BEYİN ÖLÜMÜ GERÇEKLEŞEN GEBE KADINDA GEBELİĞİN SONA ERDİRİLMESİNE İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2025, Cilt: 83 Sayı: 2, 586 - 622, 15.05.2025

Gizem Görmez

https://doi.org/10.30915/abd.1686670

Öz

Ölüm yaşamı sona erdiren biyolojik bir olgu olmanın yanında, hukuki bir olaydır. Bu hukuki olayın ne zaman gerçekleştiğinin tespit edilmesi ise, çözülmesi gereken ilk sorundur. Ancak bunun tespiti tıp biliminin işidir. Tıp biliminde ise, bugünkü teknolojiler ile gelinen noktada ölüm anının tespiti için beyin ölümünün gerçekleşmesi aranmaktadır. Beyin ölümü, beyindeki tüm fonksiyonların geri dönüşü olmaksızın durmasıdır. Dolayısıyla kişi bu andan itibaren tıbben ölü kabul edilmekte ve organ nakli prosedürleri işletilebilmektedir. Oysa son teknolojik gelişmeler sayesinde kadının beyin ölümü gerçekleşmesine rağmen, belirli sürenin üzerindeki gebeliklerde ceninin sağlıklı bir şekilde doğması sağlanabilmektedir. Bu halde ise, beyin ölümü gerçekleşen gebe kadının ölüm anının nasıl tespit edileceği ve gebeliğin akıbeti sorgulanabilir hale gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ölüm anı , beyin ölümü , gebe kadın , gebeliğin devamı , gebeliğin sona erdirilmesi

