Aristoksenos’un Müzik Bilim Anlayışı

Yıl 2014, Sayı: 46, 62 - 83, 01.12.2014

Ozan Baysal

Öz

Bu çalışmada Tarentumlu Aristoksenosun Armoni Öğeleri risâlesi üzerinden müzikbilim tarihindeki önemi tartışılacaktır. Müzik teorisi tarihinde Pisagor ekolünün ardından ele alınan Aristoksenos hakkında genellikle Pisagorcuların sayısal-matematiksel yöntemlerine, duyu ve deneyimi önplanda tutarak karşılık verdiği anlatılır. Felsefe tarihi anlatımındaki Platon-Aristoteles kutuplaştırmasıyla benzerlikler taşıyan bu genelleme şekli, açık olmamakla birlikte hem bazı kusurlar içermektedir, hem de Aristoksenosun çalışmasının sistematik ve kavramsal boyutunun müzik teorisine sağladığı düşünsel katkıyı görmezden gelmeye sebep olmaktadır. Çalışmanın amacı, Armoni Öğeleri risâlesinin detaylı bir incelemesi olmamakla birlikte, Aristoksenos hakkındaki bu eksik anlaşılmaların giderilmesi adınadır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle Aristoksenosun yaşadığı dönemdeki kuramsal müzik çalışmaları özetlenecek, ertesinde de üzerinde büyük etkisi bulunan hocası Aristotelesin müzik teorisine bakış açısı, bilimsel yöntemi ve Aristoksenosun Armoni Öğeleri risalesinin plan ve yöntem açısından Aristoteles ile gösterdiği paralellikler ele alınacaktır. Son bölümde üç kitap halinde bulunan risâlenin ana hatları gözden geçirildikten sonra kitaplar içinde kullanılan dynameis ve ton gibi bazı önemli kavramsal ifadeler tartışılacaktır. Bu çerçevede yeniden değerlendirildiğinde, Aristoksenosun müzik-bilim anlayışının empirikten ziyade teorik olduğu görülecektir.

Anahtar Kelimeler

Aristoksenos, Armoni Bilimi, Aristoteles, Pisagorcular, Harmonikçiler

Aristoxenus’ Notion of Harmonic Science

Öz

In this study Aristoxenus of Tarentums importance in the history of musical science will be discussed based on his treatise Harmonic Elements. In the history of music theory, Aristoxenus comes up after the Pythagorean school, and he is usually considered as a philosopher responding to the numerical-mathematical practices of the Pythagoreans with a methodology based on sense and experience. Such a generalized narrative, besides being far from clarity, delivers some problems as well as neglecting the systematic and conceptual dimension of Aristoxenus study, which is actually of crucial importance in terms of its intellectual contribution to music theory. The purpose of this study, although not being a detailed examination of Harmonic Elements, is to eliminate such inadequate understandings, including; an overview of the studies in music theory in the era Aristoxenus had lived, followed by a discussion on Aristoxenus teacher Aristotles scientific methodology, and how his studies influenced Aristoxenus treatise. In the last section the general outline of the treatise will be reviewed, and some important conceptual terms such as dynameis and tone will be discussed. Evaluated in respect to this framework, it will be evident that Aristoxenus approach to musical science is theoretical rather than empirical.

Anahtar Kelimeler

Aristoxenus, Harmonic Science, Aristotle, Pythagoreans, Harmonicists