HAKSIZ FİİL SONUCU ŞAHIS VARLIĞI ZARARLARI

Yıl 2024, Cilt: 82 Sayı: 4, 49 - 103, 31.10.2024

H. Sena Akkışla

https://doi.org/10.30915/abd.1453196

Öz

İnsanların medeni topluluklar kurması, sivil hayatın gelişmesi hukuk kurallarının bu toplumu koruması ve şekillendirmesi ile mümkündür. Toplumu oluşturan en küçük hukuki değer kişidir ve hukuk kurallarının amacı kişinin korunması, gelişmesindeki yolun hukuken düzenlenmesidir. Haksız fiil sorumluluğu borç doğuran hukuki bir yapıdır ve kişinin korunması ile yakından ilgilidir. Haksız fiil sonucu oluşan zararın bir çeşidini kişi varlığına yönelik zarar oluşturur. Kişi ve kişilik hakları hukuken korunan değerlerdir ve bu değerlere ilişkin menfaatlerin hukuka aykırı eylemlere karşı korunması üzerine Türk Borçlar Kanunu içerisinde düzenlemeler yer almaktadır. Çalışma içerisinde hukuka aykırı eylemlere karşı kişilik haklarının korunması ele alınmıştır. Şahıs varlığının korunmasına dair Türk Hukuk doktrinin tartışmalarına yer verilmiştir. Kişinin sahip olduğu maddi ve manevi değerlerin hukuka aykırı eylemler ile zarar görmesi sonucunda hukuka aykırı eylemi gerçekleştirerek zarara sebep olan kişinin sorumluluğu söz konusudur. Haksız eylem sonucunda doğan zarar maddi bir zarar ya da manevi bir zarar olabilir. Haksız eylem sorumluluğunda kusurun ispatlanması, illiyet bağının kurulması, tazminat türünün belirlenmesi gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Borçlar Hukuku, Haksız Fiil, Şahıs Varlığı Zararları, Zarar, Tazminat

Personal Property Damages as a Result of Tort

Öz

The establishment of civilised societies and development of civil life is possible through protection and shaping of this society by rules of law. The smallest legal value constituting society is person and purpose of rules of law is protection of person and legal regulation of path of development. Tort liability is a legal structure that creates a debt and is closely related to protection of person. One type of damage caused by wrongful act is damage to existence of person. Person and personal rights are legally protected values and there are regulations in Turkish Code of Obligations on protection of interests related to these values against unlawful acts. In this study, protection of personality rights against unlawful acts is discussed. The discussions of the Turkish Law doctrine on protection of personal property are included. As a result of damage to material and moral values of person by unlawful acts, responsibility of person who causes damage by performing unlawful act is in question. The damage arising as a result of wrongful act may be a material damage or a moral damage. In liability for wrongful acts, it is necessary to prove fault, establish causal link and determine type of compensation.

