1980 ÖNCESİ VE 2000 SONRASI TÜRK SİNEMASINDA AİLENİN TEMSİLİ

Yıl 2018, Sayı: 67, 26 - 40, 24.09.2018

Mustafa Yağbasan , Uğur Ateş

Öz

Türk Sineması’nda aile, tıpkı toplumun hâkim
değerlerinde olduğu gibi kutsiyet atfedilen bir kurum olarak temsil
edilegelmiştir. Aile, ev dışı yaşamda her türlü krize, soruna karşı sığınak ve
bireylerin huzur bulduğu korunaklı bir alandır. Ancak söz konusu aile kurumunun
2000’li yılların başlarından itibaren yayınlanan sinema filmlerde de kökten
sarsılmaya başlandığı gözlemlenmektedir. Bu kurum, artık korunaklı bir alan
olmaktan öte, pek çok travmanın, kuşaklararası çatışmanın ve kirli sırların
saklandığı, mahremiyetin deşifre edilmesinin meşrulaştığı bir kurum şeklinde
yansıtılmıştır. Ancak geleneksel ve modern aile temsillerinin 1980 öncesi ve
2000 sonrası Yeşilçam yapımı filmlerde bir paradoksallığın varlığından söz
etmek mümkün görünmektedir. Özellikle aile müessesesinin 1980 öncesi yapımlarda
daha pozitif şekilde yansıtıldığının, dolayısıyla Türk sinemasında bu dönemdeki
prodüksiyonlarda geleneksel aile tipi yansımasının izlerini görmek mümkündür. 1980
filmlerinde; geçim sıkıntısı, maddi imkânsızlıklar, zengin kız - fakir oğlan
temalarına ağırlık verilmiştir. Tüm imkânsızlıklara rağmen aile kurumu kutsanmış,
her şeye rağmen bu müessesesinin ulviliğine dair vurgular yapılmış ve buna
bağlı olarak aile olmanın, birlikte yaşamanın ve zorluklarla birlikte mücadele
etmenin önemi genel olarak temsil edilmeye çalışılmıştır.

Bu çalışma Türk sinemasında aile kurumun
geçmişten günümüze nasıl yansıtıldığını irdelemek üzere gerçekleştirilmiştir. Bu
kapsamda; 1980 öncesini temsilen ‘Aile Şerefi’ ve ‘Bizim Aile’ 2000’li yıllar
sonrasının temsili için ise ‘Babam ve Oğlum’, ‘Dedemin İnsanları’ adlı filmler,
ailenin işlevleri–işlevsizlikleri bağlamında, Türkiye’de aileye dair yapılan
alan araştırmalarının da katkısıyla içerik analizi yöntemi kullanılarak ortaya
konulmaya çalışılmıştır. Yapılan bilimsel değerlendirmeler sonucunda çalışmanın
başında ileri sürülen varsayımları destekler mahiyette değer atfedilecek
bulgulara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Sineması, Aile, Ailenin Temsili, 1980 Öncesi ve 2000 Sonrası

Kaynakça

• Akyüz H. (1991). Eğitim Sosyolojisinin Temel Kavram ve Akımları Üzerine Bir Araştırma, MEB Yayınlar, İstanbul.
• Arat Y. (1998). Türkiye Modernleşme Projesi ve Kadınlar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İst.
• Aslantürk Z. & Amman T. (2001). Sosyoloji, Kavramlar, Kurumlar, Süreçler, Teoriler, (4.Basım), Çamlıca Yayınları, İstanbul.
• Cereci S. (1996). Televizyonun Sosyolojik Boyutu, Şule Yayınları, İstanbul.
• Çelik C. (2002). Şehirleşme ve Din, Çizgi Kitap Evi Yayınları, Konya.
• Erdoğan İ. & Alemdar K. (2005). Popüler Kültür ve İletişim, Erk Yayınları, Ankara.
• Erkal M. (2006). Sosyoloji (Toplumbilimi), 13. Basım, Der Yayınları, İstanbul.
• Ekinci E. (2012). “Aile Suç İşlemeye Müsait Bir Alan”, (Pelin Esmer’le Söyleşi) Radikal Gazetesi, 20 Kasım. Giray D. & Ergin C. (2006) “Çift Kariyerli Ailelerde Biretlerin Yaşadıkları İş - Aile ve Aile – İş Çatışmalarını, Kendini Kurgulama, Davranış ve Yaşam Olayları İle İlişkisi’’, Türk Psikoloji Dergisi. Güler D. & Bıkmaz F. (2007). “Popüler Kültür ve Okul: Ankara ve Bolu İllerinde İlköğretim Öğrencileri Üzerine Yapılan Bir Araştırma”, Popüler Kültür ve Çocuk, Dipnot Yayınları, Ankara.
• Kağıtçıbaşı Ç. (1990). İnsan, Aile ve Kültür, Remzi Kitap Evi, İstanbul.
• Kağıtçıbaşı Ç. (1995). “Aileye Yaklaşımda Bir Kurumsal Çerçeve ve Aile Değişim Modeli’’ Aile Kurultayı, Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, Ankara.
• Keyder Ç. (1998). “1990’larda Türkiye’de Modernleşmenin Doğrultusu”, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Koşar D. (2007). ‘’Yavuz Özkan Sinemasında Türk Aile Yapısı ve Değerlerinin Temsili’’ Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Önal S. (1990). Aile Sosyolojisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir.
• Özbey Ç. (2014). Çocuk Sorunlarına Yapıcı Çözümler, İnkılap Kitap Evi, İstanbul.
• Özer O. (1991). Toplumbilim, İstanbul Cem Yayınları ve Tekin Yayınevi (1986), İstanbul.
• TUİK (2012). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, İstatistik Kurumu Yayınları, Ankara.
• Turgut M. (2011). “Medya Profesyonellerin ve Medyanın Aile Algısı”, Aile Yapısı Araştırması, BASGM (Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü) Yayınları, Sosyal Politikalar Çalışmaları Dergisi, Ankara.
• Türker Y. (2010). ‘Çoğunlukla Türkiye’de Mutluymuş Gibi Yaşıyoruz’, Radikal Gazetesi, 30 Ekim.
• Yıldız S. (2004). Televizyonlarda Yayınlanan Magazin, Eğlence ve Yarışama Türü Programların Toplumsal Kültür Üstüne Etkil