CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ’NİN TÜRK MALİYESİNE GETİRDİĞİ YENİLİKLER

Yıl 2019, Sayı: 71, 13 - 29, 19.03.2019

Recep Temel

Öz

6771 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Türk devletinin yönetim şeklinin özüne dair düzenlemeler içermektedir. Bu düzenlemelerle Parlamenter demokratik sistemden Türkiye’ye özgü ismiyle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmiştir. Yeni sistem birçok alanda yenilikler getirmektedir. Bu alanlardan bir tanesi belki de en önemlilerinden bir tanesi mali yapıya ilişkin düzenlemelerdir.

Bu çalışmada Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin Türk mali yapısına getirdiği yeniliklerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Özellikle yeni sitemde mali otoritenin kim olduğu, vergi ödevinin hukuki dayanağında bir değişiklik olup-olmadığı, Türk hukuk mevzuatında yeni bir hukukî form olan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle vergi ödevine ilişkin bir düzenleme yapılıp-yapılamayacağı ve de tarihten bugüne yasama organlarının en temel yetkilerinden birisi olan Bütçe Hakkı’nın yeni sistemde nasıl şekillendiğinin üzerinde durulmuştur.

Çalışmada yöntem olarak konuya ilişkin eski ve yeni mevzuatın karşılaştırılması esas alınmıştır. Ayrıca mali yapıda meydana gelen değişmelere ve bunların muhtemel sonuçlarına dair ileri sürülen farklı görüşler tespit edilmiştir. Bu bilgilerin ışığında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle birlikte Türk mali yapısındaki değişim ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Maliye, Mali Otorite, Vergi Ödevi, Bütçe Hakkı

INNOVATIONS OF THE PRESIDENTIAL GOVERNMENT SYSTEM FOR THE TURKISH ECONOMY

Öz

Law No. 6771 on the Amendment of the Constitution of the Republic of Turkey includes regulations about the essence of the form of government of the Turkish State. With these regulations it has been switched to, with a name unique to Turkey, presidential government system from parliamentary democratic system. The new system has new layouts in many fields. One of these fields, perhaps one of the most important ones, is the regulations on the financial structure.

In this study, it was aimed to determine the innovations brought to the Turkish financial structure by the Presidential Government System. It has been covered that especially in the new system who is the financial authority, whether there is a change in the legal authority of the tax office or in the legal basis of the tax treaty; whether there would be a implementation of the tax obligation with the existence of the Presidential Decree, which is a new legal form in the Turkish legal legislation, and how would the Power of the Purse, which has been one of the most essential forces of the legislative body, be shaped in the new system.

As a method of study, a comparison of old and new legislation on the subject was taken as basis. In addition, different opinions were put forward on the changes in the financial structure and their possible consequences. In the light of this information, the change in the Turkish financial structure owing to the Presidential Government system has been covered.

Anahtar Kelimeler

Government System, Public Finance, Financial Authority, Tax Obligation, Power of the Purse

