KAVRAMSAL ve KURAMSAL BOYUTLARIYLA İNSAN HAKLARI VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNE SOSYO-POLİTİK BİR BAKIŞ

Yıl 2018, Sayı: 70, 132 - 147, 05.01.2019

Hüsamettin İnaç , Betül Yazıcı

Öz

İnsan
hakları olgusu, bireyler arasında hiçbir ayrım gözetmeden tüm insanların sırf
insan olduklarından ötürü doğuştan kazandıkları haklar olup; bütün insanları
kapsamaları bakımından evrenseldir, diğer tüm haklardan ve hukuk kurallarından
üstündür ve önceliklidir. İnsan hakları salt hukuki veya siyasi bir konu
olmanın öncesinde, esasında ahlakidir.

    İnsan hakları bugünkü halini, genel
hatlarıyla 16. Yüzyıldan itibaren görülmeye başlanan toplumsal ve siyasal
gelişmelerden almış olsa da bütün insanlık tarihine yayılan özgürlük, eşitlik,
adalet arayışları, bu hakların tarihsel temel çerçevesini oluşturmaktadır.
Buradan yola çıktığımızda ise insan haklarının özgürlük, eşitlik ve adalet
temellerinde sağlamca gelişip, bunlarla sürekli korelasyon içerisinde olduğunu
söyleyebiliriz. İnsan hakları, diğer hukuk dalları tarafından tanınmış olsun
veya olmasın, belirli düzen ile beraber insanlara verilen ve içerisinde temel
hak ile özgürlükleri barındıran yapıyı baz almaktadır. İnsan haklarının bekası;
insan onuru ve değeri üzerine kurulu olan bir düzende, bu özellikleri sonuna
kadar korumak şeklinde tezahür etmektedir.

    Gerek geçmişte gerekse günümüzde insan
hakları ve bu hakların biz bireylere olan getirileri kapsamlı olarak gelişim
göstermiştir. Bireylere verilen bu hakların içerisinde bizleri temele götüren
ve insan haklarının da beslenerek gelişmesini sağlayan çeşitli kavramlar
bulunmaktadır. Bunları iki temel ölçütle genellemek gerekirse: ‘ÖZGÜRLÜK VE
HAK’ olarak sınıflandırabiliriz. Bu iki kavram, bireylerin sırf birey
olduklarından dolayı kazandıkları ve toplum içerisinde kendilerini ifade
edebilme, kendilerine verilen haklardan yararlanarak kimlik oluşturma gibi
fiilleri beraberinde getirmiştir. İnsan Hakları ve Evrensel Bildirisi; bireyler
ile doğup gelişen, beraberinde bir çok hak ve kavramla korelasyon kuran
benliğimizin güvenlik kartıdır. Bu kartların en önemlilerin birisi de “İfade
özgürlüğü hakkıdır.” Kazandığımız temel ve insani haklarımız, bizlere insani
olarak kendini ifade edebilme, temel ihtiyaçlarımızın karşılanabilmesi ve
toplumda kişilik kazanarak yer edinme gibi önemli boyutları sunar.  

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları, Özgürlük, Hak, İfade özgürlüğü

Kaynakça

• Adil, Ş. (2010). “Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda Ekonomik Sosyal ve Kültürel Hakların Niteliği Bağlamında Sağlık Hakkının Kapsamı Üzerine Bir İnceleme”, AÜHFD, no 59.
• Akbulut, İ. (1991). “İnsan Hakları”, İHİD, cilt 1, no 719.
• Arslan, Z. (2008). Postmodern Söylem ve İnsan Hakları. Ankara: Seçkin
• Balkır, G. (2009). Türk Anayasa Yargısında Sosyal Hakların Korunması. Kocaeli: KÜY.
• Bolay, S. H. (1998). “İnsan Haklarının Felsefi Temelleri”, YTD, Sayı 21.
• Çeçen, A. (1989). İnsan Hakları. Ankara: Gündoğan
• Çoban, A. R. (1998). “İnsan Haklarının Felsefi Temelleri”, YTD, Cilt: 2, no 21,
• Erdoğan, M. (1998). “İnsan Haklarına Kavramsal Bir Yaklaşım”, YTD, Sayı 21
• Erdoğan, M. (2011). İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku. Ankara: Orion
• Esra, A. (1997). “Yargısal Temel Haklar”, Şükrü Postacıoğlu (Ed.). DEÜHFY içinde (s.44) İzmir
• Gözler, K. (2011). Anayasa Hukukunun Genel Teorisi. Bursa: Ekin
• Jack, D. (1995). Teoride ve Uygulamada Evrensel İnsan Hakları. (Çev. Mustafa Erdoğan / Levent Korkut). Ankara: Yetkin
• Kapani, M. (1993). Kamu Hürriyetleri. Ankara: Yetkin
• Mumcu, A. ve E. Küzeci. (2007). İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri. Ankara: Turhan
• Öğütçü M. (2005). “Doğal Hukuk ve Pozitif Hukuk Işığında İnsan Hakları Alanında Bazı Kavramlar”, DEÜHFD, C.7
• Rand, A. (1999). “Kolektif Haklar”. Atilla Yayla (Ed.). Sosyal ve Siyasal Teori içinde (s. 325) Ankara: Siyasal Rand, A. (2009). “İnsan(ın) Hakları”. Atilla Yayla (Ed.). Sosyal ve Siyasal Teori içinde. Ankara: Siyasal Uluç, G. A. ve A. Armağan. (1998). “Avrupa İnsan Hak ve Özgürlükleri Hukukunda Türkiye’nin Bitmeyen Serüveni”, YTD, cilt 5, no 22.
• http://ipsala.gov.tr/insan-haklarinin-siniflandirilmasi
• http://dergipark.gov.tr/download/article-file/208297
• http://istanbul.mazlumder.org/tr/main/yayinlar/makaleler/8/insan-haklari-kurami/462
• http://www.ihd.org.tr/insan-haklari-evrensel-beyannames/
• http://www.inadina.com/inadeski/sayi106/apacik.htm
• http://www.hukukihaber.net/dunyadan/aihmin-ifade-ozgurlugu-davalari-h52257.html