Tahvil – Bono ve hisse senedi yatırımlarının raporlanması

Yıl 2010, Sayı: 19, 53 - 68, 01.07.2010

Kadir Dabbağoğlu

Öz

Tahvil –bono ve hisse senetleri işletmeler için önemli bir yatırım aracıdır. Menkul kıymet olarak adlandırılan bu tür finansal araçlar işletme yönetiminin tercihine göre kısa ve uzun vadeli yatırım konusu yapılabilmektedir. Kısa vadede faiz, temettü geliri veya alım-satım kârı elde etmek amacıyla edinilen menkul kıymetler genellikle piyasası olan ve dolayısıyla dâhil oldukları piyasada işlem gören menkul kıymetlerdir ve hesap dönemlerinde piyasa (gerçeğe uygun) değerleri üzerinden değerlenerek raporlanırlar. Satınalma değeri ile raporlama tarihindeki piyasa değeri arasındaki farklar işletmenin faaliyet sonuçları ile ilişkilendirilir. Yukarıda belirtilen kısa vadeli amaçlar dışında, işletme aktifine dâhil edilen bir menkul kıymetin değerlemesi için işletme yönetiminin öncelikle menkul kıymeti “vadesine kadar aktifte tutulacak” veya “satılmaya hazır” menkul kıymet olarak tanımlaması gerekir. Vadesine kadar aktifte tutulacak tahvil ve bonolar itfa edilmiş maliyet değerleri ile değerlenir ve raporlama dönemleri itibariyle itfa edilmiş maliyet değerlerinde ortaya çıkan değişimler faaliyet sonuçları ile ilişkilendirilir. Satılmaya hazır nitelikteki menkul kıymetler ise raporlama tarihindeki piyasa değeri (gerçeğe uygun değer) ile değerlenir ve maliyet değerleri ile arasındaki farklar özkaynaklar ile ilişkilendirilir. Piyasası olmayan ve dolayısıyla gerçeğe uygun değerini ifade eden bir piyasa fiyatı bulunmayan satılmaya hazır bir menkul kıymet ise raporlama tarihinde maliyet değeri ile değerlenir ve değer düşüklüğü kontrol edilerek gerekli karşılık ayrılır. Çalışma bu kapsamda, menkul kıymetlerin Türkiye Muhasebe Standartları’na göre nasıl değerleneceği ve ıskonto edilmiş maliyet değerinin ile değer düşüklüğünün tespiti için gerekli olan hesaplamaları incelemektedir

Anahtar Kelimeler

Tahvil, bono, hisse senedi, muhasebe standartları, bugünkü değer

Reporting of investment in Bonds-Bills and shares

Öz

Bonds-bills and shares are all important financial investment instruments for enterprises. These financial investment instruments can be acquired as short and long term financial investments by enterprises. Bonds-bills and shares acquired from markets to obtain interest, dividend income or gain on sale in short-term are stated with the market (fair) value occurred at the balance sheet date. Fluctuations between acquisition (cost) value and fair value are associated with results of operations. All other investments in bonds- the management are stated with their market value at balance sheet dates and fluctuations between acquisitions (cost) value and market (fair) value are                                                             1 Dr. T.C. İstanbul Aydın Üniversitesi İnönü Cad. No.40 Beşyol Küçükçekmece İstanbulTel. 0212 425 61 51, [e-mail], associated with shareholders’ equity. In case of unavailability of an active market, these kinds of securities are stated with their cost values at balance sheet date. However, impairment in securities should also be checked and necessary provision is stated in balance sheet. The article is on valuation and reporting of bills-bonds and shares acquired by enterprises, as part of Turkish Accounting Standards and looks over calculations for discounted cost value and test of impairment in securities.bills and shares should be classified as “available for sale” and “to be held till maturity” by the enterprise management. Bonds and bills to be held till maturity are stated with discounted cost value in balance sheet. Changes in discounted cost value are associated with results of operations. Bonds-bills and shares classified as available for sale by

Anahtar Kelimeler

Bonds, bills, accounting standards, present value

Kaynakça

• Aksöyek, İsmet ve Yalçıner, Kürşat (2005). Finansman Problemleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Balçık, Bahaettin (2003). Yatırım Projelerinin Hazırlanması ve Değerlendirilmesi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Berk, Niyazi (1990). Finansal Yönetim. Eskişehir: Bilim Teknik Yayınevi
• Bolak, Mehmet (1998). Finans Mühendisliği. İstanbul: Beta Basım
• Bolak, Mehmet (2005). İşletme Finansı. İstanbul: Birsen Yayınevi
• Bradford, Cornell (1993). Corporate Valuation - Tools for Effective Appraisal Decision making.
• Burr Ridge IL: Business One Irwin. Ercan, Kamil Metin ve Ban, Ünsal (2005). Finansal Yönetim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Foster, George (1986). Financial Statements Analysis. Englewood Cliffs: Prentice-Hall International Inc.
• Grant James (1997). Foundations of Economic Value Added Pennsylvania: Frank J. Fabozzi Associates.
• Gürbüz, Osman ve Ergincan, Yakup (2004). Şirket Değerlemesi – Klasik ve Modern
• Yaklaşımlar. İstanbul: Literatür Yayınları. Gürsoy, Tuncer (2007). Finansal Yönetim İlkeleri. İstanbul: Doğuş Üniversitesi Yayınları
• İvgen, Hünkar (2003). Şirket Değerleme. İstanbul: Finnet Yayınları.
• Koç, Erdem ve Kevük, Mehmet (2008). Ticari Matematik. Adana: Nobel Kitabevi.
• Mısırlıoğlu, Ufuk (2008). “Türkiye Muhasebe Standartlarına Göre Finansal Araçların
• Muhasebeleştirilmesi” Mali Çözüm. 86 (2008): 65 – 81.
• Okka, Osman (2009). Analitik Finansal Yönetim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Seyidoğlu Halil (1992). Ekonomik Terimler, Ansiklopedik Sözlük. Ankara: Güzem Yayınları.
• TMSK - Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (2007). Türkiye Muhasebe Standartları.
• Ankara: Fersa Matbaası. Wallace S. James (1997). Adopting Residual Income Based Compensation Plans, Evidence of
• Effects on Management Actions. CA Irvine: University of California Working Paper. White, Gerald, Sondhi, Ashwinpaul ve Fried Dow (1997). The Analysis and Use of Financial
• Statements. USA: John Wiley & Sons Inc. http://www.sternstewart.com/?content=proprietary&p=eva (Erişim Tarihi: 30.05.2010)