A RIGHT THAT FAILS TO ACHIEVE ITS PURPOSE: THE RIGHT TO REFRAIN FROM WORK DUE TO NON-PAYMENT OF WAGES

Yıl 2025, Cilt: 83 Sayı: 1

Miraç Şamil Pekşen

https://doi.org/10.30915/abd.1529754

Öz

The right to refrain from work due to non-payment of wages is regulated under the Article 34 of the Turkish Labor Law. This regulation is very important as it allows unpaid workers to receive their wages without terminating their employment contract and without waiting for a long time. However, the practice of the right to refrain from work due to non-payment of wages is quite low compared to the importance of the right. This is an important indication that the right can’t achieve its purpose.

The study will focus on the question of why the right to refrain from work due to non-payment of wages can’t achieve its purpose. Fort this, information on the right to refrain from working in case the wage is not paid within twenty days will be given and the purpose of the right will be revealed by use of the opinions of the doctrine. After the purpose of the right has been determined, explanations will be made on this issue to substantiate our view that the right has failed to achieve its purpose. The last stage will focus on what needs to be realized in order for the right to achieve its purpose.

Anahtar Kelimeler

employee, labour contract, wage payment obligation, duty to work, refrain from work

AMACINA ULAŞAMAYAN BİR HAK: ÜCRETİN ÖDENMEMESİ NEDENİYLE İŞ GÖRMEKTEN KAÇINMA HAKKI

Öz

Ücretin ödenmemesi nedeniyle iş görmekten kaçınma hakkı, 22 Mayıs 2002 tarih ve 4857 sayılı İş Kanununun 34’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Anılan düzenleme, ücreti yirmi gün içerisinde ödenmeyen işçiye iş sözleşmesini sona erdirmeden kısa süre içerisinde ücretini alma olanağı sağladığı için oldukça önemlidir. Ancak ücretin ödenmemesi nedeniyle iş görmekten kaçınma hakkının uygulaması, hakkın önemine nazaran oldukça azdır. Bu durum, hakkın amacına ulaşamadığının önemli bir göstergesidir.

Çalışmamızda, ücretin ödenmemesi nedeniyle iş görmekten kaçınma hakkının neden amacına ulaşamadığı incelenecektir. Bunun için öncelikle söz konusu hakka ilişkin bilgiler verilecek ve öğreti görüşlerinden yararlanılarak hakkın amacının ne olduğu tespit edilecektir. Ardından iş görmekten kaçınma hakkının amacına ulaşamadığı yönündeki görüşümüz gerekçeleriyle ortaya koyulacaktır. Son aşamada ise tespit ettiğimiz sorunların çözümü için atılması gereken adımlara değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

işçi, iş sözleşmesi, ücret ödeme borcu, iş görme borcu, iş görmekten kaçınma hakkı

