TÜRKİYE’NİN AB TAM ÜYELİK ALTERNATİFLERİ

Yıl 2018, Sayı: 65, 265 - 278, 13.03.2018

Emre Arslantaş

Öz

Türkiye-AB ilişkileri daha önce görülmemiş karmaşık ilişkileri barındıran bir süreç olmuştur. 1963’te başlayan bu süreç hala devam etmektedir. Sürecin bu kadar uzamasına iki taraf arasında ortaya çıkan krizler neden olmuştur. Bu durum müzakerelere de yansımış ve tam üyelik alternatiflerinin tartışılmasına yol açmıştır. İlk model hükümetler arası işbirliğinin derinleştirilmesini amaçlamaktadır. Bu modelde Türkiye ortak pazara sınırlı katılabilen fakat buna karşın AB kurumlarının karar alma süreçlerinde etkisi olmayan bir ülke olarak konumlanacaktır. Bu model bağlanmında imtiyazlı ortaklık, genişletilmiş ortak üyelik ve Avrupa Ekonomik Alanı Artı alternatifleri bulunmaktadır. İkinci modelde ise Türkiye ortak pazara sınırlı olarak katılabilen fakat mal, hizmet, sermaye ve kişilerin serbest dolaşımında kısıtlı hak ve yetkilere sahip olacaktır. Buna karşın müktesabatın tamamını üstlenerek AB karar alma mekanizmasına katılımı öngörülmektedir. Fakat bu iki modelde Türkiye için tam üyelik alternatifi değildir; zira ilk modeldeki alternatifler Türkiye’nin üyelik sürecini görmezden gelirken, aynı zamanda üyelik ihtimalini de ortadan kaldırmaktadır. İkinci model de ise Ankara Anlaşması süreçlerinin yeniden işletilmesi ile aynıdır. Bu durumda yaşanan yaklaşık elli yıllık sürecin boşa gitmesine neden olmaktadır. Bu nedenle Türkiye tam üyelik alternatifleri yerine müzakerelere konsantre olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye-AB İlişkileri, Tam Üyelik Alternatifleri, Avrupa Ekonomik Alanı Artı, Genişletilmiş Ortak Üyelik