Anahtar Kelimeler

Law of Obligations, Tort, Personal Property Damage, Compensation, Damage

Kaynakça

• Adıgüzel, Sibel. “Sözleşme Görüşmelerinde Kusurlu Davranıştan Doğan Sorumluluk” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt 3, Sayı 9, 2012.
• Akkurt, Sinan Sami, Sosyal Medyada Gerçekleşen İhlaller Karşısında Kişilik Hakkının Korunması, Ankara, Seçkin, 2020.
• Aksoy, Hüseyin Can, Medeni Haksoyukuk ve Özellikle Kişilik Hakları Yönünden Kişisel Verilerin Korunması, Ankara, Çakmak, 2010.
• Antalya, Osman Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C.I., İstanbul, Legal, 2015.
• Antalya, Osman Gökhan, Manevi Zararın Belirlenmesi ve Manevi Tazminatın Hesaplanması, İstanbul, On İki Levha, 2017.
• Arslan, Çetin ve Mustafa Kırmızı, Türk Hukukunda Faiz ve Munzam Zarar, Ankara, Seçkin, 2010.
• Atlan, Hülya, Manevi Zararı Tazmin Yolları, İstanbul, On İki Levha, 2015.
• Avcı Braun, Cihan, “Haksız Fiilde Bedensel Zararın İspatına ve Bedensel Zarardan Sorumluluğa İlişkin Bir Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi”, AÜHFD, Cilt 64, Sayı 1, 2015, s.37–64.
• Aybay, Aydın, Borçlar Hukuku Dersleri, İstanbul, Seçkin, 2011.
• Aydos, Oğuz Sadık, “Basın Yolu İle Kişilik Hakları İhlallerinde Manevi Tazminat”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, 2012, s.1–36.
• Badur, Emel, “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Haksız Fiile İlişkin Hükümler Açısından Değerlendirilmesi”, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Sepozyumu, Ankara, Ankara Barosu Yayınları, 2011, s.105–21.
• Bal, Özlem, “Manevi Tazminat Miktarının Belirlenmesi”, Prof.Sarper Süzek’e Armağan, 2011, s.1257–67.
• Bal, Özlem, “Türk İş Hukukunda Manevi Tazminat”, Adalet Dergisi, Sayı 38, 2010, s.115–31.
• Balduğ, Emine Yağmur, “Destekten Yoksun Kalma Tazminatı ve Tazminatın Belirlenmesinde Müterafık Kusur”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt 16, Sayı 166, 2020, s.1249–56.
• Baysal, Başak. Haksız Fiil Hukuku, İstanbul, On İki Levha, 2019.
• Baysal, Başak, Zarar Görenin Kusuru Müterafik Kusur, İstanbul, On İki Levha, 2012.
• Becker, Hermann, Berner Kommentar, Bern, Verlag Stampfli & Cie, 1945.
• Bora, Sevda, “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Manevi Tazminat Davası”, Terazi Hukuk Dergisi, Sayı 83, 2013, s.31–42.
• Çetiner, Bilgehan, Andreas Furrer ve Markus Muller-Chen, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, On İki Levha, 2021.
• Deickert, Frank, Björn Maier ve Siegfried Schwab, “Mobbing—Persönlichkeitsverletzung”, In Erfolgsfaktor Strategisches Management, Controlling Und Personal: Zukunft Des Gesundheitswesens, 2012, s.219–27.
• Diehl, Jacqueline ve Joachim Wichert, “Ypische Konflikte Am Arbeitsplatz–Mobbing?” Monatsschrift Für Deutsches Recht, Cilt 76, Sayı 11, 2022, s.665–71.
• Doğu, Hakkı Mert, “Normatif Zararın Bir Çeşidi Olarak Ev İşlerini Yürüten Eşin Zararı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 28, Sayı 2 , 2022, s.1138–54.
• Dural, Mustafa ve Suat Sarı. Türk Özel Hukuku, C.I, Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, İstanbul, Filiz, 2011.
• Eckelmann, Hansgeorg ve Jürgen Nehls, Schadensersatz Bei Verletzung Und Tötung, Zurich, CHBeck, 1987.
• Edis, Seyfullah, Medenî Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1993.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Yetkin, 2017.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara, Yetkin, 2017.
• Ergüle, Mehmet Serkan, Olumsuz Zarar, İstanbul, Beta, 2007.
• Erlüle, Fulya, Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat, İstanbul, On İki Levha, 2015.
• Gökcan, Hasan Tahsin, Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Davaları, İstanbul, Seçkin, 2003.
• Gschnitzer, Franz, “Schadenersatz, Besonderer Teil”, In Schuldrecht Besonderer Teil Und Schadenersatz, 1963, s.169–202.
• Gümüş, Mustafa Alper, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri, İstanbul, Yetkin, 2021.
• Gündüz, Şefika Deren, Olumlu Zarar, İstanbul, On İki Levha, 2019.
• Gürpınar, Damla, “Haksız Fiil Kaynaklı Zararların Tazmini Bakımından 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanuun Getirdikleri”, İzmir Barosu Dergisi, Sayı 2, 2012, s.254-271.
• Gürsoy, Kemal Tahir, Hususi Hukukta Clausula Rebus Sic Stantibus (Emprevizyon Nazariyesi), Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1950.
• Helvacı, Serap, Gerçek Kişiler, İstanbul, Filiz, 2012.
• Höpfner, Clemens, “Vertrauensschaden Und Erfüllungsinteresse: Zur Begrenzung Der Schadensersatzpflicht Des Anfechtenden”, Archiv Für Die Civilistische Praxis, Cilt 212, Sayı 6, 2012, s.853–74.
• İnceoğlu, Murat ve Meliha Sermin Paksoy, “Bedensel Zararlarda ve Ölüm Halinde Zararın Belirlenmesi (TBK. m.55)”, Sayı Özel Sayı, 2013, s.1383–1412.
