin “dini değerler” ile rekabete açılması Türkiye’nin çeyrek yüzyılda karşı karşıya kaldığı sorunların başında gelmektedir. Son zamanlarda Milli Eğitim politikalarında yoğunlaşan bu “değerler çatışması” hukuk dünyasının ilk kez karşı karsıya kaldığı bir sorun değildir. Almanya gerek ülkesinde göçmen olarak bulunan Müslüman nüfustan kaynaklanan toplumsal sorunlar ve gerekse radikal Hristiyan cemaatlerin laik eğitim sistemi ile yasadığı sorunlar nedeni ile benzer tartışmalarla hukuk çerçevesinde yüzleşmek zorunda kalmıştır. Bu çerçevede Türkiye’de yaşanan tartışmalara modern hukuk düzenlerinin ne şekilde çözümler ürettiği konusunda Almanya Anayasa Mahkemesinin kararları yol gösterici olabilir. Bu çalışmada, Almanya’da bulunan Hristiyan mezheplerine müntesip radikal bazı ailelerin, dini ve ahlaki kaygılarla çocuklarını okula göndermemeleri, zorunlu eğitim hakkından mahrum bırakmaları, evde eğitim talebinde ısrar etmeleri ya da yine dini kaygılarla felsefe/etik dersinden muaf tutulma taleplerine yönelik Almanya Anayasa Mahkemesi kararlarına yer verilmektedir. Almanya Anayasa Mahkemesinin bu kararlarının, Türkiye`de benzer taleplerle zorunlu eğitim yükümlülüğünden tavizler koparmaya çalışan basta cemaat ve tarikat yapıları gibi paralel toplum örgütlenmelerinin talep ve isteklerine hukuki bir cevap niteliği taşıyacağı umut edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

paralel toplum, karma eğitim, Almanya Anayasa Mahkemesi

Kaynakça

• Bade, Klaus J. „Integration und Politik – aus der Geschichte lernen?“ APuZ Aus Politik und Zeitgeschichte. No. 40-41 (2006): 3-6.
• Halm, Dirk und Sauer, Martina. „Parallelgesellschaft und ethnische Schichtung.“ APuZ Aus Politik und Zeitgeschichte. No. 1-2 (2006): 18- 24.
• Heesen, Jessica. „Theoretische Überlegungen und Begriffsbestimmungen – „Parallelgesellschaft.“ in Begriffe und Interpretationen Grundlegungen für das interdisziplinäre Arbeiten im Projekt. Herausgeber Bernhard Frevel. 39-47. Münster, 2019.
• Heitmeyer, Wilhelm. „Für türkische Jugendliche in Deutschland spielt der Islam eine wichtige Rolle.“ Die Zeit. 23.08.1996.
• Kandel, Johannes. „Organisierter Islam in Deutschland und gesellschaftliche Integration.“ Politische Akademie der Friedrich-Ebert-Stiftung Referat Interkultureller Dialog. (September 2004). https://library.fes.de/pdf-files/akademie/online/50372.pdf
• Meyer, Thomas. Die Bürgergesellschaft. Perspektiven für Bürgerbeteiligung und Bürgerkommunikation. Bonn: Dietz, 2002.