MODA SÜRECİ BAĞLAMINDA GELİN BAŞLIĞI TANZİMLERİNDE ESTETİK DEĞERLER VE TASARIM ÖZELLİKLERİNDEKİ DEĞİŞİM

Yıl 2018, Sayı: 69, 12 - 30, 06.11.2018

Fatma Koç Leyla Kaya Durmaz

Öz

gelişir ve biçimini de
ait oldukları toplumdan alır. Evlenme, hem kız hem de erkek açısından yeni bir
hayata geçişin dönüm noktası olarak kabul görmüştür. Söz konusu bu olayın
içerisinde giyim ve kuşamlarına ilişkin değerler özellikle kadınlar için ayrı
bir önem taşır. Düğün günü gelinin özenle hazırlanarak toplumun en güzeli
olması ve ayırt ediciliğinin ön plana çıkartılması durumu pek çok toplumda
benzerlik gösterir. Özellikle gelin toplumdaki diğer bireylerden başlık
biçiminin abartılı bir biçimde şekillendirilip süslenmesi ile ön plana
çıkartılır. Evlenme
adetleri ile düğün törenlerinde giyilecek giysiler geçmişte her toplumun kendi
gelenekleri ile biçimlendirilmiş özelliklerini yansıtırken günümüzde tüm
toplumlarda moda etkenine bağlı olarak birbirine benzerlik gösteren tasarımlar
kullanılmaktadır. İnsan yaşamının en özel günü olan düğün törenlerinin her
aşamasında modern yaşamın getirdiği değişimler ile birlikte moda etkeni ile
birlikte giysilerdeki değişimlerin yanı sıra, gelin başı süslemelerinde
kullanılan duvakların ve baş süslemelerinin tasarım, biçimlendirme ve estetik
nitelikler açısından farklılık göstermesi kaçınılmazdır. 

Bu
çalışmada;  Giresun ili Şebinkarahisar ilçesinde,
1940-2005 yılları arasında batı moda trendleri göz önünde bulundurularak
kullanılan gelinliklerin gelin başı süslemeleri moda bağlamında kronolojik
olarak analiz edilerek kayıt altına alınması ve belgelendirilmesi
amaçlanmıştır. Araştırmacılar
tarafından bölgede yapılan saha araştırmaları sonucunda gelinlik ve baş
süslemelerine ilişkin görsel dokümanlar araştırılmış, kaynak kişilerle
görüşmeler yapılmış,  ilgili yazılı
kaynak ve elde edilen veriler sonucunda moda etkenine bağlı olarak yörede
kullanılan gelin başlıklarının özellikleri karşılaştırılmalı olarak analiz
edilmiştir. Çalışma, 1940-2005 yılları arasında Anadolu’nun küçük bir ilçesinde
yaşayan kadınların moda trendlerini kültürel değerleri ile birleştirilerek ne
şekilde kullandığının belgelendirilmesi daha sonraki kuşaklara aktarılması,
açısından önem taşımaktadır.  

