AHÎLİK TEŞKİLATI’NIN SOSYO -İKTİSADÎ YAPISI VE ÖRNEKLİK DEĞERİ

Yıl 2015, Sayı: 49, 248 - 271, 01.05.2015

Hüseyin Arslan

Öz

Ahîlik ve Bâcıyân-ı Rum teşkilatları;13-18.yy arasında Osmanlı öncesi ve Osmanlı döneminde birçok alanda ferdî ve toplumsal anlamda sosyo-iktisadî gelişmeye büyük etkisi olmuştur. Gedik sisteminin kuruluşuna değin etkinliğini sürdürmüştür. Bu iki örgütlenme; kadın ve erkek nüfusun sosyal-kültürel, ekonomik ve ahlaki yapısını, insanî ve medenî yönde geliştirmeyi amaçlamıştır. Sanayi inkılabının ve Osmanlı Devletinin içinde bulunduğu şartların baskısı altında etkinliğini yitirmiştir. Bu çalışmadan amaç; uzun bir tarih kesitinde geniş bir coğrafyada fert ve topluma olumlu katkılarda bulunmuş olan bu teşkilatların günümüz fert ve toplumuna örneklik değerini ortaya çıkarmaktır. Geçirdiği merhaleler anlatılırken etkinliğini yitirme sebepleri örnek alınması amacıyla zikredildi. Çeşitli sosyo-iktisadî ve tarihî kaynaklar incelendi. Günümüze örneklik değeri olan boyutların günümüz uygulamaları ile karşılaştırılması çalışmayı farklı kılan yanıdır. Bulgular olarak; insanlar arası ilişkileri düzenlediği; meslek edindirme, üretim, satış, pazarlama, tüketim, işçi-işveren ilişkileri, sosyal güvenlik sistemi, adil gelir dağılımı dengesi, iç ve dış güvenlik gibi alanlarda düzenlemeler yapıldığı ve başarı ile uygulandığı tespit edilmiştir. Çeşitli kesimlerin bu örgütlenmede yer aldığı fark edilmiştir. Zâviye, hankâh ve ahî tekkesi, üretim ve satış mekânlarında ve sosyal hayatta etkinliklerini sürdürmüşlerdir. Nitelikli insan ve toplum oluşturma ve geliştirme bakımından bu tarihi model incelendi. Esnafın; halkın ve tüketicinin hukukunu gözettiği, halkın ve tüketicinin de; esnafın, üreticinin ve satıcının hukukunu gözettiği insanî ve empatik bir ekonomik piyasa modeli oluşturulması çerçevesinde ahîlik sistemi örnek alınabilir. Türkak TSE bünyesinde Ahîlik ilkeleri incelenip güncellenerek günümüze ve geleceğe hitap edecek nitelikte Üniversal Ahîlik Standartları oluşturulması yönünden incelendi ve bu standardın oluşturulması önerildi.

Anahtar Kelimeler

Sosyo-İktisadî, Bâcıyân-ı Rum, Ahîlik Standartları, Ahî Evran, Fatma Bacı

SOCIO- ECONOMIC STRUCTURE of ORGANIZATION of AHÎ ORDER and IT’S EXAMPLIFY VALUE

Öz

Guilds of Ahî and Bajiyan Al-Rum, which contributed greatly to socio-economic development individually and socially - in many fields between 13rd and 18th centuries during periods before and during the era of Ottoman State, remained efficient until establishment of Gedik system. Aforementioned guilds lost influence under pressures of Industrial Revolution and conditions challenging Ottoman State. This study aims to uncover exemplary value of said guilds, which positively contributed to individuals and community over an extensive period of history across a vast geography, for current individuals and society. While relating stages it underwent reasons why it lost efficiency has been mentioned so it sets an example. Various socio-economic and historical resources have been studied. Comparison of dimensions having exemplary value for our time with current implementations makes this study distinctive. As findings, it has been learned interpersonal relations were regulated by them, vocational courses, production, sales, marketing, consumption, relations between employers and employees, social security system, balance in fair distribution of incomes besides domestic and foreign security were arranged within this organization and implemented successfully. This model has been studied from aspects of forming and developing qualified people and societies. Ahî system can be taken as example, for thereby while tradesmen observed rights of people and consumers, people and consumers observed rights of merchants, producers and salesmen, and thus a humanitarian and emphatic economic market model was formed. This study advises Universal Ahî Standards be established to address our time and future by revising and updating Ahî principles within Türkak TSE.

Anahtar Kelimeler

Socio-economic, Bajiyan Al-Rum, Standards of Ahî Order, Ahî Evran, Fatma Bacı