Kaynakça

• Akyiğit, Ercan, “Ücreti Geciken İşçinin Çalışmaktan Kaçınması”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Cilt 2, Sayı 5, 2005, s.15-26.
• Akyiğit, Ercan, Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, Ankara, Seçkin, 3. Baskı, 2023.
• Alp, Mustafa, “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2019-2020, İstanbul, On İki Levha, 2022, s.11-146.
• Alpagut, Gülsevil, “Ücret ve İşin Düzenlenmesi”, İş Hukuku Uygulama Sorunları ve Türk Sosyal Güvenlik Siteminde Yeniden Yapılanma, İstanbul, İstanbul Barosu Yayınları, 2006, s.15-68.
• Antalya, O. Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Seçkin, 2019, 2. Baskı, c.V/1,3.
• Bedük, Mehmet Nusret ve Emre Karabacak, “İşçinin Ücretinin Zamanında Ödenmemesinin Hukuki Sonuçları”, Atlas Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 3, 2018, s.193-211.
• Çelik, Nuri, et al., İş Hukuku Dersleri, İstanbul, Beta, 35. Baskı, 2022.
• Çil, Şahin, “İşçi Ücretinin Ödenmemesinin Sonuçları”, in Süleyman Başterzi (Ed.), Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, İstanbul, Beta, 2011, c.II, 1271-1300.
• Çil, Şahin, İş Hukukunda İşçinin Ücreti, Ankara, Turhan, 2010.
• Çopuroğlu, Çağlar, Ücret ve Korunması, Ankara, Turhan, 2013.
• Demir, Fevzi, En Son Yargıtay Kararları Işığında İş Hukuku ve Uygulaması, İzmir, Albi, 12. Baskı, 2019.
• Dulay Yangın, Dilek, “Ücretin Ödenmemesi Sebebiyle İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı 10, Temmuz 2012, s.205-236.
• Ekmekçi, Ömer ve Esra Yiğit, Bireysel İş Hukuku Dersleri, İstanbul, On İki Levha, 3. Baskı, 2021.
• Emmerich, Volker, “§ 320 Einrede des nicht erfüllten Vertrags”, in Franz Jürgen Säcker et al. (Ed.), Münchener Kommentar zum BGB, Münih, C.H. Beck, 9. Baskı, 2022, c.III.
• Engin, Murat, “Yeni İş Kanunu Tasarısı ve İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı,” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, 2003, s.77-94.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Yetkin, 23. Baskı, 2018.
• Erkanlı Başbüyük, Betül, İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı, Ankara, Seçkin, 2020.
• Ertürk, Şükran, İş Hukuku Dersleri Bireysel İş Hukuku, Ankara, Yetkin, 2022.
• Esener, Turhan, İş Hukuku, Ankara, Sevinç Matbaası, 3. Baskı, 1978.
• Eyrenci, Öner et al., İş Hukuku, İstanbul, Beta, 10. Baskı, 2020.
• Eyrenci, Öner, “4857 sayılı İş Kanunu İle Getirilen Yeni Düzenlemeler Genel Bir Değerlendirme”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2004, s.15-56.
• Fries, Martin, “§ 320 Einrede des nicht erfüllten Vertrags”, in Reiner Schulze (Ed.), Bürgerliches Gesetzbuch, Baden-Baden, Nomos Verlagsgesellschaft, 12. Baskı, 2024.
• Göktaş, Seracettin, Türk İş Hukukunda İşçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı, Ankara: Yetkin, 2008.
• Günay, Cevdet İlhan, “Ücret Ödemede Gecikmenin Hukuki Sonuçları”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 1, 2006, s.36-52.
• Günay, Cevdet İlhan, İş Kanunu Şerhi, Ankara, Yetkin, 4. Baskı, 2015, c.II.
• Güzel, Ali, “Karar İncelemesi”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt 2, Sayı 5, 2005 s.123-146.
• İşçi, Bülent Ferat, Ücrete Bağlı Çalışmaktan Kaçınma Hakkı, İstanbul, Beta, 2022.
• Kaniti, Salomon, Akdin İfa Edilmediği Def’i, İstanbul, Ahmed Said Matbaası, 1962.
• Kayırgan, Hasan, Bireysel İş Hukukunda Zorlayıcı ve Zorunlu Nedenler, İstanbul: On İki Levha, 2019.
• Kılıçoğlu, Mustafa ve İlayda Ada Kılıçoğlu, Şerhli İş Kanunu Yorumu, Ankara, Bilge, 5. Baskı, 2019.