Anahtar Kelimeler

Gelin başı, gelinlik, düğün, aksesuar, Şebinkarahisar

Kaynakça

• Anonim, (2011), Avrupa Birliği Kadın İstihdamı Desteklemesi Hibe Programı “Kadınlar Üretimde Proje Kitabı”, Giresun/Şebinkarahisar.
• Aydemir, A. (2013), Türk Dünyasında Bazı Düğün Terimleri Ve ‘Al Duvak’ Geleneği Üzerine, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/9, Ankara. Bulmuş, E., Bedük, S., (2013), Denizli İli Çardak İlçesi Söğüt Köyü Gelin Entarileri, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 16. Ertürk, N., (2013), Moda Tarihi, Anadolu Üniversitesi Web-Ofset Tesisleri, Eskişehir. Gümüş, Ü., (1996). Gelinlik Hakkında Bilgi, Konfeksiyon Teknik Dergisi, Sayı 29, İstanbul. Koç, F., Koca, E., (2016), “Halk Giyim Kuşamının Yok Olmasına İlişkin Nedenler ve Koruma Altına Alınması Gerekliliğinin 5N1K Yöntemi İle Analizi, TURKISH STUDIES -, (Prof. Dr. Hayati Akyol Armağanı), 11/2 , 755-778.
• Koç, F., Koca, E., Vural, T., (2015), “Türk Kültüründe Gelin ve Damat (Güvey) Giyimi”, Evlilik; Aile Yazıları /8, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlıgı / Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlügü, Editör: Saim Sakaoğlu, Mehmet Akça, Pervin Ergun, s:93-122. ISBN:978-605-4628-86-5. Koç, F., Koca, E., Kaya Durmaz, L., (2013), Giresun – Şebinkarahisar’ın Benzersiz Bir Halk Giysisi “Fingo”, II. Yöresel Ürünler Sempozyumu ve Uluslararası Kültür/Sanat Etkinlikleri Bildiriler Kitabı Akdeniz Üniversitesi, 14-17 Kasım, Antalya, 47-56. Koca, E., Koç, F., (2010), “Güzellik Yarışmalarının Türkiye’deki Moda Bilincinin Oluşumuna Etkileri”, Acta Turcıca Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi Online Thematic Journal Of Turkic Studies, “Kültür Tarihimizde Yarış”, Yıl 2, Sayı 1, 262-288. Koç, F., Koca, E., (2009), “Geleneksel Giysi Tarzlarının Değişimi ve Türk Modasının Oluşumunda İstanbul”, 7. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi, 5-10 Ekim, Ankara, 2167-2204 Önder, S., (2017), Türkiye’de Gelinlik Tasarımı Ve Aksesuarlarının Kültürlerarası Gösterdiği Farklılıklar Üzerine Bir inceleme, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Özbey, H.K., (2014), 20. Yüzyılda Türkiye’de Gelinliğin Değişimi ve Etkileyen Nedenler, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekstil ve Moda Tasarımı Anasanat Dalı, İstanbul. Özel, M., (1992), Folklorik Türk Kıyafetleri, Tüpraş Yayınları, Ankara. Özdemir, A., Özhan, H., (1982), İlçe Oluşunun 50.Yılında Şebinkarahisar, Tekışık Matbaası, Ankara. Şenol, N., (2014), Giresun İli Gelin Giysilerinin Değişim Süreci Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Anabilim Dalı, Ankara. Tomlison, J., (2004), Küreselleşme ve Kültür, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Yalsızuçanlar, S., (2009), Dede Korkut Kitabı, Lacivert Yayıncılık, İstanbul. İnternet Kaynakları URL1: http://www.giyimvemoda.com/moda-dunyasi/1980li-yillarda-moda/321 URL 2: http://turksolu.com.tr/173/alptekin173.htm Sözlü Kaynaklar 1. Azize Başaran/ Şebinkarahisar/ 1932/ İlkokul/ Ev hanımı 2. Selime Ünlü / Şebinkarahisar / 1961/ İlkokul / Ev Hanımı 3. Şahinde Yılancı / Şebinkarahisar / 1977 / İlkokul / Ev Hanımı 4. Günay Yılancı / Şebinkarahisar / 1962 / Ortaokul/ Ev Hanımı 5. Ayten Gürler/ Şebinkarahisar/ 1970/ Ortaokul/ Ev Hanımı 6. Duygu Çiftçi/ Şebinkarahisar/ 1983/ Lise/ Ev hanımı 7. Nafiye Şentürk / Şebinkarahisar/ 1961/ İlkokul/ Ev hanımı 8. Sevgi Yalçıntaş / Şebinkarahisar/ 1950/ Ortaokul/ Ev hanımı 9. Sevim Aydınlı/ Şebinkarahisar/ 1940/ İlkokul/ Ev hanımı 10. Semra Bal/ Şebinkarahisar/ 1955/ İlkokul/ Ev hanımı 11. Salise Çırtan/ Şebinkarahisar/ 1962/ İlkokul/ Ev hanımı