Kaynakça

• 1. KİTAPLAR Boesch H. , 2009, Avrupa Parlamentosu Kamu Parasının Kullanılmasında Aktif Parlamento Denetimi: Bazı Avrupa Deneyimleri, Uluslararası Sempozyum Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü, Bildiri ve Makaleler, Afyonkarahisar 8 – 9 Ekim 2008, TBMM Basımevi, Ankara
• Çağan N. , 2009, Modern Bütçe Sürecinde Parlamento’nun Rolü, Uluslararası Sempozyum Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü, Bildiri ve Makaleler, Afyonkarahisar 8 – 9 Ekim 2008, TBMM Basımevi, Ankara
• Gülener S. , Miş N. , 2017, Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Analiz, SETA/Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, Ankara
• Gözler K. , 2010, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Ekin Yayınevi, Cilt I, Bursa (Ayrıca bu bölüme http://www.anayasa.gen.tr/gozler-parlamenter-sistem.pdf, adresinden de erişilebilir)
• Karatepe Ş. , Alkan H. , Atar Y., Bingöl Y., Bayraktar D. G., 2017, Sorularla Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Memur-Sen Yayınları, Ankara Öner E. , 2009, Bütçe Uygulama Aşamasında Parlamentonun İzleme/Gözetim Fonksiyonu: Komisyonların Rolü ve Bütçe Analiz Kapasitesi, Uluslararası Sempozyum Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü, Bildiri ve Makaleler, Afyonkarahisar 8 – 9 Ekim 2008, TBMM Basımevi, Ankara
• Pehlivan O. , 2017, Vergi Hukuku (Genel Hükümler ve Türk Vergi Sistemi), Celepler Matbaacılık, Trabzon Tunçkaşık H. , Koçak K.A. , Solak M. , Doğan M. , Bilgin M. , 2017, Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Başkanlık Sistemi (ABD, Arjantin, Azerbaycan, Brezilya ve Nijerya Örnekleri), (Editör: Semra Gökçimen), TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Yayınları, Ankara
• Türk Vergi Kanunları, 2010, Gelirler Kontrolörleri Derneği (Hazırlayan: Mustafa Tan), Ankara Unakıtan K. , 2009, Açılış Konuşması, Uluslararası Sempozyum Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü, Bildiri ve Makaleler, Afyonkarahisar 8 – 9 Ekim 2008, TBMM Basımevi, Ankara
• 2. DERGİLER Alkan H. , Mart-Nisan 2017, Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Yasama Denetimi, Yeni Türkiye Dergisi, Özel Sayı, Sayı.94, (471-476)
• Bağlı M.S. , Ocak-Şubat-Mart-Nisan 2012, Teorik ve Tarihsel açıdan Bütçe Hakkı, Yasama Dergisi, Sayı 20, (39-77)
• Coşkun V. , 2017, 16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi, Dicle Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt. 22, Sayı. 36, (3-30) Erdoğan R.T. , Mart-Nisan 2017, 200 Yıllık Arayışın Ürünü: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Yeni Türkiye Dergisi, Özel Sayı, Sayı.94, (9-14) İlal E. ,1968, Magna Carta, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 34, Sayı (1-4), (210-242) Yüksel İ. , Aralık 2017, 6771 Sayılı Anayasa Değişikliği Kanunu’nun Ardından Kanun Yapma Yöntemi, Hacettepe Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, ISSN:2146-1708, (251-274)
• 3. İNTERNET KAYNAKLARI Doğan Y. , 29 Aralık 2016, Kuzu Kuzu Biliyor, Ama Çarpıtıyor, http://t24.com.tr/yazarlar/yalcin-dogan/kuzu-kuzu-biliyor-ama-carpitiyor,16233, Erişim Tarihi: 29.06 2018 Doğrusöz B. , 07.11.2017, Yeni Dönemin Vergi Hukuku, Dünya Gazetesi, https://www.dunya.com/kose-yazisi/yeni-donemin-vergi-hukuku/389738, Erişim Tarihi: 29.06.2018
• Eğilmez M. , 12 Nisan 2017, Anayasa Değişikliğiyle Mali ve Ekonomik Hükümler Nasıl Değişecek?, Kendime Yazılar, http://www.mahfiegilmez.com/2017/04/anayasa-degisikligiyle-mali-ve-ekonomik.html, Erişim Tarihi:29.06.2018 Gözler K. , Cumhurbaşkanlığı Sistemi mi, Başkanlık Sistemi mi, Yoksa Neverland Sistemi mi? 16 Nisan’da Neyi Oylayacağız?, http://www.anayasa.gen.tr/neverland.htm, Erişim Tarihi: 28.06.2018
• Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu (5018 Sayılı Kanun), http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5018.pdf, Erişim Tarihi:03.07.2018
• Öz E. , 03 Temmuz 2018, Yeni Sistemde Vergilendirmede Kanunilik Ve Yetki, Denizli Gazetesi, Bu makaleye ayrıca https://www.denizligazetesi.com/yeni-sistemde-vergilendirmede-kanunilik-ve-yetki-makale,63006.html Öz E. , 22 Ağustos 2014, Başkanlık Sisteminin Ekonomi ve Vergi Sistemi Üzerindeki Muhtemel Etkileri, Dünya Gazetesi, https://www.dunya.com/gundem/baskanlik-sisteminin-ekonomi-ve-vergi-sistemi-uzerinde-muhtemel-etkileri-haberi-255338, Erişim Tarihi:15.07.2018 Öz E. , 27 Kasım 2015, Türkiye’de Başkanlık ve Vergi Sistemi, Dünya Gazetesi, https://www.dunya.com/gundem/turkiyede-039baskanlik-ve-vergi-sistemi039-haberi-299689,Erişim Tarihi:15.07.2018 Ozkan, F. G. and Mc Manus, R., 2018, “Who does better for the economy? Presidents versus parliamentary democracies.”, White Rose University Consortium, Universities of Leeds, Sheffield&York http://eprints.whiterose.ac.uk/130442/1/10.1007_2Fs11127_018_0552_2.pdf, Erişim Tarihi:11.07.2018
• Özkan F.G. , 28 Mart 2017, Başkanlık Rejimi ve Ekonomi, http://t24.com.tr/yazarlar/gulcin-ozkan/baskanlik-rejimi-ve-ekonomi,16886, Erişim Tarihi:11.07.2018
• Türkiye Barolar Birliği, Anayasa Değişikliği Teklifinin Karşılaştırmalı ve Açıklamalı Metni, (87. Madde Değişikliği İle İlgili Değerlendirmeler), http://anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr/Anayasa_Degisikligi.aspx, Erişim Tarihi:04.07.2018
• TBMM İç Tüzüğü, https://www.tbmm.gov.tr/docs/ictuzuk.pdf, Erişim Tarihi:05.07.2018
• T.C. 1982 Anayasası (07.11.1982 Tarih ve 2709 Sayılı Kanun), https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa82.htm, Erişim Tarihi:27.06.2018
• T.C. Resmi Gazete, Yüksek Seçim Kurulu Kararı, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/08/20140828M1-1-1.pdf, 28 Ağustos 2014 Tarih, Sayı 29102 (Mükerrer), Erişim Tarihi:29.06.2018 T.C. Resmi Gazete, 21.01.2017 Tarih ve 6771 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 11 Şubat 2017, Sayı 29976, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/02/20170211-1.htm, Erişim Tarihi:27.06.2018
• T.C. Resmi Gazete, 700 Sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 7 Temmuz 2018 tarih ve Sayı 30471 (2. Mükerrer), http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/mukerrer/mukerrer.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/mukerrer/mukerrer.htm, Erişim Tarihi:15.07.2018
• T.C. Resmi Gazete, 703 Sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 9 Temmuz 2018 Tarih ve Sayı 30743 (3. Mükerrer), http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/mukerrer/mukerrer.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/mukerrer/mukerrer.htm, Erişim Tarihi: 12.07.2018
• T.C. Sayıştay Başkanlığı, Sayıştay’ın Görevleri, https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=73, Erişim Tarihi:04.07.2018
• Uracin A. M. , 27 Mayıs 2017, Magna Carta Libertatum (Büyük Özgürlükler Sözleşmesi), http://www.istanbulbarosu.org.tr/files/docs/Magna2017-2.pdf, Erişim Tarihi: 02.07.2018
• Vergi Usul Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.213.pdf, Erişim Tarihi:15.07.2018
• Yıldırım S. , 13.04.2017, Anayasa Paketi Ekonomide Neleri Değiştirecek?, Milliyet Gazetesi, http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/servet-yildirim/anayasa-paketi-ekonomide-neleri-2431457/, Erişim Tarihi:04.07.2018