TİCARİ DAVA ŞARTI ARABULUCULUK AÇISINDAN LİMİTED ŞİRKET ORTAĞININ ÇIKMA VE AYRILMA AKÇESİNİ BİRLİKTE TALEP ETTİĞİ DAVALAR: YÜKSEK MAHKEME KARARLARI IŞIĞINDA BİR DEĞERLENDİRİLME

Yıl 2025, Cilt: 83 Sayı: 3, 657 - 726, 15.10.2025

Sevgi Bozkurt Yaşar

https://doi.org/10.30915/abd.1681106

Öz

Limited şirkette ortağın şirket sözleşmesinde öngörülen nedenlerle veya haklı sebeple ortaklıktan çıkması mümkündür (TTK m. 638). Ortak, şirket sözleşmesinde öngörülen sebeplerle veya haklı sebeple çıkması ve bunun iç ilişkide hüküm ve sonuçlarını doğurması ile ortak sıfatını kaybeder. Çıkma, ortak sıfatına bağlı hak ile yükümlülükleri ortak bakımından sona erdirir. Ayrıca TTK m. 641/1 uyarınca çıkma davası açan ortak kendisine esas sermaye payının gerçek değerine uyan ayrılma akçesinin ödenmesini talep edebilir. Uygulamada bu davalar genel olarak birlikte açılmaktadır. TTK m. 5/A’da, Kanun’un 4 üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar para olan alacak, tazminat, itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında, dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir. Ortağın çıkma talebini içeren talep ve dava anılan hüküm kapsamına girmezken, ayrılma akçesi talebi ise bir miktar alacak içermesi nedeniyle TTK m. 5/A kapsamına dahildir. TTK m. 5/A’nın bu davalarda ne şekilde uygulanması gerektiğinin Yüksek Mahkemenin kararları ile birlikte ele alınması ve değerlendirilmesi konunun aydınlatılması açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Limited Şirket , Çıkma , Ayrılma Akçesi , Ticari Dava , Arabuluculuk

CASES IN WHICH THE SHAREHOLDER OF A LIMITED LIABILITY COMPANY REQUESTS THE EXIT AND FINANCIAL SETTLEMENT TOGETHER IN TERMS OF COMMERCIAL LITIGATION MEDIATION: AN EVALUATION IN THE LIGHT OF HIGH COURT DECISIONS

Öz

In a limited company, it is possible for a partner to leave the partnership for the reasons specified in the company agreement or for justified reasons (Article 638 of Turkish Commercial Code). A partner loses his/her partnership status if he/she resigns for reasons stipulated in the company agreement or for a just cause and if this has consequences for internal relations. Resignation terminates the rights and obligations attached to the shareholder’s title for the shareholder. In addition, pursuant to Article 641/1 of the TCC, the shareholder who files an exit lawsuit may demand the payment of a financial settlement corresponding to the actual value of the share capital. In practice, these lawsuits are generally filed together. Pursuant to Article 5/A of the TCC, among the commercial lawsuits specified in Article 4 of the Law and other laws, in receivables, compensation, cancellation of objection, negative assessment and reclamation lawsuits whose subject matter is a sum of money, it is accepted as a condition for filing a lawsuit that the mediator is consulted before the lawsuit is filed. While the request and lawsuit involving the shareholder's exit request are not covered by the aforementioned provision, the financial settlement request is included within the scope of Art. 5/A of the TCC since it involves a certain amount of receivables. It is important to consider and evaluate how Article 5/A of the Turkish Commercial Code should be applied in these cases together with the decisions of the Supreme Court in order to shed light on the issue.

Anahtar Kelimeler

Limited Liability Company , Resignation , Financial Settlement , Commercial Litigation , Mediation.

