İSLAM ÖNCESİ İLE İLK TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE SİYASİ YAPI VE DIŞ İLİŞKİLERİN KIYASLANMASI

Yıl 2018, Sayı: 65, 7 - 27, 13.03.2018

Emre Arslantaş

Öz

Türkler dünya tarihinde irili ufaklı pek çok devletler kurmuş bir milletlerden biridir. Bu devletlerden bazıları dünya tarihine yön vermiştir. Coğrafya ve inanç farklılığına rağmen kurulan devletler birbirine benzemektedir. Bu durum Türklerin bir devlet geleneğine sahip olduğunu göstermiştir. Nitekim Türklerde devlet fikri yaratılışa kadar geriye gitmektedir. Türk devletlerinde siyasi yapı ve dış ilişkiler Asya Hun Devleti ile kurumsallaşmıştır. Oluşan bu yapı Asya Hun Devleti sonrasında kurulan Türk devletlerinin temeli olmuştur. Bu kurumsallaşmada İslamiyetin kabulü ile birlikte dönüşümler yaşanmıştır. Bu çalışmada İslam öncesi ve Türk-İslam devletlerinde siyasi yapı ve dış ilişkiler kıyaslanmıştır. İslam’ın kabulü ile siyasi yapı ve dış ilişkilerde bir dönüşüm yaşandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türkler, İslam Öncesi Türk Devletleri, Türk-İslam Devletleri, Türklerde Siyasi Yapı

Kaynakça

• Adalıoğlu, Hasan Hüseyin (2002). İlk Selçuklu-Abbasi İlişkileri. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 659-668. Bayrak, M. Orhan (2006). Türk İmparatorlukları Tarihi. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları Donuk, Abdülkadir (1987). Göktürk Hakanlıkları. Türk Devletleri I, Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 111-117. Bedirhan, Yaşar (2004). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü. Konya: Eğitim Kitabevi. Çandarlıoğlu, Gülçin (1987). Uygur Hakanlığı (744-840). Türk Devletleri I, Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 223-235. Çandarlıoğlu, Gülçin (2003). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. Çeçen, Anıl (2007). Türk Devletleri. Ankara: Fark Yayınları. Çelik, Aydın (2002). Fâtımî-Selçuklu Münasebetleri. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 745-752. Eberhart, Wolfram (1942). Çin'in Şimal Komşuları : Bir Kaynak Kitabı. (Çeviren: Nimet Uluğtuğ). Ankara : Türk Tarih Kurumu. Genç, Reşat (2002). Karahanlılar Tarihi. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 446-459. Genç, Süleyman (2002). Tuğrul Bey Zamanında Selçuklu Abbasi İlişkileri. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 639-658. Günal, Zerrin (2004). İslam öncesi Türk Tarihi ve Kültürü. Ankara: Nobel Yayıncılık. Kafesoğlu, İbrahim (1998). Türk Milli Kültürü (16. basım). İstanbul: Ötüken Yayınları. Kafesoğlu, İbrahim (1987). Türk Bozkır Kültürü. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. Kafesoğlu, İbrahim, Yıldız, Hakkı Dursun ve Merçil, Erdoğan (1999) Müslüman-Türk Devletleri Tarihi: Osmanlılar Hariç. Ankara: İsar Yayınları. Kaşıkçı, Osman (2002). Eski Türklerde Devlet Başkanlığı-Hakanlık. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 2. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 888-893. Kayhan, Hüseyin (2002a). Selçuklular-Abbasi Halifeliği İlişkileri. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 669-677. Kayhan, Hüseyin (2002b). Selçuklular-Fâtımî Halifeliği İlişkileri. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 753-760. Koca, Salim (2002a). Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilat. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 2. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 823-844. Koca, Salim (2002b). İlk Müslüman Türk Devletlerinde Teşkilat. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 5. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 147-162. Koca, Salim (2011). Sultan I. Alaeddin Keykubad’dan Sonra Türkiye Selçuklu Devleti İdaresinde Ortaya Çıkan Otorite Zafiyeti ve Emir Sadettin Köpek’in Selçuklu Saltanatını Ele Geçirme Teşebbüsü. (Editör: Mehmet Ali Hacıgökmen). Büyük Selçuklu Devletinden Türkiye Selçuklu Devletine Mehmet Ali Köymen Armağanı. Konya: S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 165-197 Köseoğlu, Nevzat (1998). Türk Kimliği ve Türk Dünyası. İstanbul: Ötüken Yayınevi. Kürkçüoğlu Erol (2002). Başlangıcından Malazgirt Savaşı’na Kadar Selçuklu Bizans Münasebetleri. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 694-704. Merçil, Erdoğan (1987). Gazneliler Devleti. Türk Devletleri I. Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 321-329. Merçil, Erdoğan (1989). Gazneliler Devlet Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Merçil, Erdoğan (1997). Müslüman-Türk Devletleri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Merçil, Erdoğan (2002). Genel Türk Tarihi. (Editör: Hasan Celal Güzel, Ali Birinci), Cilt 3. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s.20-60. Nur, Rıza (1994). Türk Tarihi Cilt 3-4. İstanbul:Teker Yayınları. Ögel, Bahaeddin (1991). İslamiyetten önce Türk Kültür Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ögel, Bahaeddin (2016). Türklerde Devlet Anlayışı (2. basım). İstanbul: Ötüken Yayınları. Özaydın, Abdülkerim (2002). Türklerin İslamiyeti Kabulü. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 239-262. Özdemir, Mehmet Niyazi (1999). Türk Devlet Felsefesi. İstanbul: Ötüken Yayınları. Palabıyık, M. Hanefi (2002). Yeni Bir Türk İslam Devleti Modeli Olarak Gazneliler. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 509-521. Roux, Jean Paul (1997). Türklerin Tarihi. (Çeviren: Galip Üstün). İstanbul: Milliyet Yayınları. Salman, Hüseyin (2002). İslamiyetten Önceki Türk Devletleri. (Editör: Cemil Öztürk). Türk Tarihi ve Kültürü. Ankara: Pegem Yayıncılık, 9-30. Sevim, Ali ve Merçil, Erdoğan (1995). Selçuklu Devletleri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Şahin, Muhammet (1999). Türk Tarihi ve Kültürü. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. Tozlu, Selahattin (2005). Türklerde Devlet Yönetimi. (Editör: Cemil Öztürk). Türk Tarihi ve Kültürü. Ankara: Pegem Yayıncılık, 205-222. Türkdoğan, Orhan (1996). Türk Tarihinin Sosyolojisi, Ankara: Hasret Yayınları. Türkmen, Mehmet Altay (1963). Selçuklu Devri Türk Tarihi. Ankara: Ayyıldız Matbaası. Toksoy, Ahmet (2002). Malazgirt Zaferinden Önce Doğu Anadolu’ya Yapılan Türk Akınları. (Editör: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca). Türkler Cilt 4. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 678-693. Turan, Osman (2009a). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti. İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Turan, Osman (2009b). Türk Cihan Mefküresi Tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları. Uluçay, Çağatay (1977). İlk Müslüman Türk Devletleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Yazıcı, Nesimi (2005). İlk Müslüman Türk Devletleri. (Editör:Cemil Öztürk). Türk Tarihi ve Kültürü. Ankara: Pegem Yayıncılık, 31-56. Yazıcı, Nesimi (1992). İlk Türk İslam Devletleri Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakultesi Yayınları.