Dilek Sabancı Parkı’nın engelsiz tasarım kriterleri açısından incelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 62, 227 - 250, 01.04.2021

Pelin Koramaz , Ufuk Fatih Küçükali

Öz

Erişebilirlik sosyal hayata katılabilme açısından her birey gibi engelliler için de oldukça önemli bir konudur. Kentsel mekanlar içerisindeki kamusal alanların her birey açısından erişilebilir olması gerekmektedir. Mekan tasarımları yapılırken erişilebilir, güvenli, konforlu ulaşım planlanması yapılmalıdır. Kullanıcı bireylerin ihtiyaçları ön planda tutulmalı ve tasarımı ona göre planlanmalıdır. Çünkü toplumsal yaşamın her alanında engelli bireylerin de yer aldığı unutulmamalıdır. Fiziksel çevrenin ve çeşitli işlevlere sahip yapılara ait mimari çözümlerin yetersiz olması, sosyalleşme açısından özellikle park tasarımları planlanırken genellikle uygun tasarımda olmayışı engellilerin bu mekanlardan faydalanamamasına sebep olmaktadır. Bu nedenle fiziksel çevre ve ulaşım sistemleri; planlama ve tasarım aşamasından itibaren, engellilerin kullanım ve erişebilirlik açısından gereksinimlerini karşılayacak şekilde düzenlenmelidir. Engelli bireylerin sosyal yaşama katılımı, eğitim ve istihdamı konusunda, öncelikle fiziksel çevrede bulunan engellerin kaldırılması gerekmektedir. Bu çalışmada; “Kentsel mekanların tasarlanmasında her bireyin eşit şekilde erişilebilir ve kullanılabilirliğine yönelik tasarımlar ve düzenlemeler geliştirilmelidir, ihtiyaç halinde mekanlar yeniden düzenlenmelidir. “hipoteziyle başlanmıştır. Dilek Sabancı Parkı 2002 yılında açılmasına rağmen engellilere yönelik eksikliklerden dolayı ihtiyaçlar doğrultusunda 2017 yılında yeniden düzenlenmiştir. Bu sebeple son düzenlemelerinden sonra engelliler açısından rahat kullanılabilir ve erişilebilir mi ?" sorusuna yanıt aranmıştır. Bu bağlamda amaç; Dilek Sabancı Parkı'nın eğimli bir arazide konumlanmış olmasına rağmen kullanım olanaklarının engelli bireyler açısından ne kadar erişilebilir ve kullanılabilir olduğunu tespit etmektir. Çalışma; arazi gözlemleri ve konu ile ilgili literatürlere dayalı olarak geliştirilerek, görsel materyallerle desteklenmiştir. Park alanı; ulaşılabilirlik (park girişi, yaya yolu, merdiven, rampa, otopark), peyzaj, donatı elemanları (oturma elemanı, işaret ve yönlendirme levhası, su elemanları, aydınlatma elemanı, çöp kutusu), kullanım ve aktiviteye (çocuk oyun alanı, basket sahası spor alanı) ilişkin özellikler, engellilere yönelik dış mekân standartları temel alınarak analiz edilmiştir. Bulgular kapsamında engellilere yönelik yeniden düzenlenen parkın yeterliliği değerlendirilerek mevcut durumu analiz edilmiş ve çözüm önerileri geliştirilmiştir. Sonuç olarak, herkes için engelsiz tasarımın ön planda tutulmasının önemi vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel mekanlar, engelli bireyler, erişilebilirlik, fiziksel çevre, Dilek Sabancı Parkı

Dilek Sabancı Park’s Examination to Determine its barrier-free design needs

Öz

Accessibility is extremely important in order to be a part of social life, especially for disabled people. Every building around the city has to be accessible to each individual. While an architect designing a building, he/she should be including accessibility(wheel chair, elevator, etc,), security and comfortable transportation. This is because disabled people are included in every part of the life.Because of the unfit conditions of public parks, social life for disabled can be difficult and can end up for them to not be able to use them. That is why, while designing public areas and transportation systems, disabled people should be considered as a priority and the designs should meet the conditions needed for disabled people. In order for disabled people to join the social life, get an education and be an employee, all the obstacles should be removed. In this essay, the real hypothesis is “Public places should be designed or rearranged for each individual to enjoy without any interference”.Even Though Dilek Sabanci Park was builded in 2002, because of its unfit conditions for disabled people, it was renovated in 2017. That is why, after the renovation, the main question asked was“is it fit for disabled people, and can they access it?” In this project, the aim was to see, even under unfit road conditions, since the park was builded on an inclined road, how easily disabled people would be able to enjoy the park. Project was supported by field observation, necessary literature and pictures. Park area; accessibility(Park entrance, sidewalks, stairs, ramps and parking lot), landscape, equipments( bench, signs, drinking fountains, lightnings and trash cans), activity areas(child playground, basketball court and sport field) are designed after analyzing the standard needs of an disable people.With the discovery of the needs, the park's conditions were evaluated and the current situation was analysed. Then the solutions are found. As a result, the importance of equality, and barrier-free life should be considered in each plan.

Anahtar Kelimeler

Keywords: Urban spaces, disabled individuals, accessibility, physical environment, Dilek Sabancı Park

Kaynakça

• Eşkil, Ö. Y. (2011). Engelliler için dış mekan tasarım özellikleri bağlamında Ankara kent parklarının irdelenmesi (Master's thesis, Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Kaya, E. (2016). Engelli bireylerin rekreatif faaliyetlere ilişkin tutumları ve sportif rekreasyon alanlarının engellilere uygunluk düzeylerinin incelenmesi. Meşhur, H. F. A., & Tekin, M. (2018). Evrensel Tasarım Yaklaşımının Şehir Planlama Disiplini Bakış Açısı ile Değerlendirilmesi. Online Journal of Art and Design, 6(5), 94-111.
• Özdingiş, N. (2007) “İstanbul Kent Parklarının Bedensel Özürlüler Açısından Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma’’ Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,İstanbul
• TUİKve ÖZİ (2004) Türkiye Özürlüler Araştırması 2002, T Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı ve TC Başbakanlık İdaresi Başkanlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü, 150s.
• (URL 1) https://www.unesco.org.tr/Pages/108/219/S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilir-Kalk%C4%B1nma-2030-Hedefleri-%C4%B0htisas-Komitesi
• (URL2) https://www.sabancivakfi.org/tr/sosyal-tesisler/istanbul/besiktas-belediyesi-dilek-sabanci-parki