• Krüger, Wolfgang, “§ 273 Zurückbehaltungsrecht”, in Franz Jürgen Säcker et al. (Ed.), Münchener Kommentar zum BGB, Münih, C.H. Beck, 9. Baskı, 2022, c.II.
• Lorenz, Stephan, “§ 273 Zurückbehaltungsrecht”, in Wolfgang Hau ve Roman Poseck (Ed.), BeckOK BGB, C.H. Beck, 71. Baskı, 2024.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi, Muhittin Astarlı ve Ulaş Baysal, İş Hukuku, Ankara, Lykeion, 7. Baskı, 2022.
• Narmanlıoğlu, Ünal, “Kanuni Süresinde Ücreti Ödenmeyen İşçinin İş Görmekten Kaçınabilme Hakkı (İmkanı)”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Özel Sayı, 2010, s.607-633.
• Narmanlıoğlu, Ünal, İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I, İstanbul, Beta, 5. Baskı, 2014.
• Nomer, Haluk Nami, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Beta, 17. Baskı, 2020.
• Özdemir, Erdem, “İş Sözleşmesinin İçeriği ve Ücret”, 3. Yılında İş Yasası, İstanbul, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikası Yayınları, 2005, s.27-55.
• Pekşen, Miraç Şamil, Ücretin Süresinde Ödenmemesi Sebebiyle İşçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı (Yüksek Lisans Tezi), Trabzon, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018 (https://tez.yok.gov.tr, Tez No: 504314).
• Schmidt, Hubert, “§ 320 Einrede des nichterfüllten Vertrags”, in Wolfgang Hau ve Roman Poseck (Ed.), BeckOK BGB, C.H. Beck, 71. Baskı, 2024.
• Senyen Kaplan, E. Tuncay, “İşçinin İşgörme Ediminin İfasını Engelleyen Nedenler ve Hukuki Sonuçları”, in Süleyman Başterzi (Ed.), Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, İstanbul, Beta, 2011, c.I, s.567-594.
• Senyen Kaplan, E. Tuncay, Bireysel İş Hukuku, Ankara, Gazi, 11. Baskı, 2020.
• Soyer, M. Polat, “Direniş Nedeniyle Çalışılmayan Günlerde Ücret Ödenmesi,” İHU., İşK. 26. (No.1), 1979.
• Soyer, Polat, “4857 Sayılı Yeni İş Kanununun Ücret, İşin Düzenlenmesi, İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Bazı Hükümleri Üzerine Düşünceler”, 4857 Sayılı Yeni İş Kanunu Değerlendirme Konferans Notları, Ankara, Türk İş Yayınları, 2003, s.12-36.
• Soyer, Polat, “İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı -Koşullar, Kullanılması ve Hukuki Sonuçları-”, in Süleyman Başterzi (Ed.), Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, İstanbul, Beta, 2011, c.I, s.657-689.
• Stadler, Astrid, “§ 320 Einrede des nicht erfüllten Vertrags”, in Rolf Stürner (Ed.), Jauernig Bürgerliches Gesetzbuch, Münih, C.H. Beck, 19. Baskı, 2023.
• Sur, Melda, “İşçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı”, in Mehmet Uçum (Ed.), A. Can Tuncay’a Armağan, İstanbul, Legal, 2005, s.395-414.
• Sur, Melda, Grev Kavramı, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1987.
• Süzek, Sarper, “İşçi Ücretlerinin Ödenmemesinin Hukuki Sonuçları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 56, Sayı 4, 2007, s.207-221.
• Süzek, Sarper, İş Hukuku, İstanbul, Beta, 21. Baskı, 2021
• Şahlanan, Fevzi, “Ücretin Gününde Ödenmemesi Nedeniyle İş Görme Borcunu Yerine Getirmeme (Karar İncelemesi),” Tekstil İşveren Hukuk Dergisi Hukuk Eki 27, Sayı 342, Eylül 2008, s.1-4.
• Topuz, Murat, “4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı (İşK m.34 ve m.83)”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, Aralık 2007, 457-496.
• Tuncay, A. Can, “Ücretin Ödenmemesinin Sonuçları (İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı),” Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Cilt 2, Sayı 6, 2005, s.650-654.
• Ulucan, Devrim, “İşçilik Haklarını Alamayan İşçinin Devamsızlık Nedeniyle İşten Çıkarılması,” İHU., İşK. 17. (No.20), 1986.