Bireysel Olarak Riskli Gruplarda Riskli Alkol Tüketimi; Alkol Kullanımının Sağlığa Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 171 - 181, 21.05.2021

Merve Erdoğdu Gözde Şentürk Nuray Öğün Şatıroğlu

Öz

Riskli alkol tüketimi; psikososyal problemler kaynaklı, kronik hasta- lıklardan ağır psikiyatrik bozukluklara kadar ruh ve beden sağlığı üzerinde olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. Çalışmamızın amacı dezavantajlı gruplarda alkol tüketimini incelemek ve alkol bağımlılığının psikolojik, nörofizyolojik ve sağlık üzerine etkilerini incelemektir. Literatürler alkol bağımlılığının neden olduğu sağlık ve psikolojik etkileri incelendi. Riskli alkol tüketiminin getirdiği psikolojik sorunlarına bakıldığında; sinir siste- mini olumsuz etkilediği, şiddet, cinsel saldırı, yasal sorunlar, riskli seksüel davranışlar, intihar, travma, duygudurum bozukluğu, anksiyete bozukluğu ve uyku bozuklukları gibi sorunlara neden olduğu; sağlık sorunlarına bakıl- dığında ise karaciğer yağ metabolizması bozuklukları, karaciğer yağlanma- sı, alkolik siroz, tiamin gibi birçok vitamin eksikliklerini, protein yetersiz- likleri, kardiyomiyopati, hipoglisemi koması, meme ve kolon kanseri, adet düzensizliği, kolesterol seviyelerinde düşüşler gibi birçok akut ve kronik hastalıklara neden olduğu görülmüştür. Riskli gruptaki kişilerin (çocuk, genç, yaşlı, engelli, kadın, eşcinsel ya da diğer azınlıklar gibi) riskli alkol tüketimine daha çok maruz kaldığı görülmektedir. Bireysel olarak riskli gruplarda riskli alkol tüketimi sonucu bağımlılığın kompleks ve multifak- töriyel yönü nedeniyle beyin üzerindeki etkilerinin incelendiği daha çok disiplinlerarası bilimsel çalışmalara ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

