GELENEKSEL DOKUMALARDA KADIN

Yıl 2016, Sayı: 54, 1 - 16, 01.05.2016

Ayşegül Koyuncu Okca

Öz

Türk toplumunun sanat zevkini, estetik anlayışını, sanatın günlük yaşamdaki yerini, en iyi yansıtan alanlardan biride kuşkusuz geleneksel dokumalarıdır. Türklerin dünya kültür mirasına armağan ettiği dokumacılık, hammadde, teknik, desen ve fonksiyonelliğe göre şekillenmiş, geleneğe bağlı olarak benzer ve benzemezlikler göstererek yüzyıllardır yapımı devam etmiştir. Kadın doğurganlığı, vefakârlığı ve verimliliği nedeni ile hayatın sürekliliğinin sağlanmasında başrolde olmuştur. Tarih öncesi çağlardan başlayarak, Anadolu'da yaşayan tüm uyarlıklarda kadının önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. Kadın, çağlar boyu özellikle sanatın bitmek tükenmez esin kaynaklarından biri olmuştur. Toplumdan topluma, kültürden kültüre farklı zamanlarda kadından etkilenme ve kullanım formlarında farklılıklar görülse de kadına yüklenen anlamın değişmediğine sadece yüklenen imgelerin değiştiğine dikkat çekmek doğru olacaktır. Dokumalardaki tüm yanışlar kadının kültürel birikiminin bir yansımasıdır. Kullanılan yanış ve kompozisyonlar dönemleri, bölgeleri, boyları ve birliktelikleri göstermekte önemli birer belge olarak değerlendirilmiştir. Türk süsleme sanatlarının vazgeçilmez ana unsurlarından biri olan yanışların çeşitliliği ve zenginliği, bu sanatların tarih boyunca ileri bir düzeye ulaşmasını sağlamıştır. Yanışlar kültür ve sanat alanında toplumların gelenek ve görenek, duygu, düşünce ve inançlarının ifadesi olmuşlardır. Bu çalışmada geleneksel dokumalar çerçevesinde kadının konu edildiği yanışlar üzerinde durulmuştur. Bu çalışmanın gerçekleşmesi için yöntem anlayışımız ışığında amaca ulaşmada gerekli olan verileri elde etmek için alan araştırması yapılmış, gözlem ve söyleşi teknikleri kullanılarak gerekli bilgilere ulaşılmıştır. Ayrıca literatür taraması yapılarak bu çalışmanın bilimsel bir tabana oturtulması sağlanmıştır. Geleneksel dokumalarda yer alan kadının konu edildiği yanışların açıklamaları kısaca yapılarak çizimlerine yer verilmiştir. Ayrıca bu yanışlar fotoğraflanarak belgelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Geleneksel Dokumalar, Halı, Kilim, Kadın.

Women in Tradition Weaving

Öz

One of the fields that reflects the taste in art, sense of aesthetics and the place of art in the daily life best for Turkish people without any doubt is the traditional weaving. Weaving a gift of Turks for the worlds cultural heritage has been shaped according to raw materials, techniques, patterns and functionality, it has continued to exist in a similar or dissimilar fashion according to the tradition. Women have always played the leading role in continuity of life due to her faithfulness and productivity. It is known that women had an important place in all civilization that lived in Anatolia starting from the ancient times. Women have especially been one of the endless sources of inspiration for art throughout the ages. Although the influence of women and the forms used have differed from one society to another, from one culture to another, it would be right to note that the meaning ascribed to women have not changed, only the image attributed to women changed. All the motifs in weavings are a reflection the cultural accumulation of women. Each of the motifs and compositions used has been assessed as a significant document as an indication of the periods, regions, tribes and alliances. Diversity and richness of the motifs, one of the indispensable main components of Turkish decorative art have provided the advancement of this art through the history. The motifs have been an expression of the traditions and customs, emotions, thoughts and beliefs of societies in the field of culture and art. In this study, the motifs in which the women were the subjects were emphasized within the frame of traditional weaving. In order to acquire the data required to achieve the goal within our methodological approach, field study was conducted, required information was attained using observation and interview techniques. In addition, the literature scanning was made in order to ensure that this study is based on a scientific ground. The illustrations of the motifs featuring women in traditional weaving are given with their short descriptions. Moreover these motifs have been documented with photographs.

Anahtar Kelimeler

Culture, Traditional Weaving, Carpet, Rug, Women.