AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDE BİLDİRME (HABER) KİPLERİNİN TÜRKİYE TÜRKÇESİYLE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2019, Sayı: 73, 82 - 96, 13.08.2019

Hacı Dağlı

Öz

Bu çalışmada Türkiye ve Azerbaycan Türkçesinde bildirme kipleriyle ilgili yapılan araştırmalar incelenmiştir. Bildirme (haber) kipleri bakımından Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi karşılaştırarak, Türkiye Türkçesinde bildirme kipleri olan “geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman ve geniş zaman” kavramlarının Azerbaycan Türkçesinde karşılığı olan “gelecek zaman, indiki zaman ve gelecek zaman” başlıkları altında ele alınarak analiz edilmiştir. Yapılan analizde her iki Türkçenin bildirme kipleri arasında bulunan benzer ve farklı noktaları ortaya konmaya çalışılmıştır.Bunun için çalışma kapsamında Türkiye Türkçesinden ve Azerbaycan Türkçesinden temin ettiğimiz edebi metinlerden örnekler seçilerek üzerinde inceleme yapılarak ortak özellikler ve farklılıklar mukayese edilmiştir. Ayrıca Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi bildirme kipleriyle ilgili yapılan çalışmalar dikkate alınmıştır. Özellikle bu çalışmamızda, Tahir Mustafa Özkan’ını “Türkçe Cümle Bilgisi II” kitabı, Pr. Dr. Tuncer Gülensoy’un “Türkçe El Kitabı” adlı eseri, Zeynep Korkmaz’ın, “Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi)” adlı kitabı, Tofiq Hacıyeva, Nizami Cefarov ve Nazami Xudiyev’in “Azarbaycan Dili”, Q. Ş. Kazımov’un “Müasir Azarbaycan Dili”, Möhsün Nağısoylu ve Mehman Zeynallı’nın beraber çıkardıkları “Azərbaycan Dili” adlı kitabı esas alınarak gidilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Haber Kipleri

Kaynakça

• AKBAYIR, Sıddık (2013). Eğitim Fakültesi için Cümle ve Metin Bilgisi. 7. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Ayrıntı Matbaası.
• Azərbaycan Folkloru Külliyyatı XXIX cild, Dastanlar (XIX kitab)(2011). Bakı: Nurlan nəşriyyatı, 400 səh.
• Azərbaycan Uşaq Folkloru (2011). Bakı: “Ağrıdağ” nəşriyyatı, 469 səh.
• BALIKÇISI, Halikarnas (1974). Anadolu Efsaneleri. Üçüncü Basım. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• BALIKÇISI, Halikarnas (1996). Bulamaç. Birinci Basım. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• ERGİN, Muharrem (2000). Türk Dil Bilgisi. İstanbul.
• ERSOY, A. M. (2006). Safahat. 1. Baskı. İstanbul: Fide Yayınları.
• GULUSOY, İlkin (2019). Qazi Bürhanəddin “Divan”ının Dilinin Sintaksisi. 1. Baskı. Ankara: Sonçağ Akademi Yayınları.
• HACIYEVA Tofiq, CEFƏROV Nizami, XUDİYEV Nizami (2009). Azərbaycan Dili. Bakı: Aspoliqraf Nəşriyyatı.
• HEPÇİLİNGİRLER, Feyza (2005). Öğretenlere ve Öğrenenlere Türkçe Dilbilgisi. 3. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• (HÜSEYİNOVA), Zülfiqarlı Solmaz (2009). Azerbaycan Dili. Bakı: «İqtisadUniversiteti» nəşriyyatı, - 610 səh.
• HÜSƏYNZADƏ, Muxtar (2007). Muassir Azerbaycan Dili. Bakı: Türk Pitik Şərq-Qərb.
• İSMAYILOV Rafiq, QASIMOVA Xanım, ELLAZOV Fazil (2008). Azerbaycan Dili. Bakı: Altun Kitab.
• KARADÜZ, Ednan ve KARADÜZ, Oğuz Eren (2003). TürkDili. Erzurum: Aktif Yayınevi.
• KAZIMOV, Q. Ş. (2004). Müassir Azərbaycan Dili. Sintaksis. İkinci Nəşri. Bakı: “AspoliqrafLTD” MMC, 2004, 496 səh.
• KEMAL, Yaşar (1997). Çakırcalı Efe. İstanbul: Adam Yayınları.
• KOCAGÖZ, Samim (2010). Kalpaklılar. İstanbul: Literatür Yayınları.
• KORKMAZ, Zeynep (2003): Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yayınları.
• LUKÂCS, György (2008). Tarihsel Roman (Macarcadan Çev. İsmail Doğan). Ankara: Epos Yayınları.
• NAĞISOYLU, Möhsün ve ZEYNALLI, Mehman (2009). Azərbaycan Dili. Bakı: Araz Yayınları.
• ÖZKAN, Mustafa (2013). Türkçe Cümle Bilgisi II. 1. Baskı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset Tesisleri.
• SEYİDOV Yusif, ƏSƏDOVA Təhminə (2010). Azerbaycan Dili. Bakı: Çaşıoğu.
• TAHİR, Kemal (1970). Yediçınar Yaylası. İkinci Basım. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• TAHİR, Kemal (1971). Yorgun Savaşçı. Dördüncü Basım. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (2008). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. 13. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri (2004). Ankara: Yargı Yayınevi.