CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EKONOMİSİNİN ENVANTERİNİN ÇIKARILMASI: 1927 TARIM VE SANAYİ SAYIMININ URFA ÖZELİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Sayı: 74, 1 - 13, 29.10.2019

Ahmet İlyas

Öz

Milli Mücadele’nin kazanılmasından sonra sıra yeni Türk devletinin sosyal, siyasi ve ekonomik temellerinin atılmasına gelmişti. Daha Lozan Antlaşması imzalanmadan evvel Mustafa Kemal Paşa, ekonomik bağımsızlık olmadan siyasi bağımsızlığın hiçbir anlam ifade etmeyeceğinden yola çıkarak, milli bir ekonomiye olan ihtiyacı belirtmiştir. Milli Ekonomi anlayışı İttihat ve Terakki yönetiminden kalan bir mirastı. Buna göre bağımsız bir ekonominin yolu milli ekonomiden geçerdi. İzmir İktisat Kongresi sonrası Ankara yönetimi Osmanlı’dan miras alınan ekonominin envanterini ortaya çıkarmak amacıyla Başbakanlık İstatistik Kurumunu oluşturdu. Bu kurum 1927 yılında Türkiye’nin ekonomik faaliyetlerinin ayrıntılı bir haritasını çıkarmaya çalıştı. Bu harita bundan sonra yapılacak ekonomik atılımların yol haritasını çıkarması açısından önem taşımaktadır. Çünkü Türk devleti özellikle doğu bölgesi için oluşturduğu Umumi Müfettişliğinin işini kolaylaştırmak istiyordu. Bunu gerçekleştirmenin yolu da bu sayımlardan geçmiştir. Bu çalışmanın amacı 1927 yılında yapılan tarım, hayvancılık ve sanayi sayımlarının Urfa özelinde değerlendirilmesini içermektedir. İl merkezi ve ilçelerdekitarım, sanayi envanterleri Urfa ekonomisi için önemli değinilebilecek bilgiler mevcuttur. Bu bilgiler ışığında Urfa’nın bir tarım ve hayvancılık kenti olduğu gerçeği ön plandadır. Ayrıca Urfa’nın yüzölçümü dikkate alındığında ekilebilir alanların sınırlı olması, ekonomik faaliyet çeşitliliği bakımından sorgulanması gerekmektedir. Urfa’nın bazı ilçelerinin ekonomik anlamda sınırlı bir yapıda olması da dikkat çekicidir. Özellikle Harran ve Hilvan gibi ilçelerin Urfa’daki ekonomik dağılım içerisinde diğer ilçelere nazaran geri plandadır.

Anahtar Kelimeler

urfa, sanayi, tarım

Kaynakça

• 927 Sanayi Sayımı. (1969). Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• 1927 Tarım Sayımı. (1970). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası .
• 27 Teşrinievvel 1927 Umumi Nüfus Tahriri. (1929). Ankara: Başvekelat Müdevvenat Matbaası.
• Akalın, M. (2007). Milli Mücadele'de Urfa. Şanlıurfa: Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü .
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri Ve 1927 Sanayi Sayımı. (1969). Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• 1927 Tarım Sayımı. (1970). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası .
• 27 Teşrinievvel 1927 Umumi Nüfus Tahriri. (1929). Ankara: Başvekelat Müdevvenat Matbaası.
• Akalın, M. (2007). Milli Mücadele'de Urfa. Şanlıurfa: Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü .
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri Ve Yayılması. İstanbul: Metis Yayınlan.
• Boratav, K. (2005). Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002. Ankara: İmge Kitabevi.
• Eroğlu, N. (2007). Atatürk Dönemi İktisat Politikaları (1923-1938). Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 63-73.
• Güzel, A. (2012). 1927 Tarihli Urfa Salnamesinin Tarihi Coğrafya Özellikleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 231-262.
• Kapaklı, K. (1998). Urfa Hakkında Salname 1927. Şanlıurfa: Şurkav Yayınları.
• Kayalı, H. (2011). Bağımsızlık Mücadelesi. R. Kasaba içinde, Modern Dünyada Türkiye 1839-2010 (s. 99-138). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Keyder, Ç. (2014). Türkiye'de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özçelik, Ö., & Tuncer, G. (2007). Atatürk Dönemi Ekonomi Politikaları. Sosyal Bilimler Dergisi, 253-266.
• Pamuk, Ş. (2011). 20. Yüzyıl Türkiyesi'nde İktisadi Değişim: Bardağın Yarıdan Fazlası Dolu mu? . R. Kasaba içinde, Modern Dünyada Türkiye 1839-2010 (s. 275-314). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Toprak, Z. (1995). Milli İktisat-Milli Burjuvazi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.