XVI. YÜZYIL SONLARINDA AHISKA SANCAĞI’NDA ZİRAî YAPI VE KÖYLÜLERİN GEÇİM DURUMLARI HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME: ORPOLA KÖYÜ ÖRNEĞİ

Yıl 2014, Sayı: 43, 0 - 0, 01.07.2014

Shota Bekadze

Öz

Orpola Köyü hakkında ilk yazılı kayıtlara Osmanlı zamanında düzenlenen 1595 tarihli
“Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistân” Tahrir Defteri’nde rastlıyoruz. Bu köy 312 yıl (1266-
1578) Samtskhe Atabeyleri ve 250 yıl (1579-1829) Osmanlı Devleti’nin Çıldır Vilâyeti sınırları
içerisinde yer alan Ahıska Sancağı’nın Azğur Nahiyesi’ne bağlı bulunmaktaydı. Orpola Köyü
toprakları günümüzde Gürcistan Cumhuriyeti Samtskhe-Cavaheti Bölgesi’nin Akhaltsikh
Belediyesi sınırları içerisindedir. 14 Kasım 1944 tarihinde Ahıska Bölgesi halkının toplu olarak
Orta Asya’ya sürgün edilmesi ile OrpolaKöyü boşalmış ve haritadan silinmiştir. Çalışmamızın
amacı, Orpola Köyü'nün coğrafi konumu, XVI. yüzyıldaki nüfusu ve halkın dini mensubiyeti
hakkında bilgiler vermek ve 1595 tarihli “Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistân” tahrir defteri
ışığında köyün ziraî yapısı ve köylülerin geçim durumlarını tahlil etmekten ibarettir. Ayrıca,
çalışmamızda, Orpola doğumlu İstanbul Evliyaları'ndan ve zamanesinin en büyük alimlerinden
olan Abdullah Efendi hakkında da bilgiler de verilmektedir. Çalışmamız, giriş, Orpola köyünün
tarihçesi, coğrafi konumu, sosyal durumu, evliyası, nüfusu, ekonomik yapısı ve sonuç kısımlarını
kapsamaktadır. Çalışmamızın yöntemi: Çalışmamızda Orpola ile ilgili genel bilgiler verildikten
sonra1595 tarihli “Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan” tahrir defteri ışığında Orpola ile ilgili
bilgilerin tahlil ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Ayrıca konuyla ilgili Osmanlı tarihi
araştırmacılarının makaleleri, Ansiklopedi ve sözlükler araştırılıp incelenmiştir. Son 50 yılda tahrir
defterlerinin incelenmesine geniş yer verilse de Osmanlı’nın düzenlediği ve Dil, Tarih, Coğrafya
ve Onomastik hakkında çok değerli bilgiler içeren 1595 tarihli “Defter-i Mufassal Vilâyet-i
Gürcistân” gibi hazine bu çalışmaların dışında kalmıştır. Çalışmamızın önemi de tahrir defteri
verilerine dayanarak hem Orpola köyünün, hem de tüm Ahıska Sancağı köylerinin XVI. yüzyıl
sonlarındaki genel durumu hakkında fikir sahibi olunabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Gürcistan Cumhuriyeti, Samtshe-Cavaheti, Azğur, Orpola

AN ASSEMMENT ON AGRICULTURAL STRUCUTRE AND THE LIVING CONDITTION OF PEASENTS IN AHISKA SANJAK AT THE END OF XVI CENTURYTHE CASE OF ORPOLA VILLAGE

Öz

We encounter the first written records about Orpola village in the State Recordings Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistân dated in 1595 that was made during the Ottoman Empire. This village was inside the Childir region and connected to the Province of Azguri, the Sanjak of Ahiska. This village was situated inside the territory of Samtskhe Atabeys for 312 years (1266- 1578) and 250 years inside the Childir Province of Ottoman Empire (1579-1928). Nowadays, Orpola is inside the territory of Akhaltsikhe Municipality, Samtskhe-Javakheti region of the Republic of Georgia. On 14th November 1944 the people of Ahiska region was massively deported to the Central Asia and afterwards, the village of Orpola became empty and was erased from the map. In our Study we will identify and give information about the geographical location of the Orpola village, the population, peoples religious affiliation at the end of XVI Century. We also identified and analysed the agricultural structure of the village, living condition of the peasants based on the Ottoman State Recordings: Defter-i Mufassal Vilâyet-i Gürcistân. In addition, we give information about one of the Saint of Istanbul, Abdullah Efendi who was born in Orpola. He was one of the greatest scolar of that time. In the last 50 years a big attention was given to the State Recordings of Ottoman State, but the Defter-i Mufassal Vilayet-i Gurcistan dated 1595 that is very valuable treasure containing a wealth information about language, history, geography, onomastics, was one of the exception. The research that we did based on the State Recordings gives us a general knowledge not only of Orpola but also the whole villages of Ahiska Sanjak at the end of XVI Century.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, The Republic Of Georgia, Samtskhe-Javakheti, Azguri, Orpola