Kaynakça

• ___Ekonomi ve Dış Ticaret Raporu 2015, Türkiye İhracatçılar Meclisi, www.tim.org.tr/files/downloads/raporlar/ekonomi-dis-ticaret-raporu-2015.pdf Akçay, Ekrem Yaşar (2016). “Türkiye-AB İlişkileri ve “İmtiyazlı Ortaklık” Meselesi”. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (5), 11-30. Aktar, Cengiz, Barış Gencer Baykan ve Deniz Genç. “AB Üyelik Müzakerelerinde Son Durum”, 2013, http://www.bahcesehir.edu.tr/icerik/1867-betamdan-ab-uyelik-muzakerelerinde-son-durum-arastirmasi Atılgan, Canan ve Deborah Klein (2006). “EU Integration Models Beyond Full Membership”. KAS Working Paper/Documentation 158/2006, Berlin: Konrad-Adenauer-Stiftung(KAS). Bayraktar, Orhun. “Türkiye-AB İlişkileri: Din ve Kültür Faktörü Bir Engel mi?”. www.gazetebilkent.com/2015/02/19/ab-turkiye-ilişkileri-din-ve-kultur-faktoru-bir-engel-mi/ Beyazıt, Özgür(2014). “Privileged Partnership: as an Alternative Way to the Tırkey’s European Membership Bid”. Law & Justice Review, 5 (9), 277-339. Bozkurt, Veysel (2004). Türkiye ve Avrupa Birliği: Siyasal Kurumlar, Çıkar Grupları, Kamuoyu ve Ortaklık Belgeleri. Bursa: Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı. Brok, Elmar (2005). “Eine neue Erweiterungsstrategie für die EU”. Die politische Meinung, No: 433. Cameron, Fraser (2005). “EEA Plus? Possible İnstituonal Arrangements for the European Neighboorhood Policy(ENP)”, EPC Commentary. Council of the European Union Brussels European Council 16/17 December 2004 Presidency, Conclusions data.consiliumeuropa.eu/doc/document/ST-16238-2004-RE-1/en/pdf Çalış, Şaban (2016). Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri; Kimlik Arayışı, Politik Aktörlerve Değişim. Ankara: Nobel Yayıncılık. Çarikçi, Emin (2008). “AB ile Müzakerelerden Beklentiler”. Çankaya Üniversitesi Gündem Dergisi, (29), 55-62. Cristie, Aidan ve Guilie Sabbatiç. “Differentiated Integration in the European Union”. http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2016/573961/EPRS_ATA(2016)573961_EN.pdf Erdem, Gökhan (2015). "12 Eylül Darbesi’nin Türkiye’nin Avrupa İle İlişkilerine Etkileri: Avrupa Topluluğu ve Avrupa Konseyi’yle İlişkiler". Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 14 (1), 29-64. Erdoğan, Halil (2016). “Kıbrıs Meselesinde Türkiye-AB İlişkilerine Etkisi”. Akademik Hassasiyetler. 3 (5), 135-161. Esen, Aslı Toksabay. “Avrupa Birliği’nin Hazmetme Kapasitesi ve Türkiye’nin Üyeliği: Tanımlar ve Yorumlar”. 2007, http://www.tepav.org.tr/upload/files/1271250278r1539.Avrupa_Birligi___nin_Hazmetme_Kapasitesi_ve_Turkiye___nin_Uyeligi___Tanimlar_ve_Yorumlar.pdf European Council İn Copenhagen, Conclusions of the Presidency, www.consillium.europe.eu/en/european-council/conclusion/pdf-1993-2003/presidency-conclusions-copenhagen-european-council_-21-and-22-june-1993/ İnanç, Zeynep Songülen. “Yeniden Kültürel Farklılıklar”. www.sde.org.tr/tr/authordetail/yeniden-kulturel-farkliliklar/564 Karakaş, Cemal (2007). “Türkiye’nin AB Üyeliği Tartışmasi: AB - Türkiye İlişkilerinde ‘Aşamalı Entegrasyon’”. Uluslararası Hukuk ve Politika, 3 (9), 1-15. Karakaş, Cemal. “Üye Olmadan Entegrasyon Mümkün mü? Türkiye’nin AB Üyeliğinin Hukuki Dayanakları ve Tam Üyelik Alternatifleri”. Uluslararası İlişkiler, Cilt 4, Sayı 16 (Kış 2007-2008), 23-49. Karluk, Rıdvan (2003). Avrupa Birliği ve Türkiye, İstanbul: Beta Basım. Karluk, Rıdvan ve Özgür Tonus (2004). Avrupa Birliği’nin Genişleme Perspektifinde Türkiye’nin Yeri, İzmir: 2004 Türkiye İzmir İktisat Kongresi Bildirisi. Keskin, Hakan (2008). Doğru Sayılan Yanlışlarla Avrupa Birliği. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kuşat, Nurdan (2016). “Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerinde Zayıf Halka:Kıbrıs”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 112-133. Manisalı, Erol (2002). Türkiye-Avrupa İlişkilerinde Sessiz Darbe, İstanbul: Derin Yayınları. Mor, Hasan (2008). “Kıbrıs Sorununun Türkiye-AB İlişkilerine Endekslenmesi Süreci”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XII, Sayı 1-2, 983-1026. Müftüler-Baç, Meryem, “The Future of Europe, Differentiated Integration and Turkey’s Role”. in Global Turkey in Europe II, Roma: Edizioni Nuova Cultura. Özer, M. Akif (2009). “Avrupa Birliğine Tam Üyeliğin Eşiğinde Türkiye”. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16 (1), 89-105. Ross, Jerome. “Ya Sosyalizm Ya Barbarlık;Avrupa Gerçekten İki Vitesli Oldu”, www.birgun.net/haber-detay/ya-sosyalizm-ya-barbarlık-avrupa-gerçekten-iki-vitesli-oldu-74653.html Sandıklı, Atilla. “Türkiye-AB İlişkilerinde Riskler ve Fırsatlar”, www.bilgesam.org/incele/827/-turkiye-ab-ilikşlerinde-riskler-ve-firsatlar/# Sandıklı, Atilla ve Emine Akçadağ (2011). “Kıbrıs Sorunu Kapsamında AB-Türkiye İlişkileri". Riya Strateji, 2 (4), 1-17. Topoğlu, Emre ve M.Veysel Kaya (2011). “Türkiye için AB’nin Alternatifi var mı?”. Akademik Bakış Dergisi, (25), 1-14. Quaisser, Wolfgang ve Steve Wood (2004). “EU Member Turkey? Preconditions, Consequences and Integration Alternatives”, Forschungsverbund Ost- und Südosteuropa Arbeitspapier 25/2004. Yardimci, Pınar (2012). Küreselleşme ve Bölgeselleşme Ekseninde Uluslararası Ekonomik Entegrasyonlar Teori ve Uygulama. Ankara: Detay Yayıncılık. İnternet Kaynakları www.ab.gov.tr/files/pub/antlaşmalar.pdf www.ab.gov.tr/index/php?1=1&p=65 www.ab.gov.tr/index.php?p=111&1=1 www.ab.gov.tr/index.php?p=46234&I=1 http://avrupa.info.tr/tr/ab-ve-turkiye/katilim-muezakereleri/gelinen-nokta-nedir.html http://www.hurriyet.com.tr/ab-katilim-muzakerelerinde-zorlu-donem-30349210 http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerine-genel-bakis.tr.mfa www.ombudsman.gov.tr/contents/files/752d1-Kopenhag-Kriterleri.pdf http://www.shgm.gov.tr/abc3/abson.doc