TARİHSEL BİR PERSPEKTİFTEN TÜRKİYE'DE LİBERALİZM

Yıl 2019, Sayı: 72, 105 - 122, 25.05.2019

Burak Ercoşkun

Öz

Siyasi
düşünce tarihinin en güçlü akımlarından biri olan liberalizm; bireysel hak
veözgürlükler, hukukun üstünlüğü ve sınırlı devlet, serbest piyasa ekonomisi ve
bireyciliküzerine kurulmuştur. Dünyanın bugün karşılaştığı tüm ekonomik ve
siyasi sorunlara en tutarlışekilde çözüm üretebilen bir düşünce sistemi olarak
karşımıza çıkmaktadır. Genel kabulegöre, kökleri Antik Yunan’a kadar uzanan ve
Yakın Çağ'da ideoloji hüviyetini kazanıpdünyayı etkileyen bu fikir akımı,
tarihsel süreç içerisinde birçok farklılaşmadan geçerekgünümüze kadar
gelmiştir. 19.yüzyıl itibariyle, Osmanlının modernleşme çabaları içinde,
butopraklarda da izini göstermeye başlamıştır. Bu makalede ilk olarak
liberalizm kavramı,ilkeleri ve tarihsel gelişimi incelenmeye çalışılacaktır. Ardından
liberalizmin Türk düşüncehayatındaki yerini, öncülerini, düşünsel etkenlerini
ve devlet yönetimine yansımalarınıaktarmak amaçlanmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Liberalizm, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• Akşin, S., Tanör, B., & Boratav, K. (2000). Türkiye Tarihi 5: Bugünkü Türkiye Tarihi 1980-1995. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Aktan, C. C. (1994). Çağdaş Liberal Düşüncede Politik İktisat. Ankara: Takay Matbaacılık.
• Aktan, C. C. (1995). Klasik Liberalizm-Neoliberalizm. Amme İdaresi Dergisi, 28, 3–32.
• Albayrak, M. (1996). Atatürkçü Düşünce Sistemi ve Liberalizm", Ekonomik ve Siyasal Bakımdan Bir Karşılaştırma Denemesi. Atatürk Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 18(5), 89–121.
• Arslan, Z. (2005). Modern türkiye’de siyasi düşünce cilt 7. Içinde Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce 7. cilt. İletişim Yayınları.
• Başar, A. H. (1931). İktisadi Devletçilik. Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi.
• Berber, Ş. G. (2011). Osmanlı’nın Son Döneminden Cumhuriyet’in İlk Yıllarına Liberalizm-Devletçilik Çatışması. Atatğrk Araştırma Merkezi Dergisi, 80, 210–239.
• Berktay, F. (2007). Liberalizm: Tek Bir Teorik Pozisyona İndirgenmesi Olanaksız Bir İdeoloji. Içinde 19. yüzyıldan 20. yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler (ss. 47–74). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Boaz, D. (1998). Libertarianism a Primer. New York: The Free Press.
• Caniklioğlu, M. (1996). Liberalizm. İstanbul: BDS Yayınları.
• Çavdar, T. (1992). Türkiye’de Liberalizm (1860-1990). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Çetin, H. (2002). Liberalizmin Tarihsel Kökenleri. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 79–96.
• Çetin, H. (2007). Çağdaş Siyasal Akımlar. Ankara: Orion Kitabevi.
• Duman, Z. (2010). Türkiye’de Liberal-Muhafazakâr Siyaset ve Turgut Özal. Ankara: Kadin Yayınları.
• Erdoğan, M. (1993). Liberal Toplum, Liberal Siyaset. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Eştürk, Ö. (2006). Türkiye’de Liberalizm: 1983 - 1989 Turgut Özal Dönemi Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Fedayi, C. (1999). Liberalizm ve Türkiye’de Liberalizm. Yeni Türkiye Dergisi, 25, 462–473.
• Güçlü, A. B., Uzun, S., Uzun, E., & Yolsal, Ü. H. (2002). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Hayek, F. A. (1992). Individualism and Economic Order. Chicago: The University of Chicago Press.
• Heywood, A. (2005). Political Ideologies An Introduction. New York: Palgrave Mcmillan.
• Heywood, A. (2006). Siyaset. Liberte Yayınları.
• Kahraman, H. B. (2010). No TitleTürk Siyasetinin Yapısal Analizi -1. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Köroğlu, A. (2011). 1990’lı Yıllarda Türkiye’de Siyasal Liberalizm. İstanbul Üniversitesi.
• Küçükömer, İ. (2002). Batılılaşma Düzenin Yabancılaşması. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Macridis, R. C. (1986). Contemporary Political Ideologies. Boston: Little Brown and Company.
• Meriç, C. (1974). Ali Paşanın Vasiyetnamesi I-II.
• Meriç, C. (2008). Osmanlı Tarihi. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.
• Neocleous, M. (2006). Toplumsal Düzenin İnşası: Polis Erkinin Eleştirel Teorisi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Özel, S., & Sarıkaya, A. (2005). Türkiye’de Liberalizmin Prangaları. Içinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (ss. 452–473). İletişim Yayınları.
• Raico, R. (2002). Yirminci Yüzyılda Klasik Liberalizm. Liberal Düşünce, 28, 135–147.
• Sabahaddin, P. (2002). Türkiye Nasıl Kurtarılabilir? Ankara: Liberte Yayınları.
• Sabine, G. (1991). Yakın Çağ Siyasal Düşünceler Tarihi. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Sandel, M. (1984). Liberalism and Its Critics. Basil Blackwell.
• Scruton, R. (1983). A Dictionary of Political Thought. London: Pen Books.
• Sencer, M. (1971). Türkiye’de Siyasal Partilerin Sosyal Temelleri. Ankara: May Yayınları.
• Seyitdanlıoğlu, M. (1996). Türkiye’de liberal düşüncenin doğuşu ve gelişimi. Liberal Düşünce, 2, 103–121.
• Şeylan, G. (1984). Değişim Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Sunar, İ. (1974). State and Society in the Politics of Turkey’s Development. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Tayyar, A., & Çetin, B. (2013). Liberal İktisadi Düşüncede Devlet. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14, 107–120.
• Trak, A. (1983). Liberalizm-Devletçilik Tartışması (1923-1939). Içinde Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (ss. 1085–1089). İletişim Yayınları.
• Yayla, A. (1993). Liberal Bakışlar; Totaliterizm, Adalet, Sosyalizm, Bilgi Çağı, İnsan Hakları, Liberalizm, Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• İnternet Kaynakları
• http://www.atam.gov.tr/ataturkun-soylev-ve-demecleri/turkiye-iktisat-kongresini-acis-soylevi-izmir, Erişim Tarihi: 31.10.2017.
• http://www.liberal.org.tr/sayfa/liberalizm-ve-turkiyede-liberal-egilimler-mustafa-erdogan,344.php,Erişim Tarihi: 30.10.2017.