ÇEVİRİ KURAMLARINI YENİDEN YORUMLAMAK: YERELLEŞTİRME ENDÜSTRİSİNİN SKOPOS VE ÇEVİRİYE İLİŞKİN EYLEM KURAMI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2015, Sayı: 50, 288 - 298, 01.06.2015

Mehmet Cem Odacıoğlu Şaban Köktürk

Öz

Bu çalışmada, işlevci çeviri kuramları arasında yer alan Mänttärinin çeviriye ilişkin eylem kuramı ve Vermeerin Skopos kuramlarının günümüz koşullarında nasıl alımlanması gerektiği incelenmiştir. Her iki kuram da yirminci yüz yılın ikinci yarısının sonlarına doğru geliştirilmiş ve çeviribilim camiası tarafından bugün bile geçerliliği savunulan kuramlar/paradigmalar arasında gösterilmektedir zira kendinden önceki diğer çeviri kuramlarının aksine, Skopos ve çeviriye ilişkin eylem kuramı erek odaklılığı vurgulamaktadır. Neticede, çeviri eylemi erek kültürün beklentilerine göre yapılmalıdır. Ne var ki, 1990lardan sonra popülerleşen ağ teknolojisi ve yerelleştirme endüstrisi çevirinin uygulanma şeklini de değiştirmiştir. Buna paralel olarak, dijital çağın etkisini hızla arttırdığı düşünülürse, çalışmada tartışılan çeviri kuramlarının da yeni nesillere faydalı olmaya devam edebilmesi ve çeviribilimin olgun bir bilim dalı haline geldiğini kanıtlayabilmek için yeniden yorumlanması gerekmektedir. Bu nedenle, çalışma boyunca, bu iki kuramdan yola çıkılarak, günümüzde gelinen nokta değerlendirilmiş ve yeniden yorumlanması gerektiği düşünülen söz konusu kuramlar üzerinde yerelleştirme endüstrisinin etkisi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

işlevci kuramlar, Skopos kuramı, çeviriye ilişkin eylem kuramı, erek odaklılık, yerelleştirme endüstrisi, dijital çağ.

RE-INTERPRETING TRANSLATION THEORIES: THE EFFECT OF LOCALIZATION INDUSTRY ON SKOPOS AND TRANSLATIONAL ACTION THEORIES

Öz

This study examines how Mänttäris Translational Action Theory and Vermeers Skopos Theory which are among functional translation theories should be received today. Both of the theories were developed in the late twentieth century and they are regarded as being effectual by translation scholars even today because these theories, unlike the former ones, underscore target orientedness. As a result, translation activity must be done in favour of the target audience. However, the network technology and localization industry being popularized after 1990s have changed the way translation is done. In parallel, considering the increased effect of the digital age, these translation theories discussed in the study must be re-interpreted in order for them to be useful to new generations and besides to prove the fact that translation studies is now a maturated discipline. Therefore, these two theories were evaluated by focusing on their statuses today and the effect of the localization industry on these theories were questioned in the study.

Anahtar Kelimeler

functional theories, Skopos theory, translational action theory, target-orientedness, localization industry, digital age.