Kaynakça

• Aker, Halit. “Anonim ve Limited Şirketlerde Ortaklık Sıfatının Sona Ermesi ve Özellikle Haklı Sebeple Fesih Davasına İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 32, no.1 (2016):63-150.
• Akil, Cenk. “Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Hakkında Usûl Hukuku Bakımından Bazı Değerlendirmeler”, TAAD 11, no. 41 (Ocak 2020): 307-324.
• Aksoy, Elif. “Objektif Dava Birleşmesi”, TBB Dergisi, no. 117 (Nisan 2015): 201-232.
• Alangoya, Yavuz, M. Kamil Yıldırım ve Nevhis Deren Yıldırım. Medeni Usul Hukuku Esasları. Beta Yayıncılık, 2009.
• Altmeppen, Holger ve Günter Roth. Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung (GmbHG) Kommentar, C.H. Beck, 2012.
• Arslanlı, Halil. Kollektif ve Komandit Şirketler. İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1960.
• Arslanlı Halil ve Hayri Domaniç. Ticaret Kanunu Şerhi, C.III. Temel Yayınları, 1989.
• Atalay, Oğuz. “Emare İspatı”, Manisa Barosu Dergisi, no. 18 (Temmuz-Ekim 1999): 7-22.
• Atalay, Oğuz. Menfi Vakıaların İspatı. İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 2001.
• Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan. Medenî Usûl Hukuku. 3. Baskı, Yetkin Yayıncılık, 2020.
• Ayoğlu, Tolga. Sermaye Şirketleri Özelinde Şirketler Hukuku Uyuşmazlıklarının Çözümünde Tahkim. Oniki Levha, 2018.
• Azaklı Arslan, Betül. Medeni Usul Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk. Yetkin Yayınevi, 2018.
• Budak, Ali Cem. “Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk”, Medeni Usul ve İcra -İflas Hukuku Dergisi, 15 no.42 (2019): 25-40.
• Budak, Ali Cem ve Varol Karaaslan. Medeni Usul Hukuku. 8. Baskı, Filiz Kitabevi, 2024.
• Başözen, Ahmet. İlk Görünüş İspatı. Adalet Yayınevi, 2010.
• Baştuğ, İrfan. Limited Şirkette Ortağın Çıkma ve Çıkarılması. Ege Üniversitesi Matbaası, 1974.
• Bulut, Uğur. Medenî Usûl Hukukunda Davaların Yığılması (Objektif Dava Birleşmesi). Adalet Yayınevi, 2017.
• Cenkci, Esra. “Çıkan ya da Çıkarılan Limited Ortağına Ayrılma Akçesinin Ödenmesi (TTK m. 642), Ankara Barosu Dergisi 76, no. 4 (2018):1-50.
• Çamoğlu, Ersin. Kollektif Şirketlerde Haklı Sebep Kavramı ve Ortağın Haklı Sebeple Çıkarılması. İstanbul, 1976. Çamoğlu, Ersin. “Limited Ortaklıktan Çıkarılma”, Batider 30, no.3 (2014): 10-15.
• Çebi, Hakan. Limited Şirketler Hukuku. Adalet Yayınevi, 2019.
• Çevik, Orhan Nuri.Limited Şirketler Hukuku ve Uygulaması. Yetkin Yayınevi, 2003.
• Dubs, Markus. Der Austritt aus der GmbH, REPRAX, 1/2002, s.23-39.
• Erdem, Ercüment. “Şirketler Hukuku Uyuşmazlıklarının Tahkime Elverişliliği” Tahkim Anlaşması. Ed. Hatice Özdemir Kocasakal/Süheyla Balkar, Oniki Levha, 2020, s. 1-24.
• Eminoğlu, Cafer. “Anonim Şirketler Hukuku Uyuşmazlıklarının Arabuluculuğa Elverişliliği ve Elverişliliğin Tespitinde Ölçüt Önerileri”, TFM 7, no. 2 (2021): 271-290.
• Eminoğlu, Cafer ve Ersin Erdoğan. Ticari Uyuşmazlıklarda İhtiyari ve Dava Şartı (Zorunlu) Arabuluculuk. Adalet Yayınevi, 2020.
• Fastrich, Lorenz. Baumbach/Hueck, GmbH-Gesetz: Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung, C.H.Beck, 2013.
• Foerste, Ulrich. Musielak /Voit Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfasssungsgesetz Kommentar. 18 Aufl, Franz Vahlen, 2021.