Kaynakça

• Ad Hoc Committee of the Harvard Medical School, “A Definition of Irreversible Coma: Report of the Ad Hoc Committee of the Harvard Medical School to Examine the Definition of Brain Death”, Journal of American Medical Association, Cilt 205, Sayı 6, 1968, s.337-340.
• Akipek, Jale, Turgut Akıntürk ve Derya Ateş, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku – Birinci Cilt, İstanbul, Beta Yayıncılık, Güncellenmiş ve Yenilenmiş 19. Bası, 2024.
• Anstötz, Christoph, “Should a brain-dead pregnant woman carry her child to full term? The case of the ‘Erlanger baby’”, Bioethics, Cilt 7, Sayı 4, Temmuz 1993, s.340-350.
• Atamer, Yeşim, “Ölüden Organ Naklinin Beraberinde Getirdiği Bazı Hukuki Sorunlar”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Cilt 19, Sayı 1-2, 2011, s.115-159.
• Aydın Ünver, Tülay, Ceninin Hukuki Konumu, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2011.
• Bayraktar, Köksal, Hekimin Tedavi Nedeniyle Cezai Sorumluluğu, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, No:768, 1972.
• Bayraktar, Köksal, “Kasten Adam Öldürme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 19, Sayı 2 (Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan), 2013, s.57-77.
• Can, Sibel, “Çocuk Düşürtme Suçunun Suç Sonucu Oluşan Gebelikler Açısından Değerlendirilmesi”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, 2015, s.81-104.
• Demir, Özge, Yaşam Hakkı Açısından Özellik Arz Eden Tıbbi Müdahaleler (Kürtaj, Klonlama, Ötanazi), Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2024.
• Dönmez, Burcu, “TCK’da Çocuk Düşürtme Suçu Mukayeseli Hukuk ve AİHM’nin Bakış Açısıyla Ceninin Yaşama Hakkının Sınırlandırılması”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, 2007, s.99-141.
• Dural, Mustafa ve Tufan Öğüz, Kişiler Hukuku, Gerçek ve Tüzel Kişiler, İstanbul, Filiz Kitabevi, 23. Baskı, 2022.
• Erdem, Dilek Özge, “Çocuk Düşürtme Düzenlemesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 65, Sayı 4, 2016, s.1637-1688.
• Erkalp, Kerem, “Beyin Ölümü Tanısında Özel Durumlar”, Turk J Intensive Care, Cilt 21, Sayı 1, Ekim 2023, s.18-21.
• Esmaeilzadeh, Majid et al., “One life ends, another begins: Management of a brain-dead pregnant mother-A systematic review”, BMC Medicine, Cilt 8, Sayı 74, 18 Kasım 2010, s.1-11.
• Gal, Roman et al., “Delivery of a Healthy Baby from a Brain-Dead Woman After 117 Days of Somatic Support: A Case Report”, American Journal of Case Reports, Cilt 22, Sayı e930926, 18 Mayıs 2021, s.1-7.
• Hakeri, Hakan, Tıp Hukuku, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 5. Baskı, 2012.
• Hatemi, Hüseyin, Kişiler Hukuku, İstanbul, Oniki Levha Yayınları, Güncellenmiş 9. Bası, 2021.
• Heuermann, Paul, “Verfassungsrechtliche Probleme der Schwangerschaft einer hirntoten Frau”, Juristenzeitung, 1994, s.133-139.
• Keskin, Dilşad, “Doğum Öncesi Gerçekleşen Zarar Verici Fiil Sebebiyle Tazminat: Ceninin Tazminat Talebi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1-2, 2013, s.743-774.
• Kurt, Leyla Müjde, “Ceninin Malvarlığı Hakları”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 2011, s.177-209.
• Oğuzman, Kemal, Özer Seliçi ve Saibe Oktay Özdemir, Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), İstanbul, Filiz Kitabevi, Gözden Geçirilmiş ve Eklemeler Yapılmış 23. Bası, 2024.
• Oktar, Salih, Türk Ceza Kanununda Çocuk Düşürtme ve Çocuk Düşürme Suçları (TCK. M. 99-100), İstanbul, Oniki Levha Yayıncılık, 2016.
• Oktay Özdemir, Saibe, “Ölüm Anının Belirlenmesi ve Beyin Ölümü ile Ölüm Anı Arasındaki Sürece İlişkin Hukuki Durum”, in Emrehan İnal, Hasan Erman, Başak Baysal, Tufan Öğüz, Şükran Şıpka (Ed.), Prof. Dr. Necla Giritlioğlu’na Armağan, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2020, s.443-461.
• Özbek, Veli Özer, Koray Doğan ve Pınar Bacaksız, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara, Seçkin Yayıncılık, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 19. Baskı, 2024.
• Özcengiz, Dilek “Beyin Ölümünün Hukuki Boyutu”, Türk Yoğun Bakım Dergisi, Cilt 21, Sayı Özel 1, 2023, s. 37-39.
• Özel, Çağlar, “Medeni Hukuk Açısından Ölüm Anının Belirlenmesi ve Ceset Üzerindeki Hakka İlişkin Bazı Düşünceler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 51, Sayı 1, 2001, s.43-77.
• Özsunay, Ergun, Gerçek Kişilerin Hukuki Durumu, İstanbul, Fakülteler Matbaası, 1979.
• Özsunay, Ergun, Hayatın Başlangıcı ve Sonuna İlişkin En Önemli Hukuksal Sorunlar, İstanbul, 1998.
• Öztan, Bilge, Kişiler Hukuku, Gerçek Kişiler, Ankara, Yetkin Yayınları, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 11. Bası, 2021.
• Petek, Hasan, Kişilik Değerlerinin Ölümden Sonra Korunması, Ankara, Yetkin Yayınları, 2015.
• Said, Abuhasna et al., “A brain-dead pregnant woman with prolonged somatic support and successful neonatal outcome: A grand rounds case with a detailed review of literature and ethical considerations”, International Journal of Critical Illness & Injury Science, Temmuz-Eylül 2013, Cilt 3, Sayı 3, s.220-224.
• Serozan, Rona, Medeni Hukuk Genel Bölüm Kişiler Hukuku, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2018.
• Serozan Rona, Çocuk Hukuku, İstanbul, Vedat Kitapçılık, Genişletilmiş İkinci Bası’dan Tıpkı Bası, 2017.
• Tepehan, Selma ve İmdat Elmas, “Beyin Ölümü Tanısı Almış Hastalarda Tıbbi Desteği Kesme Kararı ve Bu Konudaki Yetki Sorunu”, Bakırköy Tıp Dergisi, Cilt 12, Sayı 4, 2016, s. 207-212.
• Tezcan, Durmuş, Mustafa Ruhan Erdem ve Murat Önok, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Ankara, Güncellenmiş 21. Baskı, 2023.
• Yılmaz, Candan, Çocuk Düşürtme ve Düşürme Suçları (Yüksek Lisans Tezi, Danışman Güneş Okuyucu Ergün), Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı), 2019 (https://tez.yok.gov.tr, Tez No:535010).
• Youngner, Stuart ve Insoo Hyun, “Pig brain study could fuel debates around death”, Nature, Cilt 568, Sayı 7752, 18 Nisan 2019, s.302-304.
• Warren, Alex et al., “Brain death in early pregnancy: A legal and ethical challenge coming to your intensive care unit?”, Journal of the Intensive Care Society, Cilt 22, Sayı 3, 2021, s.214-219. Wicks, Elizabeth, “The Legal Definition of Death and the Right to Life”, in Shane McCorristine (Ed.), Interdisciplinary Perspectives on Mortality and its Timings, Palgrave Historical Studies in the Criminal Corpse and its Afterlife. Palgrave Macmillan, London, 20 Eylül 2017, s.119-131.