İslam Tarihi Boyunca Şia-Ehl-i Sünnet İlişkisi

Yıl 2018, Sayı: 70, 177 - 197, 05.01.2019

Osman Bodur

Öz

İslam düşüncesinde siyasi, itikadi ve
ameli anlamda gruplaşmalar oldukça erken dönemde cereyan etmiştir. Siyasi
ihtilafların başında ise Şia ile yaşanan görüş ayrılıkları önemli bir yekün
tutmaktadır. Muhammed Emhazun bu alanda çalışan muasır yazarlardan biridir. Bu
risale, 2011 Mağrib’te basılmıştır. Tercümesini yaptığımız eseri ise islam
tarihi boyunca şia ile yaşanan farklılıkları tespit etmeye yöneliktir. İşte bu
makale mezkur eserin tercümesinden ibarettir. Tercüme esnasında yazarın
fikirlerinin doğru veya yanlışlığı tartışılmamış, sadece eser anlaşılır bir
dille Türkçemize kazandırılmıştır. Giriş bölümünde kısaca müellifin hayatından
söz eedilmiş, akabinde tercümeye geçilmiştir

Anahtar Kelimeler

Şia, Ehl-i Sünnet, Safeviler, Haşşaşin, Fatımiler

Kaynakça

• İbnu'l-Esîr, el-Kâmil fi't-Tarih, Daru'l-Fikr, Beyrut ,1801 İbni Tagrıberdi, En-Nücumu'z-Zâhire,Daru’l-Kutub İbn Teymiye, Mecmûu’l-Fetâvâ, Müessesetü’r-risale, Beyrut, 1948. İbnü'l-Cevzi, el-Mevzuat,el-Kahire,1966 İbn Şakir el-Kütübi, Fevetu’l- Vefiyyat, Daru Sadir, Beyrut Ebû Şâme, Kitâbu'r-Ravzateyn fî Ahbâri'd-Devleteyn en-Nûriyye ve's-Salâhiyye, Müessesetür'risale, Beyrut,1997 İbnü'l-Adîm, Zübdetü'l-Haleb Min Târîhi Haleb, Matbaatü'l Katolokiyye, Dımaşk,1968 İbnü'l-Ibrî, Tarihu Muhtasarü'd-Düvel , Daru'l-Mesira, Beyrut Ebü'l-Fidâ, el-Muħtaśar fî aħbâri'l-beşer, Mektebetü'l-Mütenebbî, Kahire İbnu'l-Futî, Kemaluddin, el-Havadis el-Camia,Daru’l-Ğarb,Beyrut,1997 İbnü'l-Kalânisî, Târîħu Dımaşķ,Daru Hasen, Dımaşķ,1983 İbn Vâsıl, Cemâlüddin Muhammed bin Salim, Müferricü'l Kürûb Fî Ahbâri Benî Eyyûb, thk. Cemâleddîn eş-Şubbâl, Kahire-1953 İbn-ül-Verdî, Tetimmet-ül-Muhtasar fî-Ahbâr-il-Beşer, Dârul Marife, Beyrut,1980 El-Aşi, Meymun bin Kays, Divanü’l-Âşa, Mektebü'l-Edeb,Mısır Mahzun Muhammed,el-Karamitatu fi’l-Halic’il-Arabiyyi,2007 Abdülkadir bin Tâhir el-Bağdadî, el-Fark Beyne'l-Fırak,Daru’l-Afak,Beyrut Cuma, Bedii Muhammed,eş-Şehu’l Kebir,Daru’n-Nahda,Beyrut,1979 Hafni Abdulmun’im, el-Mevsuatü'l-Farku ve’l-Cemaatu ve’l-Mezehibu’l-Islemiyyetu,Mektebetu Medbuliyyu,Kahire,2005 el-Habzuriyyu ,Ali abdu’Semi, el-Hurubu’s-Salibiyyeti,Kahire Ebu Bekr Ahmed b. Ali b. Sabit b. Ahmed el-Hatib el-Bağdadî, el-Kifaye fi İlmi'r-Rivaye,Daru'l-Kutubu'l-Hadisiyye,Kahire İbn Haldun, el-İber ve divanü'l-mübtede' ve'l-haber fi eyyami'l-arab ve'l-acem ve'l-berber ve men asarahum min zevi's-sultani'l-ekber, Daru'l-Fikr , Beyrut,1981 el-Havliyyu Ahmed,ed-Devletu’s-Safeviyyeti,Mektebetu’l-Encelu Mısrıyyetu,Kahire,,1981 ed-Diyaru’l-el-Bekriyyu Hüseyn bın Muhammed bın el-Hasen el-Malikiyyu,el-Hamisu fi ahvali enfesi nefisin,el-Matbautu’l-Vehbiyyeti,Kahire,1866 Zehebi, Düvel'ul İslam, Daru Ihyai’t-Turas’l-Islamiyyu,Doha,1988 Reşidü'd-Din Fazlullah, Camiu't – Tevarih(Hulakuler kısmı),Daru Ihyai’l-Kutubi el-Arabiyyeti,Kahire,1960 Zekkar Suheyl, el-Camiu li Ahbari’l-Karamita, Daru Hassan,1982 Zeki Muhammed Emin, Hulasatu Tarihi’l-Kurdi ve Kurdistan min akdami’l-usur et-tarihiyyeti hatta’l-en, Kahire,1936 Es-Suyuti, Tarihu`l Hulefa,Daru’l-Fikr,Beyrut Şakir Muhammed,et-Tarihu el-Islamiyyu, el-Mektebu’l-Islamiyyu,Dimaşk,1991 Sayyad Fuad Abdu’l-mu’ti,el-Muğul fi’t-Tarih,Daru’n-Nahda,Beyrut,1980 İbn Cerîr et-Taberî, Târîhu'r-Rüsul ve'l-Mülûk,Daru’l-Fikr,Beyrut Ibni Tabâtabâ Muhammed bin Aliyyu’l-Maruf bibni’t-Taktakiyyu,el-Fahru