• Göksoy, Yaşar Can. “Sermaye Şirketlerinde Çıkma, Çıkarılma ve Fesih Davalarının Dava Şartı Olarak Arabuluculuğun (TTK m. 5/A) Kapsamı Açısından Değerlendirilmesi”, Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Sempozyumu II ve Makaleler- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi Başkanı Merhum Mehmet Kılıç'a Armağan. Oniki Levha, 2020, 103-132.
• Gözüyeşil, Fevzi Fırat. “Limited Şirketlerde Çıkmaya Katılma”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17, no.1-2 ( 2013): 663-682.
• Handschin, Lukas ve Christof Truniger. Die neue GmbH. 2. Aufl., Schulthess, 2006.
• Karslı, Abdurrahim. Medeni Muhakeme Hukuku Ders Kitabı. 3. Baskı, Alternatif Yayıncılık, 2012.
• Kendigelen, Abuzer. Yönetime Katılma Haklarında İmtiyaz. Beta Yayıncılık, 1999.
• Kırtıloğlu, S. Serhat. “Medeni Yargılama Hukukunda Objektif Dava Birleşmesi”, EÜHFD 18, no. 3–4, (2014): 133-172.
• Koçyiğit, İlker ve Alper Bulur. Ticari Davalarda Dava Şartı Arabuluculuk. Arabuluculuk Daire Başkanlığı, 2019.
• Köroğlu, Anıl. “Görevsizlik Kararının Dava Şartı Arabuluculuk Üzerindeki Etkileri (Arabuluculuğa Başvurunun Zorunlu Olmadığı Uyuşmazlıklarda Arabuluculuğa Başvurmak Zorunlu Mudur?)”, Selçuk Hukuk Kongresi 2020 Özel Hukuk Tebliğleri Tam Metin Kitabı. Nobel, 2020.
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü. Demir Yayınevi, 2001.
• Kuru, Baki ve Burak Aydın.İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı. 8. Baskı, Yetkin Yayınevi, 2023.
• Korkmaz, Cansu. “Davaların Yığılmasında Dava Şartı Arabuluculuk İncelemesi”, YBHD 7, no. 2 (2022): 1365-1406. Küng, Manfred ve Raphaël Camp. GmbH-Recht, Das revidierte Recht zur Gesellschaft mit beschränkter Haftung. Orell Füssli, 2006.
• Muşul, Timuçin. Medenî Usul Hukukunda Terdit İlişkileri. 2. Baskı, Yetkin Yayınevi, 2009.
• Nussbaum, F.Martin, Reto Sanwald ve Markus Scheidegger. Kurzkommentar zum neuen Gmbh-Recht. Cosmos, 2007.
• Özdoğan Daloğlu, Tuğba.Limited Şirketlerde Çıkma ve Çıkarılma. Oniki Levha, 2020.
• Öztürk Dirikkan, Hanife. Limited Şirket Ortağının Ayrılması ve Ayrılma Payı. Yetkin, 2005.
• Paslı, Ali. “Ticari İşletme ve Ticaret Şirketleri Bakımından Zorunlu Arabuluculuğun Değerlendirilmesi: Türk Ticaret Kanunu 5/A Maddesinin Yorumlanması”, Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk. Seçkin Yayınevi, 2019,13-25.
• Pekcanıtez, Hakan. Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku Cilt II. Ed. Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes, Mine Akkan, Hülya Taş Korkmaz, 15. Baskı, Oniki Levha, 2017.
• Pekcanıtez, Hakan, Oğuz Atalay ve Muhammet Özekes. Hakan Medeni Usul Hukuku, Ders Kitabı. 9. Baskı, Oniki Levha, 2021.
• Pohlmann, Petra. Zivilprozessrecht. C.H. Beck, 2009.
• Poroy, Reha, Ünal Tekinalp ve Ersin Çamoğlu. Ortaklıklar Hukuku II. Vedat Kitapçılık, 2019.
• Pulaşlı, Hasan. ‘Anonim Şirketlerde Yönetimde İmtiyaz ve Buna İlişkin Esas Sözleşme Düzenlemelerinin Anlam ve Etkisi’, Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na 65. Yaş Günü Armağanı. Beta Yayıncılık, 1999, 563-592.
• Pulaşlı, Hasan. Şirketler Hukuku Şerhi, C.IV. 4.Baskı, Adalet, 2022.
• Reichold, Klaus. Thomas/Putzo, ZPO Zivilprozessordnung. 34.Aufl. C.H.Beck, 2013.
• Roth, Herbert. Stein/Jonas Kommentar zur Zivilprozessordnung, Band 3, §§148-270. 23.Aufl, Mohr Siebeck, 2016. Sidim, Muhammed Furkan. Limited Şirkette Çıkma ve Çıkarılma. Adalet, 2021.
