DÜNYA-SİSTEMLERİ KURAMI İLE DÜNYAYI YORUMLAMAK: SOSYAL BİLİMDE ALTERNATİF BİR YAKLAŞIM OLARAK KURAMIN ÖNEMİ, GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLERİ

Yıl 2018, Sayı: 67, 41 - 50, 24.09.2018

Umur Koşal

Öz

Toplumsal sorunların çözümlenmesinde
sosyal bilim yöntemleri ile elde edilen bulguların öneminin fark edilişi sosyal
kuramın gelişimini sağlamıştır. Bu daimi gelişimin vazgeçilmez unsurlarından
biri, dünyayı sosyal, ekonomik ve kültürel özellikler ile tanımlanan bütün bir
yapısal sistem olarak analiz etmek olmuştur.

Immanuel Wallerstein'ın
öncülüğünü yaptığı dünya sistemleri kuramı, bu tür bir analizi, yaygın olarak
bilinen klasik kuramlardan farklı bir bakış açısıyla gerçekleştirmeyi
amaçlayarak, sosyal bilim dünyasında önemli bir yer edinmiştir. Kuram, kırk
yılı aşkın bir süredir, toplumsal dünyayı anlamaya ve açıklamaya yönelik birçok
çalışmaya hem kuramsal hem de yöntem bilimsel temeller sağlamıştır.

Bu makale Dünya-Sistemleri
Kuramının sosyal çalışmalara farklı bir yaklaşım olarak önemini, onun kuramsal
ve yöntem bilimsel açıdan gücünü ve zayıf yönlerini dikkate alarak
açıklamaktadır. Tarihsel olaylardan kapitalist sistemlere ve küresel tanımlar
ile küreselleşmeye kadar geniş bir yelpazeye yayılan tartışmaları kapsayan
icerigiyle mevcut makale, kırk yıllık verimli bilimsel tartışmaları katalize
ederek dünya üzerindeki toplumsal problemleri farklı bir yaklaşımla anlama
çabasındaki yeni araştırma fikirlerinin gelişimine katkı sağlamayı
amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dünya Sistemleri, Kapitalist Ekonomi, Küreselleşme, Bağımlılık Kuramı, Tarihsel Sosyal Bilimler, Sosyoloji

Kaynakça

• Aronowitz, S. (1981). A Metatheoretical Critique of Immanuel Wallerstein’s The Modern World-System, Theory and Society, 10(4), pp: 503-520. Doi: http://dx.doi.org/10.1007/BF00182156 Brenner, R. (1977). The Origins of Capitalist Development: A Critique of Ne-Smithian Marxism, New Left Review, 104, pp: 25-92. Available through: University of Glasgow Library website http://www.gla.ac.uk/services/library/ Chase-Dunn, C. & Grimes, P. (1995). World-Systems Analysis, Annual Review of Sociology, 21, pp: 387-417. Available at: http://www.jstor.org/stable/2777814 Denemark, R., & Thomas, K. (1988). The Brenner-Wallerstein Debate, International Studies Quarterly, 32(1), pp: 47-56. Doi: http://dx.doi.org/10.2307/2600412 Goldfrank, Walter, L, (2015). Paradigm Regained? The Rules of Wallerstein’s World-System Method. Journal of World-Systems Research, 6(2), pp: 150-195. Doi: http://dx.doi.org. /10.5195/jwsr.2000.223 Gulalp, H. (1981). Frank and Wallerstein Revisited: A Contribution to Brenner’s Critique, Journal of Contemporary Asia, 11(2), pp: 169-188. Doi: http://dx.doi.org/10.1080/00472338185390131 Hechter, M. (1975). Review Essay on The Modern World-System, Contemporary Sociology, 4(3), pp: 217-222. Available at: http://www.jstor.org/stable/2063180 Hier, Sean, P. (2001). The Forgotten Architect: Cox, Wallerstein and World-System Theory, Race and Class, 42(3), pp: 69-86. Doi: http://dx.di.org/10.1177/0306396801423004 Robinson, William, I. (2003). Globalisation and the Sociology of Immanuel Wallerstein: A Critical Appraisal, International Sociology, 26(6), pp: 723-745. Doi: http://dx.doi.org/ 10.1177/0268580910393372 Sassen, S. (2003). Globalisation or Denationalisation? Review of International Political Economy 10(1); pp: 1-22. Doi: http://dx.doi.org/10.1080/0969229032000048853 Skocpol, T. (1997). Wallerstein’s World Capitalist System: A Theoretical and Historical Critique, American Journal of Sociology, 82(5), pp: 1075-1090. Available at: http://www.jstor/stable/2777814 Wallerstein, I. (1974a). The Modern World System: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World Economy in the Sixteenth Century, Reprint: 1976. Academic Press, New York: London Wallerstein, I. (1974b). The Rise and Future Demise of the World Capitalist System: Concepts for Comparative Analysis, Comparative Studies in Society and History, 16(4) pp:387-415. Available at: http://www.jstor/stable/171850 Wallerstein, I. (2000). Globalisation or the Age of Transition? A Long Term View of the Trajectory of the World-System, International Sociology, 15(2), pp:249-265. Available through: University of Glasgow Library website http://www.gla.ac.uk/services/library/ Wallerstein, I. (2003). Anthropology, Sociology and Other Dubious Disciplines, Current Anthropology, 44(4) pp: 453-465. Doi: http://dx.doi.org/10.1086/375868 Wallerstein, I. (2004). World Systems Analysis: An Introduction, Duke University Press, Durham, North Carolina Wallerstein, I. (2012). Robinson’s Critical Appraisal Appraised, International Sociology, 27(4), pp: 524-528. Doi: http://dx.doi.org/10.117