fi’l-Adabi’s-Sultaniyyeti ve’d-Duveli’l-Islamiyyeti,Daru’s-Sadr,Beyrut Aşur Said Abdulfettah,Tarihu’l-Alakati beyne’ş-Şarki ve’l-Ğarbi fi Usuri’l-Vusta,Daru’n-Nahda,Beyrut,1947 Zeynuddin el-Irakî, Fethu'l-Muğis şerhu elfiyeti'l-hadis,Mısır baskisi,1935 el-Ğarib Abdullah,Ve Cea Devru’l-Mecusi,Daru’l-Cil,Kahire,1981 Ali el-Makrîzî, Kitâb es-Sulûk li-Ma′rifet Duvel el-Mulûk,Daru’l-Kutubi’l-Ilmiyyeti,Beyrut,1997 _________,el-Mukaffa el-Kebîr, Daru’l-Ğarbi’l-Islamiyyi,Beyrut,1989 _________,el-Mevâiz ve'l- İtibâr bî Zikri'l-Hıtat ve'l-Asar,Kahire,1853 Ibnu Munkiz, Kitabü'l-İ'tibar, Mektebetu’s-Sekafeti’d-Diniyyeti,Kahire Nâsır Hüsrev, Sefer-Nâme(arapçaya tercume eden Yahya Haşşab(,Kahire,1993 Mucinous Roland, Tarihu’l-Hadarati’l-Ami(arapçaya tercume eden Yusuf Dağır),Beyrut Haridi Muhammed Abdul’latif,el-Hurubu’l-Osmaniyyetu el-Farisiyyete ve eseruhe fi Inhisari’l-Meddi’l-Islamiyyi an Urubba, Daru’s-Sahvati, Kahire, 1987. el-Kıfârî, Nâsır b. Abdullah b. Ali, Usûlü’l-mezhebi’ş-Şîati’l-İmâmiyyeti’l-İsnâ Aşeriyye ard ve nakd, Doktora Tezi, Câmiatu’l-İmâm Muhammed b. Suûdi’l İslâmî. Öz Mustafa, ‚Şia‛, DİA, Ankara 2009, c. 39. Topaloğlu Bekir, Kelâm İlmi, Damla Yayınevi, İstanbul 1993, 5. BaskI. Çayıroğlu Yüksel, Ehl-i Sünnet ile Şia Arasındaki Temel İhtilâf Noktaları, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013, cilt: XV, sayı: 1. Coşkun, İbrahim, Şia’da İmamların Otoritesi, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2005, cilt: VII, sayı: 1. Ecer, Ahmet Vehbi , Şia ve Doğuşu, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1983, sayı: 1. Özarslan, Selim, Şia’nın Dinî Otorite Anlayışı ve Günümüze Yansımaları, Kelâm Araştırmaları Dergisi, 2005, cilt: III, sayı: 1. Sofuoğlu,M. Cemal ,Şia’nın Sahabiler Hakkındaki Bazı Görüşleri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1981, cilt: XXIV. Şia-i İmamiye’nin Hadîs Anlayışı, Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu (13-15 Şubat 1993 : İstanbul), 1993, s. 258-287. İrfan Abdülhamid, İslâm’da İtikadî Mezhepler ve Akaid Esasları, çev.: Saim Yeprem, Marifet Yayınları, İstanbul 1983. İhsan İlâhi Zahîr, Şia’nın Kur’ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, çev.: Sabri Hizmetli, Hasan Onat, Ankara, 1984. Ahmed Emin, Fecrü’l-İslâm, Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1969. Şeyh Mufid, Evâilu’l-makâlât, thk. İbrahim el-Ensârî, el-Mü’temiru’l-âlemî lielfiyeti Şeyh Müfid, 2000. Muhammed Rıza’l-Muzaffer, Akaidü’l-İmâmiyye (Şia İnançları), çev.: Abdülbakıy Gölpınarlı, Zaman Yayınları, İstanbul 1978. Ethem Rûhi Fığlalı, İmâmiyye Şiası, Selçuk Yayınları, İstanbul 1984. el-Küleynî, Usûlü’l-kâfî, Beyrut: Dâru’l-Murtazâ, 2005. Humeynî, el-Hukûmetü’l-İslâmiyye, 1389, 3. Baskı. Hayrettin Karaman, ‚Ca’feriyye‛, DİA, Ankara 1993, c. 7. Aktepe Orhan, Kelâm İlmi Açısından Bedâ’ Anlayışı‛, Sakarya Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 8, sayı: 23. Avni İlhan, ‚Bedâ‛, DİA, Ankara 1992, c. 5, s. 291. İlyas Üzüm, ‚Recat‛, DİA, Ankara 2007, c. 34. Ahmed b. Muhammed b. Ali b. Hacer el-Heytemî, es-Savâiku’l-muhrika, thk. Abdurrahman b. Abdullah, Lübnan: Müessesetü’r-risâle, 1997, c. 2. Muhammed Bâkır el-Meclisî, Bihâru’l-envâr, Beyrut: Müessesetü’l-vefa, 1983, c. 22. Muhammed b. Yakub el-Küleynî, el-Kâfî, thk. Muhammed Cafer Şemsüddin, Beyrut: Dâru’t-taâruf, 1990. Muhammed b. Hasan el-Hur el-Âmilî, Tafsîlu vesâili’ş-Şîa ilâ tahsili menâsiki’şşerîa, thk. Kum: Müessesetü Âli Beyt, 1414.