riskli gruplar, riskli alkol tüketimi, sağlık

Kaynakça

• Akvardar Y. (2005). Alkol ile ilişkili Bozuklukların Epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri Journal of Internal Medical Sciences, 1(47), ss. 5-9.
• Albayrak, A. A. (1989). Alkol Ve Gebelik (Fetus Ve Yeni Doğan İçin Belirgin Bir Risk Faktörü). Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 9(3) ,ss. 231-235.
• Altıntoprak, A. E., Akgür, A. S., Yüncü, Z., Sertöz, Ö. Ö., & Coşkunol, H. (2008). Kadınlarda alkol kullanımı ve buna bağlı sorunlar. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(2), ss. 197-208.
• Arky, R. A. (1971). “The effect of alcohol on carbohydrate metabolism: carbohydrate metabolism in alcoholics.” The biology of alcoholism. Springer, Boston, MA, ss. 197- 227.
• Avrupa Uyuşturucu Raporu (2019), http://www.emcdda.europa.eu/system/files/ publications/11364/20191 724_TDAT19001TRN_PDF.pdf, (E.T. 22.12.2020).
• Bruıjnzeel, A. W., Repetto, M., & Gold, M. S. (2004). Neurobiological mechanisms in addictive and psychiatric disorders. Psychiatric Clinics, 27(4), .ss. 661-674.
• Burningham, K., & Thrush, D. (2003). Experiencing environmental inequality: the everyday concerns of disadvantaged groups. Housing Studies, 18(4), ss. 517-536. Campanella, S., Petit, G., Maurage, P., Kornreich, C., Verbanck, P., & Noël, X. (2009).
• Chronic alcoholism: insights from neurophysiology. Neurophysiologie Clinique/ Clinical Neurophysiology, 39(4-5), ss. 191-207.
• De Santis, M., De Luca, C., Mappa, I., Quattrocchi, T., Angelo, L., & Cesari, E. (2011). Smoke, alcohol consumption and illicit drug use in an Italian population of pregnant women. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 159(1), ss. 106-110.
• Dişsiz, M. (2012). Alkol Ve Madde Bağımlılığının Kadının Yaşam Kalitesi ve Cinsel Yaşamı Üzerine Etkisi. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Bölümü. Drugan, R. C., Wiedholz, L. M., Holt, A., Kent, S., & Christianson, J. P. (2007). Environmental and immune stressors enhance alcohol-induced motor ataxia in rat. Pharmacology Biochemistry and Behavior, 86(1), ss. 125-131.
• Ekinciler, T. (1973). Alkolün Sağlık ve Beslenmeye Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 2.1, ss. 26-37.
• Ekinciler, T. (1973). Alkolün Sağlık ve Beslenmeye Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 2(1), ss. 26-37.
• Emeç H., Gülay E. (2008). Alkol tüketimi ve sosyo-demografik değişkenlerin alkol tüketimi üzerine etkisi. Ekonomik Yaklaşım, 19(68), ss. 115-134.
• Flensborg-Madsen, T., Knop, J., Mortensen, E. L., Becker, U., & Grønbæk, M. (2007). Amount of alcohol consumption and risk of developing alcoholism in men and women. Alcohol & Alcoholism, 42(5), ss. 442-447.
• Fonseca, A. M., & Paúl, C. (2003). Health and aging: does retirement transition make any difference?. Reviews in clinical gerontology, 13(3), s. 257.
• Fuller, M. G. (1995). Alcohol use and injury severity in trauma patients , Journal of Addictive Diseases 14(1), ss. 47-54.
• Grucza, R. A., Robert Clonınger, C., Bucholz, K. K., Constantino, J. N., Schuckit, M. I., Dick, D. M., & Bierut, L. J. (2006). Novelty seeking as a moderator of familial risk for alcohol dependence. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 30(7), ss. 1176-1183.
• Gürdil, G. (2007). Üniversite öğrencilerinde travma yaşantısı, stresle başa çıkma tarzları ve iç-dış kontrol odağı inancı ile riskli alkol kullanımı arasındaki ilişki. Unpublished master’s thesis). Hacettepe University, Ankara, Turkey.
• Jones, D. P. (1969). Effects of ethanol on lipid transport in man. Biochemical and Clinical Aspects of Alcohol Metabolism, ss. 86-94.
• Justus, A. N., Finn, P. R., & Steinmetz, J. E. (2000). The influence of traits of disinhibition on the association between alcohol use and risky sexual behavior. Alcoholism: Clinical and experimental research, 24(7), ss. 1028-1035.
• Kampov‐Polevoy, A. B., Eick, C., Boland, G., Khalitov, E., & Crews, F. T. (2004). Sweet liking, novelty seeking, and gender predict alcoholic status. Alcoholism: clinical and experimental research, 28(9), ss. 1291-1298.
• Kaya, N., & Çilli, A. S. (2002). Üniversite öğrencilerinde nikotin, alkol ve madde bağımlılığının 12 aylık yaygınlığı. Bağımlılık Dergisi, 3(2), ss. 91-97.
• Kaya, Y., & Şahin, N. (2013). Kadınlarda madde kullanımı ve hemşirenin rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 10(1), ss. 3-7.
• Kelly, S. M., Gryczynski, J., Mitchell, S. G., Kirk, A., O’grady, K. E., & Schwartz, R. P. (2014). Concordance between DSM-5 and DSM-IV nicotine, alcohol, and cannabis use disorder diagnoses among pediatric patients. Drug and alcohol dependence, 140, ss. 213-216.
• Kentel, F., Köker, L., Genç, Ö., Uçum, M., & Mahçupyan, E. (2014). Yeni Anayasa sürecini izleme raporu. TESEV yayınları.
• Kiive, E., Maaroos, J., Shlık, J., Tõru, I., & Harro, J. (2004). Growth hormone, cortisol and prolactin responses to physical exercise: higher prolactin response in depressed patients. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 28(6), ss. 1007-1013.
