SİVİL HAVACILIK YÖNETİMİNDE FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNİN KÂRLILIK ÜZERİNE ETKİSİ: AVRUPA HAVAYOLU ŞİRKETLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2017, Sayı: 64, 69 - 78, 31.12.2017

Faruk Dayı , Yusuf Esmer

Öz

Yolcu taşımacılığında havayolu taşımacılığı, son yıllarda hızla büyüyen bir sektör olarak dikkatleri üzerine çekmektedir. Ülkemiz havayolu yolcu taşımacılığında, 1933 yılında temelleri atılan Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı 1990’lı yıllara kadar tekel niteliğinde hizmet sunmuştur. 2000’li yıllarda kurulan özel havayolu yolcu taşımacılığı şirketleriyle birlikte günümüzde 10 şirket faaliyet göstermektedir. Sivil havacılık işletmeciliğinde rekabet her geçen gün artmaktadır. Rekabet edebilmek içinde maliyetlerin kontrol altında tutulması gerekmektedir. Havayolu yolcu taşımacılığında maliyetler; yakıt, personel ve uçak olmak üzere üç kategoride sınıflandırılmaktadır. 2000’li yılların ortalarında petrol fiyatlarının düşmesi önemli bir maliyet avantajı sağlayarak, rekabet ve hizmet kalitesinin artmasında önemli faktör olmuştur. Havayolu yolcu taşımacılığının maliyet unsurlarından bir diğeri ise personel giderleridir. Bu giderleri azaltmak pek de mümkün değildir. Diğer önemli maliyet unsuru ise uçaklardır. Uçak fiyatlarının yüksek olması şirketlerin uçak satın almalarını engellemektedir. Bu nedenle şirketler finansal kiralama ile uçak satın alma yolunu tercih etmektedir. Bu çalışmada havayolu yolcu taşımacılığında önemli bir maliyet unsuru olan finansal kiralama işleminin aktif kârlılık ve özsermaye kârlılık üzerine etkisi incelenmek istenmektedir. Çalışmanın uygulamasında Avrupa`da faaliyet gösteren 6 şirketin 2008-2012 dönemine ait mali tablo ve operasyonel bilgileri rasyo analizi yönteminde kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda faaliyet kaldıracının aktif ve özsermaye kârlılığı üzerinde önemli bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Havacılık Yönetimi, Finansal Performans, Finansal Kiralama, Faaliyet Kaldıracı

Kaynakça

• Akgüç, Ö. (1998). Finansal Yönetim, İstanbul: Muhasebe Enstitüsü Yayınları, Yenilenmiş 7.Baskı. Balık, Y. (2013). Havayolu İşletmelerinde Finansal Kiralama (Leasing). Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Işletme ABD, İstanbul. Ceylan, A. ve Korkmaz, T. (2008). İşletmelerde Finansal Yönetim, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, Gözden Geçirilmiş 10.Basım. Ercan, C., Dayı, F. ve Akdemir, E. (2013). Kamu Sağlık İşletmelerinde Finansal Performans Değerlemesi: Kamu Hastaneleri Birlikleri Üzerine Bir Uygulama. Asia Minor Studies, 2, 54-71. Ercan, M.K. ve Ban, Ü. (2012). Değere Dayalı İşletme Finansı ve Finansal Yönetim. Ankara: Gazi Kitabevi, 7.Baskı. Gavazza, A. (2010). Asset Liquidity and Financial Contracts: Evidence from Aircraft Leases. Journal of Financial Economics, 95(2010), 62-84. Işıldak, M.S. (1994). Finansal Kiralama-Türkiye Uygulaması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme ABD, Erzurum. Kaya, F. (2015). Finansal Yönetim (Editör: F. Kaya), İstanbul: Beta Basım A.Ş. Okka, O. (2010). Finansal Yönetim Teori ve Çözümlü Problemler, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 4.Baskı. Okka, O. (2009). Analitik Finansal Yönetim Teori ve Problemler, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 1.Baskı. Oum, T.H., Zhang, A. and Zhang, Y. (2000). Optimal Demand for Operating Lease of Aircraft. Transportation Research Part B, 34(2000), 17-29. Pardo, M. (2011). Kiralama Yoluyla Havayolu Şirketinin Kurulması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Uçak ve Uzay Bilimleri Mühendisliği ABD, İstanbul. Toroslu, M.V. (2000). Çağdaş Finansak Teknikler, İstanbul: Beta Yayın Dağıtım, 1.Baskı. Usta, Ö. (2005). İşletme Finansı ve Finansal Yönetim. Ankara: Detay Yayıncılık, Gözden Geçirilmiş 2.Baskı. İnternet Kaynakları Air France (2016). http://www.airfranceklm.com/en/finance/publications, Erişim Tarihi: 21 Mayıs 2016. IATA (2016). Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü 2015 Yılı Faaliyet Raporu, http://www.iata.org/whatwedo/Documents/economics/Central-forecast-end-year-2015-tables. pdf, Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2016. Lutfhansa (2016). https://investor-relations.lufthansagroup.com/en/finanzberichte/annual-report, Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2016. SHGM (2016). Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü 2015 Yılı Faaliyet Raporu, http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/kurumsal/raporlar/2015_faaliyet_raporu_29.02.2016.pdf, Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2016. THY (2016). http:// http://investor.turkishairlines.com/tr/mali-veriler/yillik-raporlar/1/tum-yillar, Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2016. Thomas Cook Group (2016). https://www.thomascookgroup.com/reports-and-presentations, Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2016. TUI Travel (2016). https://www.tuigroup.com/en-en/investors/reports-and-presentations, Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2016.