AHLAKİ TEMELLERE DAYANAN İSLAM EKONOMİSİ SİSTEMİNDE DEVLETİN ROLÜ

Yıl 2018, Sayı: 69, 120 - 136, 06.11.2018

Mehmet Yüce Muhammed Çelik

Öz

İnsanların toplu halde yaşamaya
başlaması ile birlikte üretim, dağıtım ve tüketim ile ilgili olayları
denetlemek ve ihtiyaçların kıt kaynaklarla en etkin şekilde karşılanması
amacıyla iktisat bilimi ortaya çıkmış ve iktisat, toplum yaşamını yönlendiren
vazgeçilmez unsurlardan biri haline gelmiştir. Toplumlar sosyo-kültürel ve dini
yaşamlarından kaynaklı ihtiyaçları doğrultusunda iktisadi sistemlere yön
vermişlerdir. Bu doğrultuda günümüzde içlerinde İslami ekonomik anlayışında
olduğu birçok ekonomi sistemi ortaya çıkmıştır. İslam ekonomisi esas itibariyle
asli kaynakları Kur’an ve sünnet olan bunun yanında icma, kıyas gibi kaynakları
da referans alan bu yönüyle dini temellere dayanan bir iktisadi sistemdir. Dini
temele dayalı bir anlayışı benimsemesi itibariyle diğer ekonomik sistemlerden
ayrılmaktadır. Bu ekonomik sistemin etkin işleyişi devlet ve toplumun islam
ekonomisi kuralları üzerinde mutabık kalarak birbiri ile uyumlu hareket
etmesine bağlıdır. Sistemin işleyişinde herhangi bir tarafın eksik ya da
yetersiz kalması İslam ekonomisini etkinlikten uzaklaştıracaktır. 

Anahtar Kelimeler

İktisat, Ölçülülük, Sosyal adalet, İslam’da Siyaset, İslam Ekonomisi

Kaynakça

• Ashker, A. El-, ve Wilson, R., Islamic Economics: A Short History, Leiden: Brill, 2006. Asutay, M., “A Political Economy Approach To Islamic Economics: Systemic Understanding For An Alternative Economic System”, Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, Vol: 1, No: 2, 2007. Çayıroğlu, Y., “İslâm İktisadının Karakteristik Özellikleri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, s y. 24, 2014, ss. 149-183. Çobanoğlu, Ş., İslam Ekonomisi, 1.Baskı, Yediveren, İstanbul, 2013. Falay, N., “İslam Ekonomisi- Maliyesi: Çözülemeyen Sorunsallar”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 1994, http://dergipark.gov.tr/iumamk/issue/756/8130, ss. 222- 236. Gallego, M. ve Schofield, N., Studies İn Political Economy, The Political Economy of Social Choices, Springer, Canada, 2016. Genç Yılmaz, S., “İbni Haldun’un Devlet Anlayışı Çerçevesinde “Refah Devleti” ve “İktisadi Kalkınma” Düşüncesi”, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ISSN: 2147-7655, Cilt:3, Sayı:1, Haziran: 2015, ss. 141- 154. Gölçek, A. G., ve Gülşen, M. A., “İbn Haldun ve Serbest Piyasa Fikri: İbn Teymiyye ve Gazali’den Kanıtlar”, The Journal of Academic Social Science, Yıl: 5, Sayı: 57, Kasım 2017, ss. 576-590. Haldun, İ., Mukaddime (I.cilt), 2.Baskı, İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, (Haz. Arslan Tekin), İstanbul, 2016. Hamitoğulları, B., “İktisadi Vahşi Büyüyenin Bunalımları ve İslam Kalkınma Modelinin Vaadettikleri”, İktisadi Kalkınma ve İslam, (Haz. Beşir Hamitoğlu, Sacid Adalı vd.), İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, ss. 9- 33. Hançerlioğlu, O., Ekonomi Sözlüğü, 5.Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1993. Hıdır, Ö., “Hadislerde Üretim, Tüketim ve Dolaşım Ekonomisine Dair “Orta Yol/Denge” Prensibi ve Bediüzzaman’ın “İktisad” Anlayışı”, Köprü Dergisi, Sayı 106, Bahar 2009. http://islamiktisadi.net/index.php/2017/11/05/islam-ekonomisinde-gelir-dagilimi-ucret-kar-faiz/, 27.07.2018. Kozak, İ. E., “İbn Haldun’un İktisadi gelişmede Psikolojik Faktörlere Verdiği Yer”, İktisadi Kalkınma ve İslam, (Haz. Beşir Hamitoğlu, Sacid Adalı vd.), İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, ss. 113- 139. Kozak, İ. E., İbn Haldun’a Göre İnsan-Toplum-İktisat, Değişim Yayınları, Adapazarı, 1999. Mankiw, N. G., Principles of Microeconomics, First Edition, South- Western Cengage Learning, 2008. Marshall, A., Principles Of Economics, Book I- Preliminary Survey, Vol I, Third Edition, London, 1895. Özkılıç, İ., “İbn Haldun’da İktisadî Kalkınmanın Dinamikleri ve Girişimcilik”, Akademik Bakış Dergisi, ISSN:1694 – 528X, Sayı: 10, Eylül, 2006, ss. 1-14., ss. 6- 7. Sabuncuoğlu, Z., ve Tokol, T., İşletme, Ezgi Kitabevi, Bursa, 2001. Şahin, H., İktisada Giriş, 5.Baskı, Ezgi Kitabevi, 1997. Tabakoğlu, A., “İslam İktisadı Açısından Kalkınma”, İktisadi Kalkınma ve İslam, (Haz. Beşir Hamitoğlu, Sacid Adalı vd.), İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, ss. 247- 248. Terzi, A., “Katılım Bankacılığı: Kitaba Uymak mı, Kitabına Uydurmak mı?”, Giresun Üniversitesi Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 5, Sayı 9, 2013, ss. 62- 75. TKBB, Türkiye katılım Bankaları Birliği, TKBB 2011 Final Raporu, TKBB Yayını, 2012. TKBB, Türkiye katılım Bankaları Birliği, TKBB 2017 Final Raporu, TKBB Yayını, 2018. Yeniçeri, C., İslam’da Devlet Bütçesi, Şamil Yayınevi, İstanbul, 1984. Yıldız, M. S., Mekki Sürelerde İslam Ekonomisi, Şule Yayınları, İstanbul, 2017. Zaim, S., İslam Ekonomisi Temelleri, (Haz; Âdem Esen, Turan Koç vd.) İstanbul Sebahattin Zaim Üniversitesi Yayını No: 6, 2008. Zeytinoğlu, E., Ekonomik Sistemler, Gözden Geçirilmiş 2.Baskı, Marmara Üniversitesi Yayını No: 429; İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayın No: 373, İstanbul, 1985.