• Siffert, Rino, Marc Pascal Fischer ve Martin Petrin. Stämpflis Handkommentar SHK GmbH-Recht: Revidiertes Recht der Gesellschaft mit beschränkter Haftung (Art.772-827 OR). Stämpli Verlag AG, 2008.
• Stäubli, Christoph. Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht II, Art. 530-964 OR, Art. 1-6 SchlT AG, Art. 1-11 ÜBest (GmbH), Art. 1-2 ÜBest (Rechnungslegung 2011), Art. 1-3 ÜBest (GAFI 2014). ed. Honsell, Heinrich; Vogt, Nedim Peter; Watter, Rolf, 5. Aufl., Helbing Lictenhahn Verlag, 2016.
• Sulu, Muhammed. “Limited Ortaklıklardaki Veto Hakkı ve Veto İşleminin Hükümsüzlüğüne Dair İnceleme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 29, no. 1 (Haziran 2023): 574-595.
• Şahin, Ayşe. “Limited Şirkette Ortağın Ortaklıktan Çıkması ve Çıkarılması”, Marmara Üniversitesi Hukuku Fakültesi Dergisi Özel Sayısı 18, no. 2 ( 2012): 851-858.
• Şahin, Ayşe. “Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun Limited Ortaklıkta Ortağın Çıkması ve Çıkarılmasına İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Ersin Çamoğlu’na Armağan. Vedat, 2013, 175-210.
• Şener, Oruç Hami. Limited Ortaklıklar Hukuku. Seçkin Yayınevi, 2017.
• Tanrıver, Süha. “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler”, TBB Dergisi, no. 147, (2020): 111-142.
• Tanrıver, Süha. Medeni Usul Hukuku C.I. 6. Baskı, Yetkin Yayınevi, 2024.
• Taşdelen, Nihat. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Limited Ortaklıklarda Çıkma Çıkarılma ve Fesih. Yetkin Yayınevi, 2012.
• Taşpınar Ayvaz, Sema. “Medeni Usul ve İcra–İflâs Hukuku Çerçevesinde Ticarî Davalarda Zorunlu Arabuluculuk” Farklı Bakış Açılarından Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Zorunlu Arabuluculuk Sempozyumu 3 Mayıs 2019, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2020, 25-35.
• Tatlı, Burçak. “Limited Şirketlerde Çıkma, Çıkarma ve Ayrılma Akçesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 25, no. 1 (2021) :165-210.
• Tekinalp, Ünal. Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku. Vedat Kitapçılık, 2015.
• Timuçin, Muşul. Medenî Usul Hukukunda Terdit İlişkileri. 2. Baskı, Yetkin Yayınevi, 2009.
• Tüzemen Atik, Ebru. “Anonim Şirketlerden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Arabuluculuğa Elverişliliği Üzerine Düşünceler”, Prof. Dr. Rıza Ayhan’a Armağan. Yetkin Yayınevi, 2022, s. 1507-1553.
• Ulusan, Banu. Sermaye Şirketlerinde Zorunlu Arabuluculuk. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024.
• Umar, Bilge ve Ejder Yılmaz. İsbat Yükü. Kazancı, 1980.
• Üstündağ, Saim. Medeni Yargılama Hukuku C.1-2. 6. Baskı, Alfa, 1997.
• Yardım, Mehmet Ertan. “Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuğa Başvuru”, Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk. Ed. Ceyda Süral Efeçınar, Mehmet Ertan Yardım, Seçkin Yayınevi, 2019.
• Yaşar Coşkun, Sevda ve Munise Seray Göncü Döner. “Davaların Yığılması ve Terditli Davalar Açısından Ticari Dava Şartı Arabuluculuk: Mahkeme Kararları Üzerinden Bir Analiz”, EBYÜ-HFD. 24 , no. 1–4, (Aralık 2020): 89-117.
• Yavuz, Mustafa. “Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk”, Gümrük Ticaret Dergisi 5, no. 15, (Şubat 2019):52-61.
• Yıldız, Şükrü. Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Limited Şirketler Hukuku. Arıkan, 2007.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Sözlüğü. Yetkin, 2001.