KUR’ÂN’DA “HSB” KÖKÜ

Yıl 2018, Sayı: 69, 69 - 83, 06.11.2018

Saida Saıpova

Öz

Hesap kavramının türediği “hsb” kökünün bütün Sami
dillerde kullanıldığı bilinmektedir. Hesap denince İslam teolojisinde “Ahiret
Günü - يَوْمُ الْحِسَابْ” akla
gelmektedir. İş bu makale ‘hsb’ kökünün Kur’ân’daki muhtevasını anlatmakla
birlikte, kökün etimolojik yapısı, ilk dönem Arapça sözlüklerdeki kullanımı,
Kur’ân sözlüğündeki anlamını da içerecek ve ‘hsb’nin tefsirlerdeki
kullanımlarından örnekler sergileyecektir. 

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, HSB, Hesap

Kaynakça

• Abdülbaki, Muhammed, Fuad, el Mu’cemü’l Müfehres Li Elfâzi’l Kur’ân’il Kerim, Çağrı Yayınları, İstanbul 1984. Akdemir, Salih, Kur’ân-ı Kerim’de Dilsel Yaklaşımlar: Yeni Bir Kur’ân-ı Kerim Sözlüğünün Gerçekleştirilmesine Katkı, 1. Uluslararası Kur’ân’ı Yeniden Düşünme İlmî Toplantısı, Ankara 2013. _______, Salih, Son Çağrı Kur’ân, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2004. Albayrak, Hâlis, Kur’ân’ın Bütünlüğü Üzerine Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri, Şûle Yayınları, İstanbul 1992. Ateş, Süleyman, Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meâli, Hayat Yayınları, İstanbul 2012. Badawi, El Said M., Muhammed Abdel Haleem, Arabic-English Dictionary of Qur’anic Usage, Brill, Leiden-Boston 2008. Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, T.D.V. Yayınları, 12. Baskı, Ankara 1998. Cevherî, İsmâil, b. Hammad, Tâcü’l-Lüğa ve Sıhâhü’l-Arabî, Daru’l-Kutubu’l-Ilmiyye, Beyrut 1946. Çörtü, Mustafa, Meral, Sarf-Nahiv Edatlar, 14. Baskı, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2012. Dahhâk, Ebü’l Kasım, Tefsiru’d-Dahhak, Daru’l İslam, Kahira 1999. Ed-Dâmegâni, Ebu, Abdullah, el-Hüseyin, b. Muhammed, Kamusü’l-Kur’ân, Darü'l-İlm li'l-Melayin, Beyrut 1985. el-Âlûsî, Şehâbeddin, Mahmûd, Ruhu’l Meâni, Darü’l Fikr, Lübnan, trsz. el-Beydavî, Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Te’vil, (Çev. Abdülvehhab Öztürk), Kahraman Yayınları, İstanbul 2013. el-Cevheri, İsmail, b. Hammad, es-Sihah Tacü’l-Lüğa ve Sıhahu’l-Arabiyye, (tah. Ahmed Abdulğafur Attar), 4. Baskı, Daru’l-‘İlmi li’l-Melayin, Beyrut 1990. el-Ezherî, Abu, Mansur, Muhammed, b. Ahmed, Tehzibu’l-Lüğa, ed-Daru’l-Mısriyyeti li’t-Te’lifi ve’t-Tercümeti, Mısır 1964. el-Ferâhidî, Ebu, Abdurrahman, el-Halil, b. Ahmed, Kitâbu’l-’Ayn, (tahkik İbrahîm es-Samraî), 1. Baskı, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1988. el-Fîrûzâbâdî, Kamus’ul Muhit, Al-Resalah, Beyrut-Lübnan, 2005. el-Maverdî, en-Nuket ve’l-Uyun, Darü’l-Kitabu’l-Ilmiyya, Beyrut 1992. el-Mutarrizî, Ebi’l Fattah, Nasriddin, el-Muğrib fi Tertibil Murib, (nşr. Mahmûd Fâhûrî - Abdülhamîd Muhtâr), Halep 1979. Esed, Muhammed, Kur’ân Mesajı, İşaret Yayınları, İstanbul 2002. et-Taberî, b. Cerir, Muhammed, Cafer, Ebû, Taberî Tefsiri, (Çev. Hasan Karakaya, Kerim Aytekin), Hisar Yayınevi, İstanbul 1996. ez-Zebidî, Murtada, Tacu’l Arus min Cevâhiru’l Kâmus, Daru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Kuveyt 2004. Feyyûmî, Ahmed, b. Muhammed, b. Ali el-Mukarri, el-Misbâhu’l-Munîr, Matbaatu Mustafa el-Babî, Mısır 1931. Firuzâbadî, Muhammed, Yakub, el-Kamusü’l-Muhit, Müessesetü’r-Risale, Beyrut 2005. Gözeler, Esra, Kur’ân Âyetlerinin Tarihlendirilmesi Sorunu ve Kur’ân’a Kronolojik-Olgusal Bir Yaklaşım (1 Rebîu’l-Evvel-4 Rebîu’l-Evvel Arası), Kuramer, İstanbul 2016. Hanbelî, İbn Adil, el-Bab fi Ulumi’l-Kitab, Darü’l-Kutubu’l-Ilmiyya, Beyrut 1998. İbn, Düreyd, Ebi Bekir, Muhammed, b. el-Hasan, Cemheretü’l-Lüğa, Daru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut 1987. İbn, Kesir, Hadislerle Kur’ân-ı Kerim Tefsiri, (Çev. Bekir Karlığa, Bedrettin Çetiner), Çağrı Yayınları, İstanbul 1984. İbn, Manzûr, Ebu’l-Fadl, Cemâluddîn, Muhammed, Lisanu’l-Arab, Daru’l Beyrut, Beyrut 1955-1956. İbn, Sîde, Ebu’l-Hasan, Ali, b. İsmail, el-Muhkem ve’l-Muhîtu’l –A’zam, Daru’l-Kutubu’l-Ilmiyye, Beyrut 2000. İbn, Süleyman, Mukatil, et-Tefsîrü'l-Kebîr (Tefsîru Mukâtil b. Süleyman), Müessesetü’t-Tarihi’l-Arabi, Beyrut 2002. İbn, Zekeriyya, Abü’l-Hüseyin, Ahmed, b. Faris, Mu’cemu Makayisü’l-Lüğa, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabiyyi, 1. Baskı, Lübnan 2001. Karaman, Hayrettin, Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, 16. baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2006. Krachkovskiy, I. Y., Koran, Dom Biruni, Moskva 1990. Paçacı, Mehmet, Kur’ân’a Giriş, İSAM, İstanbul 2006. Palmer, Robert, Frank, Semantic, Cambridge University Press, Second Edition, Cambridge 1991. Saipova, Saida, İgnatiy Yulianoviç Kraçkovskiy ve İman Valeriya Porohova’nın Rusça Kur’ân Tercümeleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006. _______, Saida, Rus Musteşrık Ignatij Julianovic Krackovskij’nin “en-Necm” İsimli Makalesi üzerine, Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlmi Dergisi, Oş 2015, S. 20-21. _______, Saida, Tevrat, İnciller ve Kur’ân’da H-S-B Kökünün Semantik Açıdan İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara 2017. Serinsu, Nedim, Ahmet, Kur’ân Nedir, Şûle Yayınları, İstanbul 1999. Yazır, Elmalılı, Hamdi, Kur’ân-ı Kerîm ve Yüce Meâli, Temel Neşriyat, İstanbul 2000.