İBN BATTÛTA SEYAHATNÂMESİ’NDE YÖNETİM UYGULAMALARINA İLİŞKİN GÖZLEMLER

Yıl 2015, Sayı: 48, 378 - 390, 01.03.2015

Osman Bayraktar

Öz

Seyahatnâmeler, sübjektif niteliklerine karşın, aktardıkları uygulama örnekleri nedeniyle tarihi belge değeri açısından önemli kaynaklardır. 14. Yüzyılın başında gerçekleştirdiği çeyrek asırlık zamana yayılan, döneminin hemen bütün İslam coğrafyasını gezmiş bulunan İbn Battûtanın izlenimleri birçok alandaki incelemelere kaynaklık teşkil edecek kadar zengindir. Bu çalışmada onun sadece yönetim uygulamalarına ilişkin izlenimleri değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı, İbn Battûtanın gözlemlerinde farklı İslam topluluklarında ortaya çıkan ortak yönetim uygulamalarını belirlemektir. İkinci olarak İbn Battûtanın tespitleri, İslam medeniyeti süreci içinde kavramsallaştırılan adalet dairesi modeline göre değerlendirilmiştir. Makalede etkileşimsiz nitel araştırma yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırma sonucunda İslam toplulukları arasında halkın şikâyetlerini dinleme, ilim adamlarıyla yakın ilişki, yoksulları gözetme, vergilendirmede zekât ve öşür ölçüsünü dikkate alma konularında ortak davranış biçimleri saptanmıştır. Araştırmanın tek kaynaktan sağlanan verilerle yapılması bu çalışmanın kısıtını oluşturmaktadır. Alanında ilk çalışma olması nedeniyle yönetim düşünce tarihine orijinal bir katkı sunduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İbn Battûta Seyahatnâmesi, Halkın Şikâyetlerini Dinleme, Adalet Dairesi, Kamu Yönetimi.

OBSERVATIONS ABOUT MANAGEMENT PRACTICES IN IBN BATTÛTA’S SEYAHATNÂME

Öz

Seyahatnâmes (itineraries) are important sources in terms of historical document value because of the application examples they narrate, despite their subjective properties. Impressions of Ibn Battûta whose travels were spread over a quarter-century in the beginning of 14th century and who travelled nearly all the Islam geography of his term, are rich enough to be a source for examinations in many areas. In this study only his impressions about management applications are evaluated. The goal of the study is to specify the common management applications emerge in different Islam societies in observations of İbn Battûta. Secondly, İbn Battûtas determinations are evaluated according to the model of the office of justice which is conceptualized in the process of Islam civilization. In the article, non-interactive qualitative research approach is used. As a result of the research, common behavioral styles among Islam communities about listening to the complaints of the public, close relationship with scientists, protecting the poor, consideration of the measures of alms (zekât) and tithe (öşür) in taxation were determined. Study being held from data provided from an only source constitutes the limitations of the research. As it is the first study in its area, this study is thought to be providing an original contribution to the intellectual history of management.

Anahtar Kelimeler

İbn Battûta’s Seyahatnâme, Listening to the Complaints of the Public, the Office of Justice, Public Administration.