Yeşilçam melodramları ve ilk romanlarımızda tiplemeler

Yıl 2010, Sayı: 19, 69 - 79, 01.07.2010

Filiz Çelik

Öz

1950-1970 arası dönemde Yeşilçam'ın Hollywood melodramları ve geleneksel anlatım kalıpları etkisi altında oluşturduğu tiplemeler, Tanzimat romanının batıdan ithal edilişi sırasında ilk Türk romancılarının yarattığı tiplemelerle karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Bu çalışmanın amacı batı ve Türk toplumu arasındaki sosyo-kültürel, tarihsel ve ekonomik farklılıkları ortaya koyarak, Türkiye'deki batılılaşma sürecinin hem Yeşilçam yönetmenlerinin hem de ilk romancılarımızın karakter yaratma girişimlerinin tiplemeye yönelmeyle sonuçlanmasını gözler önüne sermektir. Yukarıda anılan dönemlerdeki Yeşilçam yönetmenleri ve ilk Türk romancılarının yapıtlarındaki tiplemeleri zaman, mekan ve kişiler arası ilişkiler çerçevesinde çözümlemeye çalıştık. Sonuç olarak farklı dönemlerde üretilmelerine karşın, adı geçen dönemdekii filmlerde ve ilk romanlarımızda karakterlerin geçmişlerine, toplumsal çevrelerine ilişkin yeterli bilgi verilmediğinden ve diğer yan kişiliklerle ilişkileri kurulmadığından her iki sanat dalında da yaratılmaya çalışılan karakterlerin tipleme olmaktan öteye geçemediklerini tespit ettik

Anahtar Kelimeler

Tiplemeler, Yeşilçam, İlk Türk Romanları

Stereotypes in yeşilçam melodramas and in our first novels

Öz

Stereotypes developed by Yeşilçam under the influence of Hollywood melodramas have been considered in comparison with the stereotypes created by the first Turkish authors during the importation period of Western novel. The purpose of this study is to prove that both Yeşilçam directors and our first novelists has tend to constitute stereotypes due to socio-cultural, historical and economical differences between the West and the Turkish society and the Westernization process in Turkey. We have tried to analyse the stereotypes in the films of Yeşilçam produced during the above mentioned period and the stereotypes in our first novels within the framework of time, space and relations between persons. Though they were produced at different period of times, the characters tried to be created have resulted in stereotypes in both art forms due to the insufficient information about the backgrounds, environments and relations between characters and sub-characters

Anahtar Kelimeler

Stereotypes, Yeşilçam, First Turkish Novels

Kaynakça

• Adanır, O.(1994), Sinemada Anlam ve Anlatım, Ankara:Kitle yayınları
• Abisel,N(1994),Türk Sineması Üzerine Yazılar,Ankara:İmge Kitabevi
• Branston, P.N.(2000),Cinema and Cultural Modernity,Buchingham Philadelphia:Open University Press.
• Dino, G.(2008), Türk Romanının Doğuşu. İstanbul:Agora Kitaplığı
• Has-Er, M.(2000), Tanzimat Devri Türk Romanında Kadın Kahramanlar, Ankara:Atatürk Kültür Merkezi yayınları
• Kıran, Z. ve Kıran, A.(2007), Yazınsal Okuma Süreçleri, Ankara:Bilgi Kitabevi.
• Kırel, S.(2005), Yeşilçam Öykü Sineması, İstanbul:İletişim yayınları.
• Moran, B.(1998), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış-I, İstanbul:İletişim yayınları.
• Özakman, T(2004),Oyun ve Senaryo Yazma Tekniği-tiyatro,radyo, televizyon,sinema
• Ankara:Bilgi Kitabevi Özgüç,A.(2005), Türlerle Türk Sineması-Dönemler/Modalar/Tiplemeler
• Tanilli,S.(1987)),’AT Kapılarını Zorlarken Avrupa Kültürünün Kimliği’(içinde) Milliyet Sanat Dergisi, sayı,169.
• Tunalı, D.(2006), Batıdan Doğuya, Hollywood’dan Yeşilçam’a Melodram-Zihniyet ve Kültür Etkileşimleri Çerçevesinde Yeşilçam Melodramı’na Bakış, Ankara:Aşina Kitaplar.
• Timur, T.(2002), Osmanlı Türk Romanında Tarih Toplum ve Kimlik, İstanbul:İmge Kitabevi.
• Yağız, N.(2009),Türk Sinemasında Karakterler ve Tipler-Türk Sinemasının Türk Toplumuna
• Bakışı-1950-1975 Dönemi, İstanbul:İşaret yayınları.
• Yeres, A.(der.),(2005),65 Yönetmenimizden Yerellik Ulusallık, Evrensellik Geriliminde Sinemamız, İstanbul:Donkişot Güncel yayınlar.