ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE TÜKETİCİ HAKLARI FARKINDALIK DÜZEYİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: KONYA ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Sayı: 68, 140 - 166, 03.10.2018

Gülden Gök Ufuk Özen Erdal Yörük

Öz

Günümüzde,
tüketici hakları ulusal ve uluslararası düzeyde büyük önem kazanmıştır.
Araştırmanın temel amacı, alışveriş merkezlerinden mal ve hizmet satın alan
Konya halkının 7.11.2013 tarihinde yürürlüğe giren “6502 sayılı Tüketicinin
Korunması Hakkında Kanun” un tüketicilere sağlanan tüketici haklarından
haberdar olup olmadıklarının belirlenmesidir.

 Bu çalışmada, tüketicilerin bilgi ve
farkındalık düzeyi seviyesine karar vermek için Konya’daki alışveriş
merkezlerinde 1498 tüketiciyle bir anket gerçekleştirilmiştir. Araştırma
sonucunda ankete katılanların tüketici hakları konusunda bir kanun varlığını
bildikleri ancak bu kanunda sağlanan temel haklardan istenen seviyede bilgi
sahibi olmadıkları anlaşılmaktadır. Diğer boyutlar araştırmada
tartışılmaktadır. Gelir düzeyi, yaşam yeri ve medeni durum tüketicilerin bilgi
ve farkındalık düzeyini etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Tüketici Hakları, Tüketici Bilinç Düzeyi, Ayıplı Mal