• Koçak, D. Y., Hotun–Şahin, N., & Büyükkayacı–Duman, N. (2015). Alkol ve sigara bağımlılığı, kadın sağlığına etkileri ve hemşirelik girişimleri. Literatür Sempozyum Psikiyatri/Nöroloji/Davranış Bilimleri Dergisi, 1(5), ss. 43-47.
• Kokoğlu, B., & Unluoğlu, İ. (2018). Adolesan Dönemi ve Psikiyatrik Bozukluklar. Turkiye Klinikleri Family Medicine Special Topics, ss. 61-64.
• Koob, G. F. (1999). Stress, corticotropin-releasing factor, and drug addiction. Annals of theNew York Academy of Sciences, 897(1), ss. 27-45.
• Köksal, E. K., Pekcan, G. (2001). Ankara İli, Çubuk İlçesi Kışlacık ve Kuruçay Köylerinde İyot Yetersizliği Hastalıkları Prevalansı, İdrarla İyot Atımı ve İyotlu Tuz Kullanma Durumu. Beslenme ve Diyet Dergisi, 30.1, ss.12-18.
• Kutlu, Y. (2011). Substance use and abuse among women/Kadinin madde kullanimi ve bagimliligi. Journal of Psychiatric Nursing, 2(2), ss. 90-94.
• Latimer, W. W., Harwood, E. M., Newcomb, M. D., & Wagenaar, A. C. (2001). Sociodemographic and individual predictors of alcohol policy attitudes: Results from a US probability sample. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 25(4), ss. 549-556. Mcduff, D. R., Baron, D. (2005). Substance use in athletics: a sports psychiatry perspective. Clinics in sports medicine, 24(4), ss. 885-897.
• Mollick, J. A., & Kober, H. (2020). Computational models of drug use and addiction: A review. Journal of abnormal psychology, 129(6), s. 544.
• Nicholls, L . 1961. Tropical Nutrition and Dietetics. Baillere Tindall and Cox. London. s. 284.
• Ögel, K. (2005). Madde kullanım bozuklukları epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri J Int Med Sci, 1(47), ss. 61-64.
• Özcan, B., & Sever, S. (2017). Sosyo-demografik değişkenler açısından alkol kullanımı ve çeşitli kriterlere göre analizi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), ss. 261-276.
• Robinson, T. E., & Berridge, K. C. (2000). The psychology and neurobiology of addiction: an incentive–sensitization view. Addiction, 95(8s2), ss. 91-117.
• Rosa, H. Z., Segat, H. J., Barcelos, R. C. S., Roversi, K., Rossato, D. R., De Brum, G. F., & Burger, M. E. (2020). Involvement of the endogenous opioid system in the beneficial influence of physical exercise on amphetamine-induced addiction parameters. Pharmacology Biochemistry and Behavior, 197, 173000.
• Sarıkaya, O., Ö. (2019) Akut alkol intoksikasyonlarına yaklaşım ve tedavi. Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları Temel Başvuru Kitabı’nda (Yayına hazırlayan: Cüneyt Evren), Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları, Ankara.
• Saygın, Ö. (2008). Sigara ve alkol tüketimini etkileyen değişkenlerin ekonometrik analizi (Doctoral dissertation, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü).
• Schuckit, M. A. (2013). Editor’s corner: DSM-5—Ready or not, here it comes. Journal of studies on alcohol and drugs, 74(5), ss. 661-663.
• Shabahang, R., Bagheri Sheykhangafshe, F., Yousefi Siahkoucheh, A., Mokhtari Chirani, B., Mousavi, S. M., & Akhavan, M. (2020). Role of Parasocial Interaction with Narcotic-Addicted Celebrities and worshiping them in the Prediction of Addiction Potential. International Journal of Psychology (IPA).
• Sher, L. (2002). Relationships between seasonality and alcohol use: a genetic hypothesis. Medical hypotheses, 59(1), ss. 85-88.
• Strickland, J. C., & Lacy, R. T. (2020). Behavioral economic demand as a unifying language for addiction science: Promoting collaboration and integration of animal and human models. Experimental and clinical psychopharmacology, 28(4), s. 404.
• Stuart, G. L. (2005). Improving violence intervention outcomes by integrating alcohol treatment. Journal of interpersonal violence, 20(4), ss. 388-393.
• Tok., E. S., S., Sevinç, E., & Özyurt, B., E. (2015). Üniversite öğrencilerinde riskli alkolkullanımını yordayan faktörler. In Yeni Symposium, 53(1), ss. 1-10.
• Twitchell R., G. (2003), “Concentrated Alcohol Consumption By Heavy Drinkers Associated Risks and Costs”, State Of California, Health and Human Services Agency, Department Of Alcohol and Drug Programs.
• US Department of Health and Human Services. (2004). National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Alcohol’s damaging effects on the brain. Alcohol Alert, 63, ss. 1-7.
• Uzbay, İ. T. (2005). “Madde Bağımlılığı ve Dopaminerjik Sistem.” Türkiye Klinikleri Dahili Tıp Bilimleri Dergisi 1.47, ss. 65-72.
• Webb, E., Ashton, C. H., Kelly, P., & Kamali, F. (1996). Alcohol and drug use in UK university students. The lancet, 348(9032), ss. 922-925.
• Wilcox, H. C., Conner, K. R., & Caine, E. D. (2004). Association of alcohol and drug use disorders and completed suicide: an empirical review of cohort studies. Drug and alcohol dependence, 76, ss. 11-19.
• Yüksel N, Uzbay I.T. [Substance Abuse and Dependence]. (2003). Psikofarmakoloji. 2. Baskı. Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi, ss. 485-520.