• Karakaş, Tülay, “Bedensel Bütünlüğü İhlal Edilen Ev Kadınının Çalışma Gücünün Kaybı Nedeniyle Tazmin Talebi”, AÜHFD, Cilt 55, Sayı 2, 2006, s.143–56.
• Kılıçoğlu, Ahmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Turhan, 2020.
• Kılıçoğlu, Kumru, Yansıma Yoluyla Zarar, Ankara, Seçkin, 2011.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1978.
• Koçoğlu, Safa, “İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Sonucu Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Şartları”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 19, 2017, s.189–206.
• Kurt, L. Müjde, “Zarar Görenin Zararı Azaltma Külfeti”, AÜHFD, Cilt 64, 2015, s.775–814.
• Kuru, Baki, Ramazan Arslan ve Ejder Yılmaz, İcra İflas Hukuku, Ankara, Yetkin Yayıncılık, 2013.
• Lange, Hermann ve Gottfried Schiemann, Schadensersatz, Handbuch Des Schuldrechts in Einzeldarstellungen, Bern, Mohr Siebeck, 2003.
• Lüchinger, Niklaus, Schadenersatz Im Vertragsrecht, Freiburg, Freiburg Universitatsverlag, 1999.
• Maier, Gunter, Schadensersatz Bei Tötung Oder Verletzung Der Im Haushalt Tätigen Oder Im Beruf Oder Geschäft Des Mannes Mitarbeitenden Ehefrau, Berlin, Duncker & Humblot GmbH, 1976.
• Medicus, Dieter ve Stephan Lorenz, Schuldrecht I: Allgemeiner Teil, Bern, Beck C.H., 2015.
• Merz, Hans, Schweizerisches Privatrecht, 6. Band, Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Erste Teilband, Einleitung §§ 1-3; Entstehung, Allgemeine Charakterizierung; Die Obligation §§ 4-20, Basel und Frankfurt am Main, CHBeck, 1984.
• Mosler, Rudolf, “Mobbing Am Arbeitsplatz: Verpflichtung Des Arbeitgebers, Unverzüglich Auf Angemessene Weise Abhilfe Zu Schaffen; Schadenersatz Bei Verletzung Der Fürsorgepflicht”, Juristische Blatter, Cilt 136, Sayı 7, 2014, s.460–68.
• Nomer, Haluk, Borçlar Kanunu, Genel Hükümler, İstanbul, Beta, 2017.
• Nomer, Haluk, Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddî Tazminatın Belirlenmesi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1996.
• Oertmann, Paul, Die Vorteilsausgleichung Beim Schadensersatzanspruch Im Römischen Und Deutschen Bürgerlichen Recht, Berlin, Guttentag, 1901.
• Oğuzman, Kemal ve Nami Barlas, Medeni Hukuk, İstanbul, On İki Levha, 2021.
• Oğuzman, Kemal ve Turgut Öz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Vedat, 2018.
• Öztan, Bilge, Medeni Hukukun Temel Kavramları, Ankara, Turhan, 2019.
• Pekcanıtez, Hakan, Oğuz Atalay ve Muhammet Özekes, İcra İflas Hukuku, Ankara, Yetkin, 2014.
• Savaş, Fatma Burcu, “Haksız Fiil Tazminatının Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlama Anı”, Ankara, TBB, Sayı 74, 2008.
• Şenyüz, Doğan, Borçlar Hukuku Genel ve Özel Hükümler, Ankara, Ekin, 2018.
• Tandoğan, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, İstanbul, Filiz, 2008.
• Tandoğan, Haluk, Türk Mesuliyet Hukuku, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1961.
• Tekinay, Selahattin, Sermet Akman, Haluk Burcuoğlu ve Atilla Altop, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Filiz, 1993.
• Tercier, Pierre, H. Murat Develioğlu ve Pascal Pichonnaz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, XII.Levha Yayınları, 2016.
• Topuz, Murat, İsviçre ve Türk Borçlar Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Roma Borçlar Hukuku’nda Maddi Zarar ve Bu Zararın Belirlenmesi, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2011.
• Tunçomağ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1976.
• Von Tuhr, Andreas ve Hans Peter, Allgemeiner Teil Des Schweizerischen Obligationenrechts, Zürich, Schulthess Polygraphischer Verlag, 1984.
• Vranken, J.B.M, “Einführung in Das Neue Niederländische Schuldrecht: Teil II: Das Recht Der Unerlaubten Handlung, Schadenersatz-Und Bereicherungsrecht”, Archiv Für Die Civilistische Praxis, Cilt 5, 1991, s.411–32.
• Wagner, Gerhard, “Das Zweite Schadensersatzrechtsänderungsgesetz”, NJW, Cilt 146, 2002, s.2049–64.
• Wagner, Gerhard, “Schadensersatz Bei Tötungen Und Angehörigenschmerzensgeld-Die Rückständigkeit Des Deutschen Rechts”, 2015, ZEuP : Zeitschrift für europäisches Privatrecht, s.869–88.
• Weiler, Frank, Schuldrecht Allgemeiner Teil, Bern, Nomos, 2014.
• Yıldırım, Abdülkerim, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Adalet Yayınları, 2017.
• Yılmaz, Hamdi, “Sözleşme Görüşmelerinde Kusur ‘Culpa In Contrahendo’ ve Sorumluluğun Hukuksal Niteliğinde Yeni Görüşler”, Yargıtay Dergisi, Cilt 11, Sayı 1–2, 1985, s.240 – 252.
• Zeytin, Zafer, “Alman Hukukunda Zarar Kavramı ve Gelişimi - I: Maddi Zarar Olarak Özel Kullanım Kaybı”, BATIDER, 1999, Cilt XX, Sayı 2, s.145-162.
• Zhang, Hong, Schadensersatz Bei Tötung, Körper-Und Gesundheitsverletzung Im Deutschen Und Chinesischen Recht, Hamburg, Verlag Dr. Kovac, 2013.