Kaynakça

• 1961 Anayasası ve İlgili Mevzuat (1971). Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Aslan, İ. Yılmaz (1996), “Tüketici Hukuku ve İlgili Mevzuat”, Bursa.
• Akipek, Şebnem (1996), “Batı Ülkelerinde ve Avrupa Birliği’nde Tüketicinin Korunması” Türkiye’de Tüketicinin Korunması Perspektifler, TES-AR Yay. No:18, s.21-29, Ankara
• Akipek, Şebnem (1999), “Türk Hukuku ve Mukayeseli Hukuk Açısından Tüketici Kredisi,” Ankara.
• Akipek, Şebnem (2001), “Türkiye’de Tüketicinin Korunmasının Yasal Boyutu ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun”, Standart Ekonomik ve Teknik Dergi, Mart, Sayı:471, s.24-31.
• Altunışık, Remzi; Mert, Kazım; Nart, Sima (2004), “Türkiye'de Tüketici Koruma Faaliyetleri: Tüketici Algılarına Yönelik Bir Saha Çalışması”, 3.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Eskişehir, 475-484.
• Aydoğdu, Murat (1998), “4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Kapıdan Satışlar”, İzmir.
• Babaoğlu, Müberra (2007), “Tüketici Yazıları”, Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi, Ankara
• Baykan, Renan (1997), “Türkiye’de Tüketicinin Korunması Tedbirleri, Öneriler ve Ekonomik Etkileri”, İstanbul Ticaret Odası, Yayın No:1997-6, İstanbul.
• Borak, Eser (1984), “Tüketicinin Korunması Üzerine Bir Saha Çalışması”. Boğaziçi Üniversitesi Dergisi-Sosyal Bilimler, 11: 81-97.
• Can, Murat (2003), “Yeni Tüketici Kanunu ve ABD Hukukunda Tüketici Koruma(consumer protection) Düzenlemeleri”, Mevzuat Dergisi, Kasım,Yıl,6 ,Sayı.71.
• Cui, C.C., Lewis, B.R. Ve Park, W. (2003), “Service Quality Measurement in The Banking Sector in South Korea”, International Journal of Bank Marketing, 21(4), s. 191-201.
• Çalık, Nuri (2003), “Pazarlama Yönetimi”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1478 Açık Öğretim Fakültesi Yayını No: 791, Eskişehir.
• Demir, Mehmet (2001), “Kapıdan İşlemlerde Tüketiciyi Koruyan Geri Alma Hakkı”, Ankara.
• Demir, Galip (2001), “Ahilik ve Yükselen Değerler”, Görüş Dergisi, Ocak Sayısı: 76-82.
• Dereli, Türkay; Baykasoğlu, Adil (2002), “Gaziantep Tüketicisinin Süpermarket Alışveriş Alışkanlıkları”, Standard Dergisi, Sayı: 485, Mayıs, s: 80
• Dickinson, H. Vırgınıa; Shaver P. James (1982), “A Test of Consumer Awareness For Adults”. The Journal Of Consumer Affairs, 16(2): 241-260.
• DPT (2001), “Tüketicinin Korunması Özel İhtisas Komisyonu Raporu” DPT Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Raporu, Yayın No:2541.
• Erdinç, Tahsin (2011), “Tüketicinin Korunmasına İlişkin Haklarla İlgili Anayasal ve Yasal Düzenlemelerin Nitelikleri ve Anayasada Almaları Gereken Yerler” Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 25, Temmuz-Ağustos, 2011.
• Ede, O.Fred; Calcıch, Stephen (1999), “African American Consumerism: An exploratory Analysis and Classification” American Businesseview V:17, n:1
• Edis, Seyfullah (1963), “Türk Borçlar Hukukuna Göre Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcu”, Ankara.
• Escalas, Jennifer Edson (2013), “Self-Identity and Consumer Research,” an invited Research Curation, Journal of Consumer Research, v. 39, n. 5 (February), pp. xv-xviii.
• Göle, Celal (1983),” Ticaret Hukuku Açısından Aldatıcı Reklamlara Karşı Tüketicinin Korunması”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara.
• Hamitoğulları, Beşir (1986), “Ahiliğin Çağdaş Türkiye Bakımından Önemi ve Değerlendirilmesi”, Türk Kültürü ve Ahilik, (XXI. Ahilik Bayramı Sempozyumu Tebliğleri), Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı Yayınları No.1, İstanbul
• Hippel, E, Von (1986), Verbraucherschutz, Tübingen
• İstanbul Ticaret Odası Yayını (2004), Tüketici Hukuku – ‘’Mevzuata ilişkin Yorum, Eleştiri, Öneri.’’
• Karagül, Mehmet (2010), “Tehdit ve Fırsatlarıyla Dünya Ekonomisi,” Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kazım, Mert (2004),” Bilinçli Alışveriş ve Tüketici Hakları”, 9. Ulusal Pazarlama Kongresi, 6-8 Ekim, Ankara,315-324.
• Kaynak, Selahattin; Akan, Yusuf (2011), “Tüketicinin Korunmasında Tüketici Bilinç Düzeyinin Önemi: Hane Halkları Üzerine Bir Uygulama”, Bayburt Üniversitesi ve Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011 10(1):41- 61 ISSN: 1303-0094
• Kuzu,Burhan (2011), “Türk Anayasa Metinleri ve İlgili Mevzuat”, İstanbul
• Kuzu, Burhan (2009), ”Uluslararası Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi (UESKHS)’ in Türk Anayasa Metinleri ve İlgili Mevzuat”, İstanbul.
• Kotler, Philip (2000), ” Pazarlama yönetimi” ( Çev: Nejat Muallimoğlu), Beta Basım A.Ş., İstanbul
• Nakip, Mahir (2003), “Pazarlama Araştırmaları Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar,” Seçkin Yayıncılık, Ankara
• Özbudun, Ergun (2009), ”Türk Anayasa Hukuku”, Ankara.
• Özgöker, Uğur (2008), “Avrupa Birliği rekabet hukuku ve Politikası”, Beta, İstanbul, s.7
• Poroy, Reha (1979), ”Tüketicinin Korunmasına İlişkin Bazı Özel Hukuk Sorunları” Arslanlı’ya Armağan, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü, Bilinçli Tüketici Ocak, 2011,Ankara
• Skınner, J.S., (1990), Marketing, Houghton Mifflin Company,
• Şahin, Ayşe; Kor, Özlem (2009), ”Mersin’de Yaşayan Tüketicilerin Tüketici Hakları Konusundaki Bilinç Düzeylerini Etkileyen Faktörleri İnceleyen Bir Araştırma”Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Anadolu Unıversıty Journal Of Socıal Scıences Cilt/Vol.: 9 - Sayı/No:2 : 105–126 (2009).
• Şahin, Mehmet (1986), “İş Ahlakının İktisadi Gelişmedeki Önemi Üzerine Bir Deneme”, Türk Kültürü ve Ahilik, (XXI. Ahilik Bayramı Sempozyumu Tebliğleri), Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı Yayınları, No.1, İstanbul.
• Şimşek, Muhittin (2002), “TKY ve Tarihteki Bir Uygulaması: AHİLİK” Hayat Yayınları İstanbul.
• Tanör, Bülent (1978), “Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar”, İstanbul, 1978
• Tarı, Recep; Pehlivanoğlu, Ferhat (2007), “Kocaeli İlinde Tüketici Davranışlarının Gelir-Harcama Grupları İlişkisi Açısından Analizi (Tüketim Harcamaları Profili)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13) 2007 / 1: 192-210
• Tandoğan, Haluk (1985), “Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri”,C.1/2, Ankara
• Tenekecioğlu, Birol (2003), ” Genel İşletme,” T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1268 Açık Öğretim Fakültesi Yayını No: 704, Eskişehir- s. 184
• Tokol, Tuncay (1977), “Pazarlama Açısından Tüketici korunması Sorunu”,Ankara.
• Tüketici Vakfı (1998), ” Tüketici Kültürü Ansiklopedisi” İstanbul.
• TSE, Tüketici Bülteni (2002), Ekim Yıl:14sayı:171
• Usta, Resul (2001), “Ülkemizdeki Tüketici Hakları İle İlgili Tüketicilerin Bilgi Düzeyini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Teknoloji Dergisi, Sayı: 3-4, 97-107.
• Üner, Sarp; Acar Songül Vaizoğlu; Alp Aynur Serap; Simavlı, Hüseyin; Maunsour,Naim; El-Hatou,Hassan; Neprevista,Ervin; Kayıkcıoğlu,Erkan;Güler,Çağatay (2007). “ Lise Öğrencilerinin Tüketici Hakları Konusunda Bilgi Ve Tutumlarının Değerlendirmesi” Toplum Hekimliği Bülteni, Cilt 26, Sayı 2, Mayıs-Ağustos 2007, S.16-2
• Ünlüönen, Kurban (1999), “Turizm Sektöründe Tüketicinin Zararının Tazmin Edilmesi Hakkı Üzerine Bir Araştırma”, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 2,
• Zhou, Lianxi (2004), “A Dimension-Specific Analysis of Performance only Measurement of Service Quality and Satisfaction in China’s Retail Banking”, Journal of Services Marketing, 18(7), s.534-546
• İNTERNET KAYNAKLARI
• “AB Tüketiciyi Korur (2007)”, (www.deltur.cec.eu.int/abtüketici.rtf, 18.08.2012)
• Donnelly,Mary;White,Fidelman(2013), “Report On Irısh Consumers’ Awareness And Knowledge Of Legal Rıghts,” Funded by the UCC Law Department Strategic Research Fund 2012/13, (https://cora.ucc.ie/bitstream/handle/10468/1126/UCC_Consumer_Perceptions_and_Knowledge_Report_2013_for_web.pdf?sequence=1, 2.09.2012)
• Karagül,Mehmet (2012), “Ahilik ve Sosyal Sermaye Bağlamında İş Ahlakı ve Üretim İlişkisi”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı:32, Eylül-Ekim 2012, (http://www.akademikbakis.org/32/09.pdf, 5.10.2012)
• Özyılmaz, Ömer (2011), “Ahilik”, Kırklareli Üniversitesi, 1.Basım, s.56-59,İstanbul. (http://www.kirklareli.edu.tr/download/files/82548745/04-omer-ozyilmaz.pdf, 4.02.2013)
• Tuskan, Aydeniz(2013), “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Değerlendirilmesi,” (http://www.istanbulbarosu.org.tr/, 5.02.2013)
• Tükoder, DPT (1994), “Özel İhtisas Komisyonu Raporu:1” (http://www.tukoder.org.tr/index.php?a=69, 22.12.2012)
• 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun: Kanun Kabul Tarihi: 23/02/1995, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 08/03/1995, Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 22221 http://www.tapdk.gov.tr/tuketici_korunmasi_hakkinda_kanun.pdf 5.04.2013
• Tüketici Bilinci Geliştirme Derneği, “Evrensel Tüketici Hakları”, “tarih yok” Erişim: (http://www.tubider.com/evrensel.htm, 22.12.2012)
• Tüpadem. Hacettepe Üniversitesi Tüketici Pazar Araştırma Danışma Test ve Eğitim Merkezi, (http://www.tupadem.hacettepe.edu.tr/, 15.02.2013)
• Tüketici Olarak Haklarınızı Biliyor Musunuz? Tüketici Bülteni, Türk Standartları Enstitüsü, Yıl:14,sayı:171(http://www.tupadem.hacettepe.edu.tr/evrenseltuketicihaklari.php., 4.02.2013)
• http://www.tukoder.org.tr/index.php?a=4, .11.07.2014
• http://www.tupadem.hacettepe.edu.tr/manifesto.html, 3.12.2013.
• http://www.tuketicihaklari.org.tr/icerik/ayipli-mal-ve-hizmetlerde-haklarimiz-ve-hak-arama-yollari.html, 15.12.2013
• http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/862.html, 16.07.2014
• http://www.akademikbakis.org/25/11.pdf., 4.12.2013
• http://www.tupadem.hacettepe.edu.tr/evrenseltuketicihaklari.php., 27.12.2013
• www.tupadem.hacettepe.edu.tr/.../tuketicinin_korunmasi_bilinc_duze, 22.01.2014.
• uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.php?cwid=9&vtadi...c...ano, 3.02.2014
• http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6502.pdf , 23.07.2014
• http://journal.yasar.edu.tr/wpcontent/uploads/2011/07/no3_vol1_08_durmaz.pdf., 12.01.2013.
• http://jssarchive.gantep.edu.tr/~sbd/index.php/sbd/article/view/150/199, 5.6.2014
• http://escholarship.org/uc/item/5mc39217#page-7 6.06.2014
• http://escholarship.org/uc/item/5xg2d4tn?query=consumer#page-16 22.02.2014
• http://www.consumersinternational.org/who-we-are/consumer-rights/23.06.2014
• https://osmanli.org.tr/dunyanin-ilk-standartlar-tuketiciyi-koruma-kanunlari/ 24.03.2014
• https://osmanli.org.tr/category/makaleler/27.03.2014